Στις 9 Ιανουαρίου 2007 ο Steve Jobs έκανε την επίσημη παρουσίαση του iPhone με τη φράση: «Kάθε λίγα χρόνια εμφανίζεται μια συσκευή που έρχεται να αλλάξει τα πάντα». Και είχε δίκιο. Η αλλαγή που φέρνει το iPhone είναι μεγαλύτερη ακόμα και από αυτή που έφερε το ίδιο το κινητό τηλέφωνο ως προϊόν. Άρθρο του Νίκου Δρανδάκη.

Μια φορητή συσκευή που δεν είναι πλέον ένα τηλέφωνο στο χέρι μας, αλλά μία συνδεδεμένη (με το δίκτυο) υπολογιστική μηχανή, που συνδυάζει τη φωνητική επικοινωνία, την πλοήγηση στο Διαδίκτυο, και την προσωπική ψυχαγωγία, με ένα τρόπο απόλυτα φυσικό και προσιτό στο μέσο χρήστη. Θέτοντας νέα standards στη βιομηχανία των υπολογιστών και κινητών τηλεφώνων, ανάγκασε όλους τους άλλους παίκτες της αγοράς να επανακαθορίσουν τη θέση και τα προϊόντα τους. Τα ίδια αυτά standards επαναπροσδιορίζονται και πάλι από την Apple με την παρουσίαση του iPad, μιας συσκευής που κινείται ακριβώς στο μέσον ενός πλούσιου laptop και μιας συσκευής σαν το iPhone.

Κοινό χαρακτηριστικό των νέων συσκευών, το mobility (κινητικότητα). Κάθε φυσικός χώρος, είναι και χώρος πληροφόρησης, επικοινωνίας, αλληλεπίδρασης. Η πληροφορία κινείται ελεύθερα παντού, σαν αποτέλεσμα της ικανότητας των νέων συσκευών να εκμεταλλεύονται τα 3G και Wi-Fi δίκτυα που βρίσκονται εξαπλωμένα σε οποιοδήποτε σημείο.

Συντονισμός αντί σχεδιασμού

Με την πληροφορία διαθέσιμη παντού σε πραγματικό χρόνο, η ανάγκη να σχεδιάζουμε τις ενέργειες μας υποχωρεί δίνοντας της θέση της στην ανάγκη συντονισμού αλλά και αυτοσχεδιασμού. Σε κάθε είδους επάγγελμα αυτοί που θα ξεχωρίσουν είναι όσοι μπορούν να συνδέονται με την πληφορορία σε πραγματικό χρόνο, να αξιολογούν τα δεδομένα, και να συντονίζουν τις ενέργειες τους με την ομάδα τους “την ώρα της μάχης”.

Τα “εγχειρίδια οδηγιών” οδηγούνται στον κάλαθο των αχρήστων, νέες τεχνικές management εφαρμόζονται, με αυξημένο το ρόλο των υπαλλήλων. Αυξάνοντας την εξάρτηση μας από φορητές συσκευές, ο συντονισμός γίνεται η οργανωτική αρχή που καθορίζει το πως κάνουμε τη δουλειά μας.

Ταυτόχρονα, οι συσκευές μας λειτουργούν σαν ζωντανοί οργανισμοί καθώς είναι γεμάτοι με αισθητήρες που λαμβάνουν και στέλνουν μηνύματα κάθε είδους. Γνωρίζουν σε ποιό γεωγραφικό σημείο βρισκόμαστε κάθε στιγμή και αξιοποιούν αυτή την πληροφορία. “Ακούν” μέσα από το μικρόφωνο και στέλνουν αυτό που ακούνε σε πραγματικό χρόνο στο “σύννεφο” (data cloud) για να πάρουν πίσω κάποια απάντηση (εφαρμογή Shazam). “Νιώθουν” το φύσημα του αέρα, στο μικρόφωνο (εφαρμογή Ocarina), τη μετατόπιση της συσκευής καθώς κουνιέται το χέρι μας, και “βλέπουν” μέσα από την κάμερα γνωρίζοντας ακόμα και τον προσανατολισμό μας.

Ένα μέρος μόνο της αξίας του mobility βρίσκεται στη δυνατότητα να φέρνουμε μαζί μας την πληροφορία, να είμαστε πιο μόνιμα συνδεδεμένοι μαζί της, αντί να “την αφήνουμε” στο γραφείο ή στο σπίτι (ό,που βρίσκεται ο υπολογιστής). Όμως, η πολύ μεγάλη αλλαγή που φέρνει βρίσκεται στο γεγονός ότι, μπορούμε πιο αποτελεσματικά να συνδέουμε τoν φυσικό και τον εικονικό κόσμο. Βρίσκουμε τους εαυτούς μας σε μια κατάσταση στην οποία έχουμε πολύ μεγαλύτερη γνώση για το περιβάλλον μας, για τα πράγματα και τις συνθήκες που μας περιβάλλουν, ό,που βρισκόμαστε. Ξέρουμε περισσότερα πράγματα για τα κτίρια, τα προϊόντα, τους ανθρώπους, και κάθε αντικείμενο που συναντάμε ό,που πηγαίνουμε, και με αυτό τον τρόπο συνδεόμαστε πολύ καλύτερα με αυτά.

Ξαφνικά, βρισκόμαστε έξω από ένα εστιατόριο και το κινητό μας λέει το μενού του, το ωράριο του, τις κριτικές των πελατών που έχουν φάει εκεί, τα υλικά και τους προμηθευτές του, το ιστορικό του κτιρίου του, και χίλια δυο άλλα. Ή, βλέπουμε ένα ιστορικό μνημείο μέσα από την κάμερα του κινητού, και ξαφνικά εμφανίζονται εικόνες από το παρελθόν, η εικόνα που είχε το μνημείο στην αρχική του μορφή καθώς και η αναπαράσταση ανθρώπων που έζησαν μαζί του ή μέσα σε αυτό – όλα αυτά με τη βοήθεια της “Επαυξημένης Πραγματικότητας” (Augmeneted Reality). Και όλη αυτή την πληροφορία τη συμπληρώνουμε μέσα από το κινητό με δικές μας σκέψεις, γνώσεις, εικόνες, φωτογραφίες, για να μπορούν να τις έχουν διαθέσιμες όσοι βρεθούν εκεί. Η οικονομία του “μοιράσματος” φτάνει στο απόγειο της στην εποχή του mobility: μοιραζόμαστε σκέψεις και γεγονότα εκεί που συμβαίνουν.

Το Μήνυμα είναι το Μέσο

Σαράντα χρόνια πριν, ο θεωρητικός των Media Marshall McLuhan υποστήριζε ότι “το Μέσο είναι το μήνυμα”, προσπαθώντας να υπογραμμίσει ότι η μορφή ενός Μέσου εμπεριέχεται στα μηνύματα που μεταδίδει, δημιουργώντας μια συμβιωτική σχέση μέσα από την οποία το Μέσο επηρεάζει το πως αντιλαμβανόμαστε το ίδιο το μήνυμα.

Τώρα, στις αρχές της εποχής του mobility, είναι δύσκολο να μην διακρίνουμε ότι η σχέση αντιστρέφεται: το Μήνυμα γίνεται το πρωτεύον χαρακτηριστικό του πολιτισμού μας. Γιατί; Πρώτα απ’ όλα γιατί τα μηνύματα “πακετάρονται” με τρόπο ώστε να λειτουργούν εξίσου αυθεντικά, και στην real-time, αλλά και στην ασύγχρονη επικοινωνία. Δεύτερον, γιατί τα μηνύματα σχεδιάζονται για να μεταφέρονται σε σενάρια επικοινωνίας ενός προς έναν, ενός προς πολλούς, πολλών προς πολλούς, ανθρώπου προς μηχανή, και μηχανής προς μηχανή (μηχανή = συνήθως υπολογιστικές μηχανές).

Και τρίτον επειδή, όπως φάνηκε και στην περίπτωση των μηνυμάτων 140 χαρακτήρων του Twitter, ένα μήνυμα μπορεί να είναι τόσο μικρό και ταυτόχρονα να γίνεται ο διακομιστής πλούσιων πληροφοριών (κάθε είδους), να οργανώνει εκδηλώσεις, να χτίζει διαλόγους γύρω από θέματα, ακόμη και να παίζει ρόλο σε κοινωνικές ανατροπές (όπως στην πρόσφατη εξέγερση του Ιράν). Η τεράστια ποικιλία των μέσων μεταφοράς και κατανάλωσης ενός μηνύματος, το καθιστούν τελικά κυρίαρχο χάρη στην ευελιξία και προσαρμοστικότητα που αποκτά στη νέα εποχή.

Η εποχή του mobility δεν έχει να κάνει απλώς με τη δυνατότητα των ανθρώπων να κυκλοφορούν με την πληροφορία μαζί τους, αλλά με τη δυνατότητα της πληροφορίας να μεταφέρεται παντού, χωρίς κανένα γεωγραφικό ή μορφολογικό περιορισμό, μέσα από ασύρματα δίκτυα που δεν σταματούν πουθενά, αλλάζοντας τη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του. Υπηρεσίες όπως το Facebook Connect, το Twitter API, και το Open Social μου επιτρέπουν να δημιουργώ μια πληροφορία (π.χ. στο Facebook) και να μπορώ να την μεταφέρω/επαναχρησιμοποιώ, όχι μόνο σε διαφορετικές συσκευές, αλλά και σε διαφορετικά κοινωνικά δίκτυα, συχνά ανταγωνιστικά μεταξύ τους.

Αυτή είναι η ισχύς του mobility της πληροφορίας (information mobility), που απελευθερώνει το mobility των ανθρώπων, των ιδεών και των συναλλαγών. Οι νέες εφαρμογές που δημιουργούνται στα πλαίσια της νέας αυτής εποχής (αλλά ακόμα δεν έχουμε δει σχεδόν τίποτα), θα μας δώσουν νέες εμπειρίες στο πως ζούμε τον κόσμο μας και αλληλεπιδρούμε μαζί του. Ακριβώς: όχι πληροφορίες, εμπειρίες.

Άρθρο του Νίκου Δρανδάκη, από το nylon.gr