Με τον πρόεδρό της να έχει φυγαδευτεί στο εξωτερικό και ένα καθεστώς εκτάκτου ανάγκης ξημέρωσε η 13η Ιουλίου για την Σρι Λάνκα, η οποία βιώνει την χειρότερη πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση από την ίδρυσή της το 1948.

Υπενθυμίζεται ότι ο πρόεδρος της Σρι Λάνκα Γκοταμπάγια Ρατζαπάξα, είχε προαναγγείλει την παραίτησή του μετά τις επεισοδιακές διαδηλώσεις των προηγούμενων ημερών, φτάνοντας μάλιστα σε σημείο το πλήθος να εισβάλει στην κατοικία του και άλλα κυβερνητικά κτίρια. Ωστόσο, δίχως να επισημοποιήσει την απόσυρσή του, ο Γκοταμπάγια εγκατέλειψε τη χώρα με αεροπλάνο, στις 03:00 της Τετάρτης (τοπική ώρα, 01:00 στην Ελλάδα). 

Διαβάστε επίσης: Κρίση στη Σρι Λάνκα: Πώς φτάσαμε στην εξέγερση και ποιά η επόμενη μέρα [Βίντεο]

Στη συνέχεια, η επιβεβαίωση της είδησης της φυγής Γκοταμπάγια, δίχως να παραιτηθεί, εξαγρίωσε τη κοινή γνώμη με χιλιάδες διαδηλωτές να εισβάλουν το πρωί της Τετάρτης 13 Ιουλίου στο γραφείο του πρωθυπουργού Ρανίλ Βικρεμεσίνγκε απαιτώντας  και δική του άμεση παραίτησή. Το πλήθος, παρά τις δυνάμεις ασφαλείας, εισήλθε στα γραφεία, προκειμένου να υψώσει σημαίες της χώρας, ενώ η αστυνομία και ο στρατός προσπάθησαν να τους απωθήσουν κάνοντας χρήση δακρυγόνων και κανονιών εκτόξευσης νερού.

Λίγο νωρίτερα, ο πρόεδρος της Βουλής είχε ανακοινώσει τον διορισμό από τον αρχηγό του κράτους Γκοταμπάγια Ρατζαπάξα, που διέφυγε στις Μαλδίβες, του Βικρεμεσίνγκε ως προσωρινού προέδρου. Σημειώνεται ότι το Σύνταγμα προβλέπει, σε περίπτωση παραίτησης του προέδρου, ο πρωθυπουργός να αναλάβει προσωρινά προεδρικά καθήκοντα έως την εκλογή από τη Βουλή ενός βουλευτή που θα ασκήσει την εξουσία μέχρι το τέλος της τρέχουσας θητείας, δηλ. τον Νοέμβριο του 2024.

Σε τηλεοπτικό διάγγελμα, ο Βικρεμασίνγκε ζήτησε από τον στρατό και την αστυνομία να αποκαταστήσουν την τάξη, όμως οι στρατιώτες υποχωρούσαν και άφηναν τις πόρτες του κτηρίου ανοικτές στους διαδηλωτές. «Διέταξα τους στρατιωτικούς διοικητές και τον αρχηγό της αστυνομίας να κάνουν ό,τι χρειάζεται για να αποκαταστήσουν την τάξη», δήλωσε ο πρωθυπουργός.

Οι διαδηλωτές «θέλουν να με εμποδίσουν να εκπληρώσω τα καθήκοντά μου ως προσωρινός πρόεδρος», πρόσθεσε. «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στους φασίστες να καταλάβουν την εξουσία». «Δεν μπορούμε να σκίσουμε το Σύνταγμά μας. Πρέπει να βάλουμε τέλος σε αυτή την απειλή στη δημοκρατία», είπε και ανέφερε πως τα δημόσια κτίρια που έχουν καταληφθεί από τους διαδηλωτές πρέπει να παραδοθούν στο κράτος.

Κατάσταση έκτακτης ανάγκης

Μετά τις εξελίξεις αυτές ο Ντινούκ Κολομπάζ, εκπρόσωπος του πρωθυπουργού δήλωσε ότι η χώρα κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. «Αφού ο πρόεδρος εγκατέλειψε τη χώρα, κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης προκειμένου να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση στη χώρα», δήλωσε ο εκπρόσωπος του πρωθυπουργού. Η αστυνομία ανακοίνωσε την επιβολή απαγόρευσης κυκλοφορίας επ’ αόριστον στη δυτική επαρχία, αυτή που περιλαμβάνει και την πρωτεύουσα Κολόμπο, με στόχο να περιοριστούν οι διαδηλώσεις.

Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν μπροστά από το γραφείο του πρωθυπουργού, με τις δυνάμεις της τάξης να απαντούν κάνοντας χρήση δακρυγόνων σε μια προσπάθεια να τους εμποδίσουν να εισβάλουν σε αυτό. «Γίνονται διαδηλώσεις μπροστά από το γραφείο του πρωθυπουργού στο Κολόμπο και χρειαζόμαστε την επιβολή απαγόρευσης κυκλοφορίας για να ελέγξουμε την κατάσταση» εξήγησε αξιωματούχος της αστυνομίας. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η αστυνομία έχει λάβει εντολή να καταστέλλει τις διαδηλώσεις που εμποδίζουν τη λειτουργία του κράτους.

Η επεισοδιακή φυγή Γκοταμπάγια

Όπως μετέδωσε το BBC, ο 73χρονος Γκοταμπάγια έφτασε με πολεμικό  αεροσκάφος Αντόνοφ An-32 στις Μαλδίβες γύρω στις 03:00 της Τετάρτης. Σύμφωνα με αξιωματούχο μετανάστευσης που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω της ευαισθησίας της κατάστασης, ο Γκοταμπάγια, η σύζυγός του και οι δύο σωματοφύλακές του έφυγαν με αεροπλάνο της Πολεμικής Αεροπορίας της Σρι Λάνκα με προορισμό την πόλη Μάλε, την πρωτεύουσα των Μαλδίβων.

Σημειώνεται ότι μαζί του διέφυγε από τη χώρα και ο αδελφός του Μπαζίλ Ρατζαπάξα, ο πρώην υπουργός Οικονομικών, που εκτιμάται, όντας Αμερικανός υπήκοος, ότι θα κατευθυνθεί προς τις ΗΠΑ. Επίσης, την Τρίτη, και ο ίδιος Μπάζιλ εμποδίστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα από εργαζόμενους της υπηρεσίας μετανάστευσης, που ανησυχούσαν για την αντίδραση των πολιτών εάν του το επέτρεπαν.

Νωρίτερα την Τρίτη 12 Ιουλίου είχε γίνει γνωστό ότι Γκοταμπάγια σχεδίαζε να φύγει με πλοίο, αφού στελέχη της υπηρεσίας μετανάστευσης στο αεροδρόμιο του Κολόμπο φέρονται να τον απώθησαν με ταπεινωτικό τρόπο. Ένα πολεμικό πλοίο είχε ήδη χρησιμοποιηθεί για τη μεταφορά του αρχηγού του κράτους το Σάββατο από το προεδρικό μέγαρο, το οποίο πολιορκούσαν διαδηλωτές, στο λιμάνι του Τρινκομάλε, στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας.

Σύμφωνα με πληροφορίες, αξιωματούχοι των υπηρεσιών μετανάστευσης στο αεροδρόμιο του Κολόμπο αρνήθηκαν στον Ρατζαπάξα την πρόσβαση στην αίθουσα VIP προκειμένου να του σφραγίσουν το διαβατήριό του, καθώς ο ίδιος ήθελε να αποφύγει έναν τερματικό σταθμό ανοικτό στο κοινό, φοβούμενος την αντίδραση του κόσμου. Ο πρόεδρος και η σύζυγός του πέρασαν την προηγούμενη νύχτα σε στρατιωτική βάση κοντά στο διεθνές αεροδρόμιο, αφού έχασαν τέσσερις πτήσεις που θα μπορούσαν να τους οδηγήσουν στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Το τέλος της δυναστείας των Ρατζαπάξα – Τι αφήνει πίσω της

Η είδηση της φυγής, η οποία ίσως βάλει βάζει τέλος σε μια οικογενειακή δυναστεία που κυριάρχησε στα πολιτικά πράγματα της Σρι Λάνκα από τα χρόνια του 2000 ως τον Απρίλιο 2022, ήρθε μετά από διαδηλώσεις των πολιτών που πυροδότησαν οι τεράστιες ελλείψεις καυσίμων και τροφίμων που ξέφυγαν από κάθε έλεγχο.

Ο πρωθυπουργός Μαχίντα Ρατζαπάξα, αδελφός του προέδρου, παραιτήθηκε τον Μάιο, κατά συνέπεια ο γιος του Γιοσίντ έπαψε να είναι προσωπάρχης του. Ο άλλος του γιος, ο Ναμάλ, ο μεγαλύτερος αδελφός του Τσαμάλ και τα νεότερα αδέλφια του Μπάζιλ και Σασίντρα εγκατέλειψαν τους υπουργικούς τους θώκους τον Απρίλιο.

«Έπρεπε να γίνει αυτό μια μέρα», σχολίασε 73χρονος διαδηλωτής, συνταξιούχος μηχανικός, καθώς περιπλανιόταν στους χώρους της επίσημης κατοικίας του πρωθυπουργού, όπου διέμενε μέχρι πρότινος ο Μαχίντα Ρατζαπάξα, μεγαλύτερος αδελφός και προκάτοχος του νυν προέδρου. Πλέον, το κτίριο έχει καταληφθεί από διαδηλωτές. «Λήστεψαν τα πάντα από τον λαό», είπε ο εβδομηντάρης, όμως αφού η δυναστεία των Ρατζαπάξα, διαβόητη για τον νεποτισμό της, πλέον εγκαταλείπει την εξουσία, «θα γίνουμε η καλύτερη χώρα στον κόσμο στο κοντινό μέλλον», διαβεβαίωσε.

Η Σρι Λάνκα δεν έχει πλέον παρά ελάχιστα δολάρια για τις εισαγωγές καυσίμων, κήρυξε για πρώτη φορά στην ιστορία του στάση πληρωμών στο εξωτερικό του χρέος ύψους 51 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο πληθωρισμός έφθασε το 54,6% τον περασμένο μήνα κι αναμένεται να ανέβει ακόμη ψηλότερα, ενώ σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες και ιδιωτικές επιχειρήσεις έκλεισαν για να εξοικονομούνται καύσιμα.

Η χώρα βιώνει την πιο σοβαρή πολιτικοοικονομική κρίση από την ανεξαρτησία της το 1948. Η κατάσταση δεν συγκρίνεται ούτε καν με την περίοδο του εμφυλίου πολέμου με τους αυτονομιστές Τίγρεις των Ταμίλ, που συνέτριψε ο στρατός υπό την ηγεσία του Γκοταμπάγια Ρατζαπάξα, άλλοτε στρατιωτικού, την εποχή υπουργού Άμυνας, το 2009.

Η τρέχουσα κρίση αποδίδεται κυρίως στην πανδημία του νέου κορονοϊού, που σακάτεψε τον τουριστικό τομέα και στράγγιξε τα εμβάσματα των μεταναστών στο εξωτερικό. Οι περικοπές φόρων που προώθησαν οι Ρατζαπάξα άνοιξαν πελώρια τρύπα στα έσοδα του κράτους, ενώ η απαγόρευση των χημικών λιπασμάτων έπληξε επίσης τον πρωτογενή τομέα, προτού αρθεί.

Οι συνομιλίες με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προκειμένου να συναφθεί δανειακή συμφωνία δεν αναμένεται να ολοκληρωθούν παρά αργότερα φέτος ή στις αρχές της νέας χρονιάς, γεγονός που ώθησε την κυβέρνηση να ζητήσει περισσότερη βοήθεια από τη γειτονική Ινδία και από την Κίνα.

Η επόμενη μέρα – Ποιος αναλαμβάνει το τιμόνι της χώρας

Παρά την αποκαθήλωση της δυναστείας Ρατζαπάξα, οι διαδηλωτές συνεχίζουν να καταλαμβάνουν πολλά κυβερνητικά κτίρια απαιτώντας από τους κορυφαίους ηγέτες τους να παραιτηθούν. Όπως αναφέρθηκε, απαιτούν από τον πρωθυπουργό Ρανίλ Βικρεμεσίνγκε να παραιτηθεί αμέσως καθώς συγκεντρώνει εξίσου την κοινωνική οργή και αγανάκτηση όσων κινητοποιούνται εδώ και τρεις μήνες.

Ο ίδιος ωστόσο, διαβεβαιώνει ότι θα αποχωρήσει μόλις συσταθεί υπηρεσιακή κυβέρνηση. Έτσι, ορίστηκε ο ίδιος προσωρινός πρόεδρος, όπως ανακοίνωσε σήμερα ο πρόεδρος της Βουλής. «Λόγω της απουσίας του από τη χώρα, ο πρόεδρος Ρατζαπάξα μου είπε ότι επιφόρτισε τον πρωθυπουργό να ενεργεί ως πρόεδρος, όπως προβλέπει το Σύνταγμα», δήλωσε σε σύντομο τηλεοπτικό διάγγελμα ο Μαχίντα Γιάπα Αμπεϊουαρντένα.

Το κοινοβούλιο αναμένεται να εκλέξει μεταβατικό πρόεδρο την 20ή Ιουλίου. Στην περίπτωση που παραιτηθεί ο Ρανίλ Βικρεμεσίνγκε ο πρόεδρος του κοινοβουλίου θα αναλάβει υπηρεσιακός πρόεδρος για μερικές ημέρες, δυνάμει του Συντάγματος, ωσότου διεξαχθούν εκλογές.

Η Σρι Λάνκα έχει εισέλθει «σε αχαρτογράφητα εδάφη, ποτέ δεν είχαμε δει τέτοιο επίπεδο αστάθειας» στη χώρα, συνοψίζει ο Μπαβάνι Φονσέκα, αναλυτής στο ινστιτούτο μελετών Centre for Policy Alternatives του Κολόμπο. «Αν δεν παραιτηθούν τόσο ο πρόεδρος όσο και ο πρωθυπουργός, πρέπει να αναμένουμε παρατεταμένη αστάθεια. Όσα έχουμε δει μέχρι τώρα δεν θα είναι τίποτα σε σύγκριση με το τι θα μπορούσε να συμβεί», προειδοποιεί.

Πάντως, όσο ακόμη δεν έχει παραιτηθεί, όπως υποσχέθηκε να κάνει σήμερα για να υπάρξει «ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας», ο Ρατζαπάξα απολαμβάνει ακόμη πλήρη νομική ασυλία. Ο πρόεδρος του κοινοβουλίου δεν έχει ακόμη λάβει την παραίτηση του αρχηγού του κράτους. Πηγή προσκείμενη στον πρόεδρο είπε πως θα την στείλει «το βράδυ».