Ενώ οι σχέσεις ΗΠΑ και ΕΕ βρίσκονται σε ναδίρ, με πολλούς να εκτιμούν πως μια παραδοσιακή συμμαχία ενδεχομένως να οδηγείται και σε οριστικό τέλος, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα σημαντικό γεωστρατηγικό μέτωπο στα ανατολικά της, το οποίο σε ένα βαθμό προκαλείται από αμερικανικές επιδιώξεις. Πρόκειται για την επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη. Το εν λόγω ζήτημα αποτελεί από τα πλέον κρισιακά σημεία στις σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση. Ανεξάρτητα από την προπαγανδιστική ρητορική της συμμαχίας, ελάχιστοι, ακόμη και εκ των δυτικών αναλυτών, θεωρούν ότι αυτή η τακτική πίεσης στη Μόσχα θα έχει θετικές επιπτώσεις στην ειρήνη στην ήπειρο.

Αφορμή για την αναζωπύρωση της συζήτησης γύρω από αυτό το ζήτημα αποτέλεσε το πρόσφατο – τέλη Μαΐου – αίτημα της Πολωνίας προς το ΝΑΤΟ, να δημιουργήσει μόνιμη βάση στην επικράτειά της. Μάλιστα, η Βαρσοβία φέρεται έτοιμη να πληρώσει έως και 2 δισεκατομμύρια  δολάρια – τα οποία θα αποσπάσει από μια κάθε άλλο παρά ανθηρή οικονομία – για να πείσει τους Αμερικανούς να τη φτιάξουν, σύμφωνα με πρόταση του υπουργείο Άμυνας που δόθηκε στη δημοσιότητα

Από την πρώτη στιγμή της δημοσίευσης της είδησης, στα διεθνή ΜΜΕ γινόταν λόγος για την πιθανότητα, η πρόταση αυτή, να διευρύνει το ρήγμα που ήδη υπάρχει μεταξύ Πολωνίας και Γερμανίας, καθώς το Βερολίνο, ιδιαίτερα σε αυτή τη συγκυρία, δεν επιθυμεί την περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων με τη Ρωσία.

«Αυτή η πρόταση περιγράφει τη σαφή και παρούσα ανάγκη για τη μόνιμη ανάπτυξη μια τεθωρακισμένης μεραρχίας των ΗΠΑ στην Πολωνία», αναφέρει η πολωνική ιστοσελίδα Onet παρουσιάζοντας την πρόταση και συνεχίζει: «Η Πολωνία έχει δεσμευτεί να προσφέρει σημαντική υποστήριξη που μπορεί να φτάσει τα 1,5-2 δισ. δολάρια για τη δημιουργία κοινών στρατιωτικών εγκαταστάσεων και την πρόβλεψη για πιο εύκολη μετακίνηση των αμερικανικών δυνάμεων. Μαζί, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Πολωνία μπορούν να οικοδομήσουν έναν ακόμα ισχυρότερο δεσμό – ο οποίος εγγυάται την προστασία, την ασφάλεια και την ελευθερία του λαού για τις επόμενες γενιές».

Η πρόταση δηλώνει σαφώς ότι η κυβέρνηση της Βαρσοβίας δεσμεύεται να μοιραστεί το βάρος των αμυντικών δαπανών, προκειμένου να «κάνει την απόφαση πιο δελεαστική για την αμερικανική κυβέρνηση και να μετριάσει τις ανησυχίες του Κογκρέσο σε μια αβέβαιη περίοδο του προϋπολογισμού».

Άμεσα η Μόσχα εξέφρασε την ανησυχία της, υπογραμμίζοντας πως η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα σύνορα της χώρας υπονομεύει τη σταθερότητα στην Ευρώπη. Ερωτηθείς σχετικά με την κίνηση αυτή, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε πως τέτοιες αποφάσεις εντάσσονται στην κυριαρχία κάθε χώρας, όμως βλάπτουν τη συνολική ατμόσφαιρα στην ήπειρο. «Όταν βλέπουμε τη σταδιακή επέκταση των στρατιωτικών δομών του ΝΑΤΟ προς τα σύνορά μας, αυτό φυσικά δεν δημιουργεί με κανέναν τρόπο ασφάλεια και σταθερότητα στην ήπειρο», δήλωσε ο Πεσκόφ στη διάρκεια ενημέρωσης δημοσιογράφων. «Αντιθέτως αυτές οι επεκτατικές ενέργειες οδηγούν φυσικά σε αντίμετρα από τη ρωσική πλευρά ώστε να αποκατασταθεί η ισορροπία που παραβιάζεται κάθε φορά μ’ αυτόν τον τρόπο».

Το Politico, σε δημοσίευμά του, υπογραμμίζει ότι αυτό που κάνει το ΝΑΤΟ την πιο επιτυχημένη στρατιωτική συμμαχία στην ιστορία είναι η συνοχή των μελών της και, συνεπώς, οτιδήποτε απειλεί να υπονομεύσει αυτήν τη συνοχή «πρέπει να εξεταστεί με ένα πολύ κριτικό μάτι».

Όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα, με την υπογραφή του Μπεν Χόντζες, πρώην διοικητή των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Ευρώπη μεταξύ 2014-17, μια τέτοια κίνηση (σσ. δημιουργία νατοϊκής βάσης στην Πολωνία) θα πρέπει να γίνει μόνο εάν επιτευχθεί συναίνεση μεταξύ όλων των συμμάχων, «ώστε να ενισχυθεί η αποτροπή και να βελτιωθεί η συνολική κατάσταση ασφάλειας για το ΝΑΤΟ». Αλλά ακόμη και τότε «αυτό είναι απίθανο να συμβεί» προσθέτει.

Καταρχήν, πολλά κράτη – μέλη της συμμαχίας θα θεωρήσουν τη δημιουργία μιας στρατιωτικής βάσης των ΗΠΑ στην Πολωνία – ή οπουδήποτε αλλού στην Κεντρική ή Ανατολική Ευρώπη – ως «άσκοπα προκλητική». «Θα έδινε στη Μόσχα μια εύκολη ευκαιρία να ισχυριστεί ότι το ΝΑΤΟ είναι επιθετικός οργανισμός και να απαντήσει, κατά κάποιον τρόπο, για να προστατεύσει την κυριαρχία της». Κάτι το οποίο ήδη προαναγγέλθηκε, άλλωστε, με τις δηλώσεις του Πεσκόφ.

Επιπλέον, μια μόνιμη βάση θα απαιτούσε αστικές υποδομές, διαμονή ολόκληρων οικογενειών, σχολεία, καταστήματα και όλα τα παρελκόμενα μιας τέτοιας κλίμακας εγκατάσταση. Κάποιοι θα θεωρήσουν ότι αυτό παραβιάζει τη συμφωνία μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας του 1997, έναν οδικό χάρτη για τη συνεργασία και την ασφάλεια μεταξύ των δύο πλευρών. Η Μόσχα σίγουρα θα το δει έτσι και μάλλον όχι άδικα και όπως σημειώνει το Politico «δεν είναι σοφή μια πολιτική που θα τροφοδοτούσε τους φόβους της Ρωσίας, πραγματικούς ή μη».

Επιπλέον, η κίνηση αυτή θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόσθετες εντάσεις μεταξύ ισχυρών χωρών της ΕΕ και των ΗΠΑ που είναι ήδη σε αντίθεση μεταξύ τους για την απόσυρση της Ουάσινγκτον από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και για την επιβολή αμερικανικών δασμών στον χάλυβα και το αλουμίνιο.

Δεύτερον, υπογραμμίζει  το Politico, μια βάση στην Ανατολική Ευρώπη είναι περιττή . Το τρέχον στρατιωτικό πρόγραμμα του ΝΑΤΟ στην περιοχή – κυρίως το εξοπλιστικό και οι συχνές ασκήσεις ταχείας ανάπτυξης – «εξασφαλίζει επαρκώς τον αποτρεπτικό παράγοντα έναντι μιας “πιθανής” ρωσικής επίθεσης». Επιπλέον η «πρωτοβουλία προσαρμογής» του ΝΑΤΟ, η οποία έχει σχεδιαστεί για να προσφέρει στη συμμαχία δυνατότητες πιο ευέλικτης αντίδρασης, αναμένεται να εγκριθεί κατά τη σύνοδο κορυφής του Ιουλίου στο Βέλγιο και θα βελτιώσει περαιτέρω αυτές τις προσπάθειες.

Τρίτον, από πρακτική άποψη, η μόνιμη τοποθέτηση μιας θωρακισμένης ταξιαρχίας στην Ανατολική Ευρώπη είναι απλώς ανέφικτη. Θα χρειαζόταν μια επέκταση του στρατού των ΗΠΑ που δεν φαίνεται να μπορεί να συμβεί. Ο στρατός θα έπρεπε να μετακινήσει κάποια από τις υπάρχουσες μονάδες από τη σημερινή βάση της στο Τέξας, το Κάνσας ή το Κολοράντο, μια αλλαγή που θα αντιμετώπιζε ισχυρή αντίσταση του Κογκρέσου και από τους εκπροσώπους αυτών των Πολιτειών. Και εξαιτίας των αποφάσεων που ελήφθησαν πριν από έξι χρόνια για την αναδιάταξη των αμερικανικών δυνάμεων στην ήπειρο, δεν υπάρχουν πλέον προωθημένες στρατιωτικές μονάδες στη Γερμανία που να έχουν τη δυνατότητα να επανατοποθετηθούν σε θέσεις ανατολικότερα.

Στην ουσία της πρότασης της Βαρσοβίας υπάρχει η πεποίθηση των ανατολικο-ευρωπαίων, ότι η παρουσία αμερικανικών δυνάμεων στις χώρες τους θα αυξήσει σημαντικά το αποτρεπτικό αποτέλεσμα, εκτιμώντας ότι η Ρωσία ποτέ δεν θα επιτεθεί και δεν θα διακινδυνεύσει μια αντιπαράθεση με τις δυνάμεις των ΗΠΑ. Σύμφωνα με το Politico υπάρχουν τρόποι με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί αυτό το στρατηγικό αποτέλεσμα χωρίς να ρισκάρει κάποιος τη συνοχή της Συμμαχίας. Εάν η Ανατολική Ευρώπη θέλει να ενισχύσει το αποτρεπτικό αποτέλεσμα του ΝΑΤΟ, μια δυνητικά διχαστική στρατιωτική παρουσία δεν είναι ο σωστός τρόπος για να γίνει αυτό. «Είναι καλύτερο να δασφαλιστεί η συνοχή της Συμμαχίας, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διάθεση ανά πάσα στιγμή δυνάμεων έτοιμων να κινηθούν άμεσα και ταχύτατα αν είναι απαραίτητο», καταλήγει το Politico.