Η ικανοποίηση της αντιπολίτευσης στην Τουρκία για την πρωτιά που της δίνουν οι δημοσκοπήσεις στις εκλογές της 14ης Μαΐου είναι διάχυτη. Έχει έρθει  το τέλος της εποχής Ερντογάν; Είναι λίγο νωρίς για να το πει κανείς με σιγουριά.

Η επιρροή του προέδρου στους βασικούς θεσμούς της χώρας είναι τόσο ισχυρή, που δύσκολα θα μπορούσε να χάσει στις εκλογές, επισημαίνει ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Yavuz Baydar σε άρθρο του στη “Le Monde”.

Στην τουρκική πολιτική σκηνή μια εβδομάδα ισοδυναμεί με έναν χρόνο και το τοπίο ξεκαθαρίζει μόλις λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, οι οποίες θα διεξαχθούν την Κυριακή 14 Μαΐου.

Παρά την οικονομική κρίση και το τεράστιο πλήγμα που προκάλεσε ο σεισμός του Φεβρουαρίου, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πιστεύει ότι έχει ακόμη χρόνο. Στα είκοσι χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία ο τούρκος  πρόεδρος  και ηγέτης του AKP (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) έχει αντιμετωπίσει αρκετές κρίσεις. Επιπλέον, γνωρίζει καλά τους κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού στην Τουρκία και έχει σχεδόν απόλυτο έλεγχο των κρατικών θεσμών. Είναι επομένως σαφές ότι θα κάνει τα πάντα για να μην χάσει την εξουσία και ότι δεν θα παραδοθεί χωρίς αντίσταση.

Διαβάστε:  Economist: Οι εκλογές στην Τουρκία, οι σημαντικότερες του 2023 – Εκνευρισμός Ερντογάν

Η ευφορία της αντιπολίτευσης μπορεί κάλλιστα να είναι χωρίς αντίκρισμα και θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί επισημαίνει ο Baydar στην Le Monde. Στην Τουρκία, σχεδόν το 90% των ινστιτούτων δημοσκοπήσεων δεν είναι αξιόπιστα αφού στερούνται διαφάνειας και ελέγχου. Κάποια από αυτά δεν έχουν καν σωστή ιστοσελίδα. Λειτουργούν ως γρανάζια μαζικής χειραγώγησης υπέρ της κυβέρνησης ή των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Οι λίγες αξιόπιστες δημοσκοπήσεις προβλέπουν προβάδισμα 3-5 μονάδων για τον υποψήφιο του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος [CHP] Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ( Metropoll). Τα πιο πρόσφατα στοιχεία (που παρέχονται από τις Konda, Team και Panorama) θα πρέπει να θορυβήσουν την αντιπολίτευση, αφού για τις βουλευτικές εκλογές δίνουν προβάδισμα πέντε μονάδων στη Λαϊκή Συμμαχία, τον εκλογικό συνασπισμό στον οποίο ηγείται το προεδρικό κόμμα, έναντι της αντιπολιτευόμενης Εθνικής Συμμαχίας.

Η στήριξη που παρέχει το  φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου για τις προεδρικές εκλογές μπορεί να φαίνεται ότι αλλάζει τα δεδομένα, αλλά δεν σημαίνει απαραίτητα  ότι θα βοηθήσει τη συμμαχία των έξι κεντρώων κομμάτων της αντιπολίτευσης να κερδίσει μια αρκετά ισχυρή πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Υπάρχουν αρκετά αριστερά, μικρότερα κόμματα που φιλοδοξούν να κερδίσουν ακόμη και δύο έδρες.

Τουρκο-ισλαμική σύνθεση

Οι τούρκοι ισλαμιστές και οι υπερεθνικιστές σύμμαχοί τους, που κρατούν τα ηνία του κράτους και των θεσμών, γνωρίζουν καλά ότι το σημαντικό χαρτί για να παραμείνουν στην εξουσία  ονομάζεται «τουρκοϊσλαμική σύνθεση». Πρόκειται για  ένα περίεργο μείγμα σουνιτικού ισλαμισμού και πολεμοχαρή αντιδυτικού εθνικισμού, του οποίου ο λόγος ύπαρξης είναι η αντίθεση στη δημοκρατία. Οι περισσότεροι από τους κυβερνώντες ισλαμιστές – στελέχη πιστά στον Ερντογάν – γνωρίζουν επίσης πολύ καλά ότι σε περίπτωση ήττας κινδυνεύουν να απομακρυνθούν οριστικά από την εξουσία, αφού ακόμη και ο ίδιος ο Ερντογάν δεν είναι σε θέση να προβλέψει τι θα συμβεί στον ίδιο και τους υποστηρικτές του αν χάσουν τις εκλογές.

Επομένως, είναι πιθανό ότι πέρα από την εκλογική τακτική που θα χρησιμοποιήσει, ο Ερντογάν δεν θα σταματήσει μπροστά σε τίποτα προκειμένου να κερδίσει αυτές τις εκλογές.

Όπως αναφέρει η Le Monde μέσα στην αφελή ευφορία της, η αντιπολίτευση φαίνεται να παραβλέπει ότι σε κάθε γενική εκλογική αναμέτρηση στην Τουρκία τα αποτελέσματα  επηρεάζει η παραδοσιακά ισχυρή και ελεγκτική γραφειοκρατία και όχι το ίδιο το εκλογικό σώμα. Ιδιαίτερα  στην τωρινή εκλογική αναμέτρηση  ο Ερντογάν ελέγχει ασφυκτικά βασικούς θεσμούς, όπως η ανώτατη δικαιοσύνη και το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο οι αποφάσεις των οποίων δεν μπορούν να αμφισβητηθούν. Σημειώνεται ότι στο τελευταίο η συντριπτική πλειοψηφία των δικαστών προέρχεται από σχολές ιμάμηδων ή συνδέεται με κάποιο τρόπο με το ΑΚΡ.

Ένα άλλο ζήτημα που η αντιπολίτευση παραβλέπει είναι ότι  ο βασικός σύμμαχος του Ερντογάν, δηλαδή ο Πούτιν, μπορεί να έχει συμφέρον να χειραγωγήσει τις εκλογές. Επιπλέον, μια έκθεση του πρακτορείου Anadolu [το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων της Τουρκίας] πριν από περίπου ένα χρόνο δημοσίευσε την υλοποίηση ενός νέου σχεδίου «για τη βελτίωση του εκλογικού συστήματος» από την Havelsan [τουρκική κρατική εταιρεία που ειδικεύεται στις ηλεκτρονικές και αεροδιαστημικές βιομηχανίες].

Σύστημα διαφθοράς

Μπορεί να χάσει ο Ερντογάν; Αν η αντιπολίτευση δουλέψει αρκετά σκληρά και με αποφασιστικότητα, ναι απαντά ο Baydar μέσω της “Le Monde”. Θα παραδώσει, όμως την εξουσία; Τα στελέχη της αντιπολίτευσης που νομίζουν ότι μπορούν να απαλλαγούν από το πρόβλημα με ένα απλό “θα πρέπει απλώς να υπακούσει” δεν πείθουν.

Στην  περίπτωση που ο Ερντογάν είναι πιο κοντά από ποτέ στην ήττα, έχει στη διάθεσή του μια φαρέτρα με πολλά βέλη. Ιδιαίτερα αν επεκτείνει σε χρόνο την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κινητοποιήσει τον επίσημο μηχανισμό ασφαλείας αλλά και τους ένοπλους υποστηρικτές του, συμπεριλαμβανομένων των ομάδων του οργανωμένου εγκλήματος, και την επιχειρηματική κοινότητα που είναι πιστή στην κυβέρνηση. Όλοι μαζί  επωφελούνται από το σύστημα της διαφθοράς.

Υπάρχουν πάρα πολλοί κύκλοι γύρω από τον Ερντογάν που δεν θα αφήσουν να χαθούν τα προνόμιά τους, το βιοτικό τους επίπεδο ή να αντιμετωπίσουν τη δικαιοσύνη.

Διαβάστε: Η εξουσία τολμά να δηλώσει: Ο Ερντογάν δεν θα εγκαταλείψει τον θρόνο του ακόμη και αν χάσει

Από τις εκλογές του 2015, στις οποίες ο Ερντογάν υπέστη συντριπτική ήττα, η στρατηγική του ήταν να οικοδομήσει ένα “εσωτερικό κράτος” πιστών στελεχών, τα οποία σήμερα αποτελούν έναν απόλυτα πιστό “αυταρχικό σκληρό πυρήνα”. Η Le Monde τονίζει πως  αν ο Ερντογάν χάσει αυτές τις εκλογές, τα στελέχη αυτά θα παραμείνουν εντός του δικαστικού συστήματος όπως και εκτός των δυνάμεων ασφαλείας.

Το ότι ο Ερντογάν δεν μπορεί να αποφύγει την ήττα τη στιγμή που το 93% των μέσων μαζικής ενημέρωσης βρίσκεται υπό τον έλεγχό του είναι μια άλλη μεγάλη ψευδαίσθηση της αντιπολίτευσης. Η τελευταία στηρίζει τις ελπίδες της κυρίως στα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία εκπροσωπούν μόνο τους νέους, τους αστούς, τους αντιφρονούντες και τους Κούρδους  και όχι τη “σιωπηλή και ευσεβή πλειοψηφία της επαρχιας” στις μικρές πόλεις και τα χωριά της κεντρικής Ανατολίας.

Σύμφωνα με την Le Monde, o διευθυντής επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, Fahrettin Altun, και το Ανώτατο Συμβούλιο Οπτικοακουστικών Μέσων παρακολουθούν στενά και ελέγχουν τα τηλεοπτικά κανάλια, τα οποία κατευθύνουν την ψηφοφορία της πλειοψηφίας.

Εάν, παρόλα’ αυτά, η αντιπολίτευση νικήσει, τότε η Τουρκία θα μείνει σαφώς στην ιστορία ως μια περίπτωση κοινωνικοπολιτικού θαύματος, όπου ένας απολυταρχικός ηγέτης ανατράπηκε από την αυθόρμητη και πεισματική θέληση του λαού.