Το τελευταίο διάστημα ο αριθμός των προσφύγων και μεταναστών, που αποβιβάζονται στην Λαμπεντούζα, ξεπέρασε τον αριθμό των κατοίκων αυτού του μικρού νησιού στα νότια τους Σικελίας. Άλλοι χίλιοι περίπου άνθρωποι, φέτος το καλοκαίρι, χάθηκαν στα νερά τους Μεσογείου, που έχει μετατραπεί πλέον σ΄ ένα απέραντο υγρό τάφο. Στην Ελλάδα το ναυάγιο στα ανοιχτά τους Πύλου με τους εκατοντάδες νεκρούς ανέδειξε όχι μόνον την εγκληματική ολιγωρία των αρχών και της κυβέρνησης, αλλά και τις τραγικές επιλογές δεκαετιών στο θέμα της μεταναστευτικής πολιτικής. Ανάλογη είναι η στάση ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.

Οι ανθρώπινες τραγωδίες στη Μεσόγειο με θύματα πρόσφυγες και μετανάστες είναι αποτέλεσμα τους κοντόφθαλμης μεταναστευτικής πολιτικής που ακολουθούν χώρες στη Γηραιά Ήπειρο εδώ και τριάντα χρόνια, αναφέρει σε άρθρο της η Liberation. Και συμβαίνει κάθε φορά που προκύπτουν καταστάσεις μεταναστευτικής κρίσης στην Ευρώπη, αρκετοί πολιτικοί από τον χώρο της Δεξιάς να σηκώνουν τους τόνους και υιοθετώντας μια ξενοφοβική ρητορική, ν να σπεύδουν να ανακοινώσουν το κλείσιμο των συνόρων.

Μητσοτάκης και Μελόνι χέρι-χέρι

Με τις ευρωεκλογές προ των πυλών, το μεταναστευτικό ζήτημα αποτελεί μια ευκαιρία για πολλούς ευρωπαίους πολιτικούς να υπερκεράσουν τους πιθανούς αντίπαλους τους από τα δεξιά, επισημαίνει η Liberation.

Από την Μάλτα και την σύσκεψη κορυφής EUMED 9, οι ευρωπαίοι ηγέτες μεσογειακών χωρών ζητούν ενίσχυση της συνεργασίας με τρίτες χώρες διέλευσης προσφύγων και μεταναστών στο πρότυπο της συμφωνίας που επιτεύχθηκε με την Τυνησία, υπό την πίεση της Ιταλίας και της Γαλλίας, παρά τις αμφιβολίες για τις πρακτικές που ακολουθούν οι χώρες αυτές αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Μελόνι και Μητσοτάκης δείχνουν να συμπλέουν στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Σύμφωνα με την Corriere della Sera, η ακροδεξιά ιταλίδα πρωθυπουργός, Τζόρτζια Μελόνι, μετά την επίσκεψή της στην Αθήνα, «βλέπει έναν σημαντικό σύμμαχο στο πρόσωπο του έλληνα πρωθυπουργού για μια σειρά θεμάτων και διαπιστώνει σύμπλευση στο θέμα των ευρωπαϊκών πολιτικών για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης».

Πράγματι, στη  σύνοδο κορυφής EUMED 9, ο Κυριάκος Μητσοτάκης φάνηκε να επαίρεται για την πολιτική του στο μεταναστευτικό, εμμένοντας στην πολιτική της «ενεργητικής αποτροπής», δηλαδή των άτυπων επαναπροωθήσεων (push-backs), και διαβεβαίωσε ότι η χώρα μας θα παραμείνει συνεπής στη φύλαξη των συνόρων με ό, τι μπορεί να σημαίνει αυτό.  Παράλληλα ζήτησε ενίσχυση της συνεργασίας με την Τουρκία.

Με τις πολιτικές αυτές, όμως, ένα είναι βέβαιο: οι κατατρεγμένοι, στην προσπάθειά τους να φθάσουν στην «Γη της Επαγγελίας», εξωθούνται σε ναρκοπέδια, τα ποτάμια ή τα δάση του Έβρου, όταν δεν θαλασσοπνίγονται στο Αιγαίο ή στην Πύλο.

Στην περίπτωση του ναυαγίου της Πύλου, όταν η χώρα μας βρισκόταν σε προεκλογική περίοδο, κυβερνητικό στέλεχος είχε σπεύσει να δηλώσει ότι «η Ελλάδα δεν είχε υποχρέωση να ασχοληθεί με ένα περιστατικό που αφορά τη Λιβύη και την Ιταλία».

Όταν πριν από ένα μήνα, στον Έβρο είκοσι έξι πρόσφυγες κάηκαν ζωντανοί, πριν καλά καλά προλάβουν να ταυτοποιηθούν, ελληνικά Μέσα Ενημέρωσης και κρατικοί αξιωματούχοι έκαναν λόγο για ανθρώπους που είχαν έρθει παράτυπα στη χώρα μας, προσπαθώντας να καλλιεργήσουν την εντύπωση πως για τον θάνατό τους δεν ευθύνονται οι κυβερνητικές πολιτικές, αλλά οι ίδιοι που προσπάθησαν να περάσουν στην Ελλάδα παράνομα.

Τα αποτελέσματα

Πέρα από όλον αυτόν τον κυνισμό και τον πολιτικό καιροσκοπισμό, τι μας λένε η Λαμπεντούζα, η Πύλος, η Μόρια, ο Έβρος;

Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι η μεταναστευτική πολιτική που υιοθέτησε η Ευρώπη τα τελευταία 30 χρόνια, και ιδιαίτερα από το 2015 και μετά, δημιούργησε τις συνθήκες για να συμβούν όλες αυτές οι τραγωδίες.

«Κλείσαμε» τις νόμιμες οδούς προς στην Ευρώπη, αναγκάζοντας εκατομμύρια πρόσφυγες να διακινδυνεύουν τις ζωές τους στα πιο επικίνδυνα θαλάσσια και χερσαία περάσματα, επισημαίνει η Liberation. Βάλαμε τις άτυπες επαναπροωθήσεις κάτω από το χαλί και ξεκινήσαμε με την «ενεργητική αποτροπή».  Επιτρέψαμε την ποινικοποίηση της διάσωσης από ΜΚΟ. Στην Ελλάδα, κατηγορήσαμε ως διακινητές και κλείσαμε στη φυλακή ανθρώπους που έπιασαν το τιμόνι στα ακυβέρνητα σκάφη για να σώσουν ανθρώπινες ζωές που κινδύνευαν να πνιγούν.

Συνεργαστήκαμε με κράτη που δεν σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία εξοπλίσαμε και τα χρηματοδοτήσαμε για να εμποδίσουμε τους μετανάστες να φτάσουν στην Ευρώπη. Πως; Φυλακίζοντάς και βασανίζοντάς τους.

Όλες οι αυτές ανθρώπινες τραγωδίες στη Μεσόγειο αποτελούν συμπτώματα μιας κοντόφθαλμης μεταναστευτικής πολιτικής που δεν κατανοεί ότι ενισχύει τη βία και την αστάθεια στις περιοχές αναχώρησης και διέλευσης και τον πλουτισμό των εγκληματιών που υποτίθεται ότι καταπολεμά.

Οι καταστάσεις στη Λιβύη και την Τυνησία, οι εμφύλιοι και η αστάθεια στην Αφρική, οι ανθρωπιστικές κρίσεις και η κλιματική αλλαγή δείχνουν ότι η Ευρώπη ίσως να βρίσκεται μπροστά από μια ακόμη κρίση παρόμοια με αυτή της τριετίας 2015-2017.

Η δημιουργία hotspots στην Ιταλία (στη Λαμπεντούζα λειτουργεί από το 2000) και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου (Λέσβος, Χίος, κλπ.), όπου αποβιβάζονται και εγκλωβίζονται χιλιάδες άνθρωποι, ενισχύει τη στερεοτυπική εικόνα του μετανάστη ως «εισβολέα» και της κατάστασης ως έκρυθμης.

Κρίση υποδοχής και χρήσιμα συμπεράσματα

Οι εικόνες από τη Λαμπεντούζα, τη Μόρια, από τις απάνθρωπες συνθήκες της Ειδομένης στο παρελθόν και τα ασφυκτικά γεμάτα κέντρα υποδοχής σήμερα, οι εικόνες με μετανάστες να κοιμούνται στους δρόμους και να διαμαρτύρονται για την αναξιοπρεπή μεταχείριση που δέχονται, έκαναν πολλές τον γύρο του κόσμου, επιτρέποντας σε διάφορες κυβερνήσεις των χωρών υποδοχής να κηρύξουν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και να νομιμοποιήσουν νέες κατασταλτικές πολιτικές.

Το φαινόμενο αυτό  είναι πανομοιότυπο στα ευρωπαϊκά hotspots και δείχνει πως η συγκέντρωση προσφύγων και μεταναστών στα σύνορα, συχνά σε νησιά της νότιας Ευρώπης, ήταν μια αποτυχημένη, σκληρή και αναποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης.

Αντί να οδηγήσει σ΄ έναν ορθολογικότερο έλεγχο των μεταναστευτικών ροών έχει μεταφέρει μια τεράστια ευθύνη για τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων και ένα κολοσσιαίο οικονομικό βάρος σε συγκεκριμένες περιφερειακές χώρες, όπου τραυματισμένοι άνθρωποι, επιζώντες και παιδιά γίνονται δεκτοί σε συνθήκες ντροπής. Και όπως πολλοί επισημαίνουν, δεν πρόκειται για μεταναστευτική κρίση. Είναι μια κρίση υποδοχής.

Ένα άλλο λάθος των Ευρωπαίων είναι η αντίληψη ότι οι μεταναστευτικές ροές μπορούν να αναχαιτιστούν μέσω της συνεργασίας με τα κράτη αναχώρησης και διέλευσης. Και είναι λανθασμένη η πολιτική αυτή, διότι δίνεται η ευκαιρία σε ολοκληρωτικά καθεστώτα  να μπορούν εκβιάζουν την Ευρώπη και να εργαλειοποιούν πρόσφυγες ανά πάσα στιγμή, όπως έκαναν ο πρώην ηγέτης της Λιβύης, Μουαμάρ Καντάφι, και ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η ποινικοποίηση της  μετανάστευσης δημιουργεί συνθήκες που τρέπουν τους μετανάστες σε φυγή και αποθαρρύνουν αυτούς που θα ήθελαν ίσως να παραμείνουν εκεί. Όπως έδειξαν τα φετινά γεγονότα στα σύνορα Τυνησίας-Λιβύης, οι μετανάστες μετατρέπονται σε αποδιοπομπαίους τράγους. Διώκονται, βασανίζονται, φυλακίζονται.

Κοντολογίς, οι συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τρίτες χώρες που συνδέουν την οικονομική βοήθεια με την καταπολέμηση της μετανάστευσης, ενισχύει αυτή τη δυναμική.

Τι μας έχει διδάξει, λοιπόν, η Λαμπεντούζα, η Μόρια, η Χίος ο Έβρος; Ότι η Ευρώπη χρειάζεται αλλαγή πλεύσης. Διότι οι επιλογές της αποτροπής, της ποινικοποίησης της μετανάστευσης, της εξωτερίκευσης και του κλεισίματος των συνόρων στην καλύτερη περίπτωση αποδεικνύονται αναποτελεσματικές και στην χειρότερη θανατηφόρες για χιλιάδες ανθρώπους.