Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) με τον τίτλο «Οικογενειακή Υπόθεση» (A Family Affair), που θα δημοσιευτεί σύντομα, και ασχολείται με την κοινωνική κινητικότητα ανάμεσα στις γενιές στις πιο πλούσιες χώρες του κόσμου, το ασανσέρ που οδηγεί σε ανώτερα κοινωνικά πατώματα λειτουργεί αναλογικά με το εισόδημα και την μόρφωση των γονιών των νέων, ειδικά στην Μεγάλη Βρετανία και την Ιταλία.

Σε μία κοινωνία καθηλωμένη, απολιθωμένη, της οποίας οι κοινωνικές ιεραρχίες είναι αμετάβλητες, η προσωπική αξία λίγο μετρά και οι δυνατότητες αναρρίχησης στην ιεραρχία είναι ελάχιστες. Η σοβαρή βλάβη στην κοινωνική κινητικότητα επιβεβαιώνεται από τον ΟΑΣΕ, στην έρευνα στην οποία διαπιστώνεται ότι η Ιταλία μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο είναι οι χώρες που οι σπουδές και το εισόδημα των γονιών επηρεάζουν πιο πολύ τα εισοδήματα των παιδιών. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του ΟΑΣΕ στην Ιταλία ο παράγοντας του πατρικού εισοδήματος μετράει κατά 50%. Μη λαμβάνοντας υπόψιν τα ταλέντα και προσωπικές κατακτήσεις, το παιδί ενός πατέρα που κερδίζει πολλά, θα κερδίσει το λιγότερο το μισό από το εισόδημα του πατέρα του. Το ποσοστό είναι λίγο πιο υψηλό στην Μεγάλη-Βρετανία και λίγο πιο χαμηλό στην Γαλλία και στις ΗΠΑ. Στην Δανία, στην Αυστρία και στην Νορβηγία αυτή η κληρονομικού χαρακτήρα μεταβίβαση με βία αγγίζει το 20%.

Ένας πτυχιούχος πατέρας είναι εγγύηση

Συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι μία σημαντική απόκλιση στα εισοδήματα, σύμφωνα με την καταγωγή. Για παράδειγμα, στην Ιταλία, με μία τεράστια απόκλιση σε σχέση με την Γαλλία και την Μεγάλη-Βρετανία, ο γιος ενός μηχανικού έχει 60% περισσότερες πιθανότητες να πάρει πτυχίο σαν τον πατέρα του, σε σύγκριση με το γιο ενός εργάτη και 30% περισσότερες πιθανότητες σε σύγκριση με τον γιο ενός λογιστή. Επίσης, σε μία οικογένεια η ύπαρξη ενός πτυχιούχου, οφείλεται σε ένα κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον πιο ευνοϊκό. Έτσι, ο γιος ενός διπλωματούχου Ιταλού, είτε ο ίδιος είναι κάτοχος πτυχίου είτε όχι, θα κερδίσει κατά μέσο όρο 50% περισσότερα χρήματα από το παιδί ενός ανθρώπου που έχει διακόψει τις σπουδές του. Τα παιδιά αυτών που έχουν σταματήσει πολύ νωρίς το σχολείο, βρίσκονται σε πολύ δυσμενέστερη τύχη ειδικά στην Πορτογαλία και στην Βρετανία. Στη Γαλλία, η «κληρονομιά» είναι 20% του εισοδήματος του πατέρα ενώ στην Αυστρία και την Δανία δεν αγγίζει το 10%.

Μία κοινωνία που όλοι παραμένουν «γιοι του μπαμπά τους» θέτει καταρχάς ένα οικονομικό ζήτημα για τον ΟΑΣΑ: «είναι τεράστια κατασπατάληση πόρων. Πρώτον, οι λιγότερο κινητικές κοινωνίες έχουν μεγαλύτερη τάση να καταναλώνουν ή να χρησιμοποιούν με ανεπαρκή τρόπο τα ταλέντα και τις ικανότητές των ανθρώπων. Δεύτερον, η έλλειψη ισότητας ευκαιριών μπορεί να επηρεάσει την ύπαρξη κινήτρου, τις προσπάθειες και τελικά την παραγωγικότητα των μελών μίας κοινωνίας με αρνητικές επιπτώσεις στην παγκόσμια αποδοτικότητα και την δυνατότητα ανάπτυξης της οικονομίας».

Εν κατακλείδι, ο ΟΑΣΕ δείχνει ότι όσο αυξάνονται οι ανισότητες σε μία χώρα, αυτή γίνεται πιο στάσιμη. Η Ιταλία είναι μια από τις δυτικές χώρες με τις περισσότερες ανισότητες.

Η σχολική ισότητα δυστυχώς δεν επηρεάζει τα αποτελέσματα

Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του ΟΑΣΕ, η Ιταλία (σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, την Γαλλία, την Γερμανία, την Μεγάλη Βρετανία για παράδειγμα), είναι παρ’ όλα αυτά μία από τις χώρες, όπου το οικογενειακό πλαίσιο έχει μικρότερη επιρροή στα σχολικά αποτελέσματα: στα μαθηματικά, ένας γιος μηχανικού δεν έχει περισσότερες δυνατότητες από τον γιο ενός εργάτη. Μόνο οι Καναδοί, οι Κορεάτες, και κάποιες βόρειες χώρες είναι πιο δίκαιες από την Ιταλία σε αυτόν τον τομέα. Αυτό εξηγείται αναμφίβολα από το δημόσιο σχολικό σύστημα που είναι ακόμη τουλάχιστον αρκετά ομογενές και κοινωνικά ενταγμένο.

Όλος ο κόσμος επωφελείται από αυτήν την συνθήκη: σύμφωνα με την έρευνα του ΟΑΣΕ, η αύξηση της κοινωνικής ανάμειξης μέσα στο σχολεία και τα λύκεια, μπορεί να βελτιώνει τα αποτελέσματα των μη ευνοημένων μαθητών, χωρίς να περιλαμβάνει τις αρνητικές συνέπειες από τα συνολικά αποτελέσματα των ιδρυμάτων.

Σύμφωνα με τον ΟΑΣΕ, εν τέλει, η πλειοψηφία των ανθρώπων που εξελίσσονται στη δουλειά τους, στην Ιταλία, το καταφέρνουν λόγω της παλαιότητάς τους και της εμπειρίας τους παρά λόγω των επιπέδων των ικανοτήτων τους και της κατάρτισής τους. Συμπερασματικά, στην Ιταλία, η κινητικότητα ανάμεσα στις γενιές είναι σπάνια, όπως ακριβώς και η κινητικότητα ανάμεσα στην ίδια γενιά.
Πηγή: La Republica