Ένα σπάνιο και εξαιρετικά σημαντικό ερωτικό ψηφιδωτό, το οποίο είχε αφαιρεθεί παράνομα από τον αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, επιστράφηκε πρόσφατα στην Ιταλία, σηματοδοτώντας μια συγκινητική και ιστορικά φορτισμένη στιγμή για την αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.

Το εν λόγω έργο τέχνης είχε κλαπεί από έναν Γερμανό αξιωματικό της Βέρμαχτ και παρέμεινε για δεκαετίες εκτός της πατρίδας του, μέχρι που οι απόγονοι του τελευταίου κατόχου του αποφάσισαν να προχωρήσουν στην επιστροφή του.

Η ιστορία της επιστροφής του ψηφιδωτού αποκαλύφθηκε όταν συγγενείς ενός πρόσφατα αποβιώσαντος Γερμανού πολίτη επικοινώνησαν με την ειδική πολιτιστική μονάδα προστασίας της Καραμπινιερίας στη Ρώμη, με την πρόθεση να επιστρέψουν το έργο στην Ιταλία.

Όπως προέκυψε από την έρευνα, ο άνδρας είχε λάβει το έργο ως δώρο από έναν καπετάνιο της Βέρμαχτ, ο οποίος είχε αναλάβει τον έλεγχο της γερμανικής στρατιωτικής εφοδιαστικής αλυσίδας στην Ιταλία κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Το ψηφιδωτό, το οποίο χρονολογείται από τα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ. έως τον 1ο αιώνα μ.Χ., απεικονίζει ένα ερωτικό ζεύγος και εκτιμάται ότι διακοσμούσε το δάπεδο ενός υπνοδωματίου σε μια από τις πολυτελείς ρωμαϊκές κατοικίες της Πομπηίας.

Η αισθητική και εικονογραφική του αξία είναι αδιαμφισβήτητη, καθώς αποτελεί μαρτυρία των ερωτικών παραστάσεων και κοινωνικών ηθών της εποχής.

Η απόφαση της οικογένειας να επιστρέψει το αντικείμενο, μετά τον θάνατο του κατόχου του, αποδεικνύει την ηθική ευθύνη που αισθάνονται ορισμένοι απόγονοι απέναντι στα εγκλήματα και τις λεηλασίες της ναζιστικής περιόδου.

Η διαδικασία ταυτοποίησης και πιστοποίησης της αυθεντικότητας του ψηφιδωτού αναλήφθηκε από την Καραμπινιερία σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες στον τομέα της αρχαιολογίας και της συντήρησης. Έπειτα από τον έλεγχο και την επιβεβαίωση της προέλευσης του έργου, η ιταλική πρεσβεία στη Στουτγκάρδη ανέλαβε την επίσημη διαδικασία επαναπατρισμού του. Το ψηφιδωτό μεταφέρθηκε στην Πομπηία, όπου πλέον φυλάσσεται προσωρινά στο Αντικουάριο, το μουσείο του αρχαιολογικού πάρκου, εν αναμονή περαιτέρω μελετών και αναλύσεων.

Ο διευθυντής του αρχαιολογικού πάρκου της Πομπηίας, Γκαμπριέλ Ζουχτρίγκελ, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Κάθε λεηλατημένο αντικείμενο που επιστρέφει είναι μια πληγή που επουλώνεται, και γι’ αυτό εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας στην ομάδα προστασίας για το έργο που έχουν επιτελέσει».

Ο Ζουχτρίγκελ πρόσθεσε επίσης ότι «η πληγή δεν αφορά τόσο την υλική αξία του έργου όσο την ιστορική του αξία, μια αξία που υπονομεύεται σοβαρά από την παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων».

Η ακριβής προέλευση του ψηφιδωτού παραμένει άγνωστη, γεγονός που τονίζει τη δυσκολία που συνεπάγεται η ανακατασκευή της ιστορίας των λεηλατημένων αντικειμένων.

Ο Ζουχτρίγκελ δήλωσε ότι θα διεξαχθούν περαιτέρω μελέτες και αρχαιομετρικές αναλύσεις για την πλήρη ταυτοποίησή του και την ανασύσταση της ιστορίας του. Αυτές οι διαδικασίες περιλαμβάνουν τη χρήση προηγμένων τεχνολογιών, όπως η φασματοσκοπία, η ανάλυση υλικών και η σύγκριση με άλλα γνωστά ευρήματα από την Πομπηία.

Η υπόθεση αυτή προστίθεται σε μια μακρά σειρά ενεργειών αποκατάστασης που έχει πραγματοποιήσει η ειδική μονάδα πολιτιστικής κληρονομιάς της Καραμπινιερίας από την ίδρυσή της το 1969.

Μέχρι σήμερα, η μονάδα έχει ανακτήσει περισσότερα από 3 εκατομμύρια έργα τέχνης και αρχαιολογικά αντικείμενα που είχαν κλαπεί από πολιτιστικούς χώρους της Ιταλίας.

Η ίδια η Πομπηία, η οποία καταστράφηκε και θάφτηκε κάτω από ηφαιστειακή τέφρα μετά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους στον κόσμο.

Η ανακάλυψή της τον 16ο αιώνα και οι μετέπειτα ανασκαφές αποκάλυψαν ένα μοναδικό παράθυρο στον κόσμο της ρωμαϊκής καθημερινότητας, με άριστα διατηρημένα σπίτια, έργα τέχνης, μαγαζιά και δημόσια κτίρια.

Η επιστροφή κάθε αντικειμένου στην Πομπηία προσθέτει ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ αυτής της μοναδικής ιστορικής πόλης.