Γερμανός επιστήμονας δημιούργησε ένα από τα πρώτα προγράμματα μετάφρασης, κατάλληλο για καθημερινή χρήση. Η ισχύ του υπολογιστή δίνει στο λογισμικό της Google εκπληκτικά καλά αποτελέσματα. Ίσως τα καλύτερα που έχουν μέχρι σήμερα επιτευχθεί από ηλεκτρονικά μέσα.

Καθόλου άσχημα να μπορείς ανά πάσα στιγμή να μεταφράσεις οποιαδήποτε γλώσσα του πλανήτη. Για παράδειγμα, σε πρόσφατο ταξίδι του, στην Ιαπωνία, ο Franz Och, που δεν μιλά ιαπωνικά, ήταν σε θέση να αποκρυπτογραφήσει τα μενού των εστιατορίων αλλά και να διαβάσει τις τοπικές ειδήσεις, μπαίνοντας στο διαδίκτυο μέσω του κινητού του τηλεφώνου και μεταφράζοντας ότι ήθελε μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.

Σύμφωνα με το SpiegelOnline, ο Och πέρασε τα τελευταία έξι χρόνια δουλεύοντας το πρόγραμμα Google Translate. «Μέχρι τώρα δεν το είχα χρησιμοποιήσει ποτέ» παραδέχεται ο 38χρονος ερευνητής, τώρα όμως, δηλώνει πολύ ευτυχισμένος με όσα έχει επιτύχει. Ο Och, Γερμανός πολίτης, ανέλαβε μία τεράστια πρόκληση. Να κατεδαφίσει τους παγκόσμιους γλωσσικούς φραγμούς. Στη δουλειά του, ο Och παλεύει με την υποτακτική και τα βοηθητικά ρήματα, παράγοντας ένα αποτέλεσμα που αποτελεί προσβολή για κάθε γλωσσολόγο. Το μεταφραστικό του πρόγραμμα βασίζεται στην καθαρή υπολογιστική ισχύ και όχι στη γλωσσική τεχνογνωσία.

Το πρόγραμμα ήδη λειτουργεί με 52 γλώσσες, ενώ βάσεις δεδομένων για ακόμη 296 γλώσσες βρίσκονται σε εξελικτικό στάδιο. Περιλαμβάνονται δε, κάποιες γλώσσες αρκετά εξωτικές, όπως η West Frisian και η Ζουλού. Η Google Translate μπορεί να μεταφράσει ολόκληρες ιστοσελίδες, διατριβές ή ακόμη και ερωτικά γράμματα, δίνοντας συχνά αξιοποιήσιμα αποτελέσματα. Για τη Google, τα οφέλη είναι προφανή. Μία τέτοια χρήσιμη εφαρμογή η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί δωρεάν προσελκύει ακόμη περισσότερους χρήστες στην ιστοσελίδα της εταιρείας.

Προγράμματα, όπως το Google Translate βλέπουν ένα μέλλον στο οποίο ο καθένας θα είναι σε θέση να μιλήσει μία ξένη γλώσσα με το πάτημα ενός κουμπιού. Οι προγραμματιστές δεν έχουν καταφέρει ακόμη να φτάσουν τόσο μακριά όσο θα ήθελαν. Ωστόσο, υπάρχουν ήδη iPhone apps, όπως το «Jibbigo», το οποίο μεταφράζει ομιλούντα αγγλικά σε ισπανικά με την ταχύτητα του φωτός. Ο Alex Waibel, καθηγητής της πληροφορικής στο πανεπιστήμιο της Καρλσρούης στη νοτιοδυτική Γερμανία, είναι ο δημιουργός της εφαρμογής. Ο Waibel χρησιμοποιεί ήδη υπολογιστές προκειμένου να μεταφράσει τις διαλέξεις του ενώ έχει κάνει δοκιμές και κατά τη διάρκεια κοινοβουλευτικών συζητήσεων.

Αχίλλειος πτέρνα

Η μετάφραση από το λογισμικό ενός υπολογιστή υπήρξε ένα τολμηρό όνειρο. Μία μεταφραστική μηχανή μπορεί να μεταφράζει λέξεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορεί να μεταφράσει εκφράσεις που σημαίνουν κάτι συγκεκριμένο σε μία γλώσσα. Αν μεταφράσεις απλώς τις λέξεις στη σειρά το μόνο που θα έχεις είναι ένα αστείο αποτέλεσμα. Εξάλλου μία λέξη μπορεί να έχει διττή σημασία. Το μεταφραστικό πρόγραμμα όμως δεν είναι βέβαιο πως θα χρησιμοποιήσει τη σωστή καθώς ο αριθμός των συνδυασμών είναι ατελείωτος.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι προγραμματιστές προσπάθησαν να τροφοδοτήσουν τα συστήματα χρησιμοποιώντας ένα πολύπλοκο σύστημα κανόνων. Αλλά ακόμη και στην περίπτωση της απλής γλώσσας, το αποτέλεσμα που παράγεται είναι συχνά εντελώς ανόητο. Αυτό ώθησε τους ειδικούς της γλώσσας να ακολουθήσουν ένα διαφορετικό σύστημα. Άρχισαν να περνούν αμέτρητα κείμενα έτοιμα από το διαδίκτυο στα συστήματά τους. Η λογική ήταν πως τα καθαρά στατιστικά στοιχεία, αφού κάθε φράση αφού είχε μεταφραστεί πολλές φορές, θα αρκούσαν για να αποκρυπτογραφούσαν ένα γλωσσικό σχήμα.

Ο Och έχει πλέον τελειοποιήσει αυτή τη στατιστική επεξεργασία για τη Google. Το Πεντάγωνο σύντομα άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον για το έργο του. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ ήθελαν να είναι σε θέση να παρακολουθούν τις αραβικές εφημερίδες, τα chat rooms αλλά και τις ιστοσελίδες πιο στενά. Οι βάσεις δεδομένων της Google περιλαμβάνουν δισεκατομμύρια καταχωρίσεων. Η Βίβλος είναι το κείμενο που έχει μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες ενώ η διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών και τα έγγραφα της ΕΕ είναι διαθέσιμα σε 23 γλώσσες.

Πολλοί είναι πάντως οι γλωσσολόγοι που βρίσκουν κενά στο πρόγραμμα. «Η μεταφραστική στατιστική θα φτάσει γρήγορα στα όριά της» υποστηρίζει ο Martin Kay από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. «Η προσέγγιση αγνοεί την περίπλοκη δομή της γλώσσας. Η τεχνολογία αποτυγχάνει να ξεχωρίσει τη θέση του κύριου και του βοηθητικού ρήματος. Επιπλέον συχνά δε γίνεται διάκριση μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου».

«Για πολύ καλύτερα αποτελέσματα πρέπει να δούμε τη γλώσσα με πιο βαθύ τρόπο» υποστηρίζει ο Sawaf, επικεφαλής έρευνας της εταιρείας παραγωγής λογισμικού Apptek, η οποία χρησιμοποιεί μια υβριδική προσέγγιση. Πέραν των στατιστικών αλγορίθμων, ο Sawaf χρησιμοποιεί και τους κλασικούς κανόνες της γραμματικής. «Αυτό καθιστά το σύστημα καλύτερο καθώς βελτιώνει σημαντικά τη δομή και τη σαφήνεια των φράσεων». Ο Sawaf επικρίνει το γεγονός ότι το σύστημα του Och λειτουργεί μόνο on-line. «Όποιος εργάζεται εκτός διαδικτύου μπορεί να ξεχάσει το Google Translate. Ο Alex Waibel είναι επίσης επιφυλακτικός. «Φανταστείτε ότι είστε σε μια ξένη χώρα και θέλετε να συνομιλήσετε με κάποιον πωλητή. Πρώτα θα πρέπει να βρεις δίκτυο. Εκτός αυτού θα πρέπει να πληρώνεις και υψηλά τέλη περιαγωγής. Δεν είναι πρακτικό» καταλήγει.