«Είναι μερικοί χρήσιμοι ηλίθιοι». Αυτό ήταν το σχόλιο του ακροδεξιού προέδρου της Βραζιλίας, Ζαΐχ Μπολσονάρο, για τους εκατοντάδες χιλιάδες φοιτητές κι εκπαιδευτικούς που πλημμύρισαν τις μεγαλύτερες πόλεις της Βραζιλίας, για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στις περικοπές που σχεδιάζει η κυβέρνηση στην Παιδεία. Κι όχι μόνο για αυτό, αλλά και για το διάταγμα με το οποίο ο θιασώτης της στρατιωτικής χούντας και πρώην λοχαγός, οπλίζει εκατομμύρια Βραζιλιάνους.

«Όχι στα όπλα, ναι στα βιβλία» φώναζαν οι διαδηλωτές που συγκεντρώθηκαν σε 188 πόλεις της χώρας, βάζοντας «κάτω τα μολύβια», τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Οι διαδηλωτές ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των συνδικαλιστικών τους ενώσεων αλλά και φοιτητικών οργανώσεων για κινητοποιήσεις ενάντια στο πάγωμα του 30% του προϋπολογισμού των ομοσπονδιακών τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, με πρόσχημα την επισφαλή δημοσιονομική κατάσταση. «Το μάθημα γίνεται σήμερα στους δρόμους», «Δεν θα γίνουν περικοπές, θα γίνει αγώνας», «Ή θα σταματήσουν οι περικοπές ή θα σταματήσει η Βραζιλία» έγραφαν κάποια από τα πανό. «Η παιδεία δεν είναι έξοδο, είναι επένδυση», έγραφε ένα άλλο.

Στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο, οι φοιτητές και οι καθηγητές που μίλησαν στον Guardian είπαν ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση δέχεται «επίθεση». «Αν είχαμε δυσκολίες στα σχολεία πριν, τώρα η δημόσια εκπαίδευση έχει σχεδόν τελειώσει», είπε μια καθηγήτρια Κοινωνιολογία. «Θα κάνουν την εκπαίδευση εντελώς απρόσιτη. Είναι πρακτικά ιδιωτικοποίηση», δήλωσε μια φοιτήτρια. «Θέλουν να μας απομακρύνουν από τα πανεπιστήμια για να μην έχουμε καμία κριτική σκέψη», είπε ένας άλλος σπουδαστής.

Από το Τέξας, όπου βρισκόταν για να παραλάβει το βραβείο του «προσώπου της χρονιάς» από το αμερικανικό και βραζιλιάνικο εμπορικό επιμελητήριο, ο Μπολσονάρο επιτέθηκε στους διαδηλωτές, όχι μόνο χαρακτηρίζοντάς τους «ηλίθιους» αλλά και «μια μάζα που χειραγωγείται από μια έξυπνη μικρή μειονότητα που συνθέτει την καρδιά των ομοσπονδιακών πανεπιστημίων στη Βραζιλία». «Δεν υπάρχουν περικοπές. Το πρόβλημα είναι ότι παρέλαβα μια Βραζιλία οικονομικά κατεστραμμένη» συνέχισε ο ακροδεξιός πρόεδρος της χώρας.

Οι δηλώσεις του προκάλεσαν οργισμένες αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και στους δρόμους όπου διαδηλωτές ήρθαν σε σύγκρουση με τις αστυνομικές δυνάμεις που βρίσκονταν ακροβολισμένες, αλλά και με δυνάμεις του στρατού που περιφρουρούσαν το υπουργείο Παιδείας.

Η πρόκληση που είχε προηγηθεί

Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Μπολσονάρο προκάλεσε την αντίδραση του εκπαιδευτικού κόσμου. Μέσα στους 5 μήνες διακυβέρνησής του ανοιχτά ακροδεξιός πρώην λοχαγός έχει ξεκινήσει ένα κυνήγι μαγισσών, προκειμένου να πατάξει τον «πολιτιστικό μαρξισμό» που θεωρεί ότι ανθεί στην εκπαίδευση. Η σκληροπυρηνική κυβέρνηση του δηλώνει αποφασισμένη να εξαλείψει κάθε ίχνος της υποτιθέμενης κατήχησης ή καθοδήγησης στις ιδέες της Αριστεράς στις τάξεις.

Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο υπουργός Παιδείας της χώρας, Ρικάρντο Βέλεζ Ροντρίγκεζ, ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων όταν με εγκύκλιό του κάλεσε τους μαθητές της χώρας να συμμετάσχουν στην προπαγάνδα της «νέας εποχής» που ξεκίνησε με την κυβέρνηση του ακροδεξιού προέδρου Ζαΐχ Μπολσονάρο.

«Βραζιλιάνοι, θα καλωσορίσουμε την νέα εποχή που ξεκινά στην Βραζιλία και γιορτάζουμε την υπεύθυνη και ποιοτική εκπαίδευση που θα εφαρμόσουμε για εσάς, τους μαθητές, που απαρτίζουν την νέα γενιά», ανέφερε ο Ροντρίγκεζ στην εγκύκλιο και καλούσε το εκπαιδευτικό προσωπικό να μαγνητοσκοπεί τους μαθητές να τραγουδούν τον εθνικό ύμνο και να στέλνουν τα βίντεο μέσω mail στο υπουργείο Παιδείας ή στο τμήμα επικοινωνίας της προεδρίας. Τους καλούσε επίσης να αναγνώσουν μπροστά στους μαθητές ένα μηνύματος που αναφέρεται στο σύνθημα: «Η Βραζιλία, πάνω από όλα, ο Θεός πάνω από όλα», που χρησιμοποιούσε ο Μπολσονάρο κατά την προεκλογική του εκστρατεία.

Περισσότερα όπλα, περισσότερη βία

Οι αντιδράσεις για τα πλάνα περικοπών του Μπολσονάρο στα πανεπιστήμια, συνδυάστηκαν όμως και με τις αντιδράσεις που προκάλεσε το διάταγμα περί οπλοφορίας που υπέγραψε στις αρχές Μαΐου.

Ο Μπολσονάρο, που για να εκλεγεί πάτησε πάνω στο αίσθημα ανασφάλειας που έχει προκαλέσει η εγκληματικότητα σε ορισμένες περιοχές της χώρας, όπλισε το χέρι των Βραζιλιάνων που απασχολούνται σε συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους. Αιρετοί, αξιωματούχοι της δικαιοσύνης, οδηγοί φορτηγών, κυνηγοί, δικηγόροι ακόμη και ορισμένοι δημοσιογράφοι περιλαμβάνονται μεταξύ εκείνων που θα μπορούν στο εξής να φέρουν όπλο. Μάλιστα το επιτελείο του πανηγύρισε τις επίσημες υπογραφές, αναπαραγάγοντας την χειρονομία που συνηθίζει να κάνει σαν να σημαδεύει με ένα πιστόλι. Είχε προηγηθεί ήδη η χαλάρωση των όρων οπλοκατοχής σε απόφασή του που υπεγράφη τον Ιανουάριο, με το που ανέλαβε καθήκοντα.

Μέχρι τότε, η διαδικασία απόκτησης άδειας οπλοφορίας ήταν πολυδαίδαλη με αποτέλεσμα μόλις μόλις 36.700 άνθρωποι από τα 210 εκατ. Βραζιλιάνων να μπορεί να οπλοφορεί. ΜΚΟ και Ινστιτούτα που ασχολούνται με τη βία στη χώρα, εκτίμησαν πως με το νέο του διάταγμα ο Μπολσονάρο δίνει αυτή τη δυνατότητα σε τουλάχιστον 20 εκατομμύρια ανθρώπους, τονίζοντας πως οι διεθνείς έρευνες έχουν δείξει πως «περισσότερα όπλα, σημαίνει περισσότερη βία».

Υπενθυμίζεται πως, η Βραζιλία έχει ένα από τα πιο υψηλά ποσοστά ανθρωποκτονιών στον κόσμο, φτάνοντας τις 64.000 το 2017, δηλαδή τριπλάσιο του ορίου της ενδημικής βίας που έχει ορίσει ο ΟΗΕ.

Με το διάταγμα διευκολύνεται επίσης η εισαγωγή όπλων και πυρομαχικών, πράγμα που δεν θα ικανοποιήσει μόνο τους γιους του Μπολσονάρο που θεωρούν τα όπλα «παιχνίδια» και θέλουν να «παίζουν» με αυτά, αλλά και τους μεγάλους διεθνείς κατασκευαστές που ετοιμάζονται να κάνουν «χρυσές» δουλειές στη νέα αγορά που ανοίγει.