Τη προηγούμενη εβδομάδα στις Βρυξέλλες, τρεις μέρες πριν το πραξικόπημα στη Τουρκία, Τούρκοι δικηγόροι ενημέρωναν ευρωβουλευτές ότι το καθεστώς Ερντογάν προετοίμαζε μεγάλες εκκαθαρίσεις στη Δικαιοσύνη, για τις επόμενες μέρες. Ανάλογο ξεκαθάρισμα θα γινόταν και στο στρατό, στις κρίσεις του ερχόμενου μήνα. Είναι προφανές ότι το πραξικόπημα της προηγούμενης Παρασκευής έγινε εσπευσμένα για να αποτρέψει αυτές τις εξελίξεις.

Ads

H κίνηση των αξιωματικών προδόθηκε και για αυτό δεν εκδηλώθηκε μετά τα μεσάνυχτα, όπως όλα τα πραξικοπήματα που σέβονται τον εαυτό τους, αλλά έξη ώρες νωρίτερα.  Οι κομάντος που ήταν επιφορτισμένοι με την σύλληψη του Ερντογάν δεν προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα γιατί  ο ταξίαρχος Σεμί Τερζί, ένας από τους εγκέφαλους του πραξικοπήματος, σκοτώθηκε από έναν χαμηλόβαθμο αξιωματικό πιστό στον Τούρκο πρόεδρο, γεγονός που αποσυντόνισε τους πραξικοπηματίες.

Όλα αυτά  στο όλο εγχείρημα ακόμη πιο ερασιτεχνικό χαρακτήρα, πυροδοτώντας τις διάφορες θεωρίες συνωμοσίας στις οποίες ειδικεύεται όχι μόνο το ελληνικό αλλά και το τουρκικό κοινό.  Σε πείσμα των εκατοντάδων νεκρών, των βίντεο που δείχνουν τους ανελέητους βομβαρδισμούς ακόμη και του Κοινοβουλίου και των μαχών, ορισμένες από τις οποίες συνεχίζονταν δυο μέρες μετά τη λήξη του πραξικοπήματος σε κάποιες περιοχές όπου οι πραξικοπηματίες δεν ήθελαν να παραδοθούν. Είχε μάλλον ξεχάσει ο …σκηνοθέτης Ερντογάν να τους ειδοποιήσει ότι τα γυρίσματα της ταινίας είχαν τελειώσει και ο ίδιος είχε πετύχει το σκοπό του.

Το σημαντικότερο είναι ότι, αντίθετα με αυτές τις ανοησίες,  ο Τούρκος πρόεδρος δεν βγαίνει συνολικά κερδισμένος από αυτήν την αιματηρή περιπέτεια, τις πολιτικές προϋποθέσεις της οποίας είχε ο ίδιος καλλιεργήσει με τη καταστροφική πολιτική που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια. Ασφαλώς κερδίζει κατά κράτος την βίαιη  αντιπαράθεση μέσα στο στρατόπεδο των ισλαμιστών με τον ιεροκήρυκα Γκιουλέν, τον άσπονδο εχθρό του, και αποκτά τον πλήρη έλεγχο του στρατού και της δημόσιας διοίκησης. Αυτό όμως επεδίωκε να κάνει με τις εκκαθαρίσεις που ετοίμαζε, πριν το σχέδιο του ανατραπεί από το πραξικόπημα που λειτούργησε όπως μια επιχείρηση με καμικάζι αυτοκτονίας: κατέστρεψε τους δημιουργούς του, αλλά προκάλεσε σοβαρές ζημιές και στον αντίπαλο.

Ads

Ο Ερντογάν βγαίνει αποδυναμωμένος στην τουρκική κοινωνία αλλά και στη διεθνή και πολιτική σκηνή. Ήδη πριν από τα τελευταία γεγονότα,  πάνω από το 50% των Τούρκων πολιτών διαφωνούσαν με τη πολιτική του, την αλαζονική, “σουλτανική” συμπεριφορά του και την συνεχή καταπάτηση των δημοκρατικών ελευθεριών. Από την απαγόρευση της ταφής των νεκρών πραξικοπηματιών μέχρι  την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου και τις σκέψεις για επαναφορά της θανατικής ποινής,  η μεταπραξικοπηματική διαχείριση της κρίσης τους απομακρύνει ακόμη περισσότερο. Έχοντας ήδη αναζωπυρώσει τον εμφύλιο στην νοτιοανατολική Τουρκία για να κερδίσει τις εκλογές, ο Τούρκος πρόεδρος έχει χωρίσει το σύνολο της τουρκικής κοινωνίας στα δύο. Με την οικονομία να παρουσιάζει από καιρό προβλήματα και τον τουρισμό, ήδη βαριά τραυματισμένο από τις τρομοκρατικές επιθέσεις, να δέχεται τη χαριστική βολή, τουλάχιστον για τη φετινή σεζόν, η  χώρα αποδυναμώνεται ακόμη περισσότερο.

Με όπλο και την οικονομική άνθηση της χώρας του, ο  Ερντογάν επεδίωκε τα προηγούμενα χρόνια η Τουρκία να παίξει το ρόλο μιας ισχυρής περιφερειακής δύναμης, μιας γέφυρας ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή. Η εμπλοκή του στο πόλεμο της Συρίας, η ανοχή προς το Ισλαμικό Κράτος και η ανοικτή πλέον διαμάχη με τις  ΗΠΑ δεν συμβαδίζουν καθόλου με αυτό το ρόλο. Αντίθετα οι προπηλακισμοί, οι διώξεις και η απομάκρυνση χιλιάδων αξιωματικών αποδυναμώνουν τον στρατό σε τέτοιο βαθμό, που είναι αμφίβολο πόσο  αποτελεσματικά μπορεί να συνεχίσει τον πόλεμο με τους Κούρδους του PKK.  Για τον  ίδιο το στρατό, που διέθετε πολύ μεγάλο κύρος, το πλήγμα είναι το μεγαλύτερο που δέχθηκε από την ίδρυση της τουρκικής δημοκρατίας.

Το τουρκικό μοντέλο του μετριοπαθούς Ισλάμ, όπου η δημοκρατία δεν είναι ασύμβατη με το Ισλάμ έχει χάσει επίσης την ελκτική του δύναμη λόγω της αντιδημοκρατικής εκτροπής του καθεστώτος Ερντογάν ήδη πριν την απόπειρα πραξικοπήματος και η εικόνα του πλήττεται ακόμη περισσότερο από την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου. Αντίθετα η επικράτηση του Ερντογάν χάρις και στο ρόλο που έπαιξαν τα τζαμιά καλώντας τους πιστούς, οι ερντογανικές αναφορές στην αποτυχία του πραξικοπήματος σαν δώρο του Αλλάχ και η προσευχή της Πέμπτης η οποία μεταδόθηκε από τα μεγάφωνα του τεμένους του προεδρικού συγκροτήματος στην Άγκυρα μάλλον σε ισλαμικό καθεστώς παραπέμπουν παρά σε δημοκρατία που φιλοδοξεί μάλιστα να αποτελέσει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Την προηγούμενη Κυριακή, όταν η μάχη είχε κριθεί, 85.000 τζαμιά, συντονισμένα σε όλη τη χώρα,μετέδωσαν μέσω των μεγαφώνων τους προσευχές για τους μάρτυρες που έπεσαν υπέρ του Ερντογάν καλώντας τους πιστούς να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη κυβέρνηση. Η όλη αντιπαράθεση Ερντογάν- Γκιουλέν, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης και το Κοινοβούλιο να μην παίζουν παρά μικρό ρόλο, παραπέμπει περισσότερο στις διαμάχες ανάμεσα στους συντηρητικούς και τους μετριοπαθείς στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.

Η απόπειρα πραξικοπήματος μετέτρεψε και επισήμως την Τουρκία σε μέρος του προβλήματος της Μέσης Ανατολής, σε έναν ακόμη ασθενή της περιοχής. Το πραγματικό ερώτημα για τις εξελίξεις στην γειτονική χώρα είναι αν ο ηγέτης της έχει αρχίσει να  συνειδητοποιεί, αυτό που κατάλαβε ένας άλλος, ξακουστός εκείνος, βασιλιάς περίπου 2000 χρόνια πριν.  O  Πλούταρχος γράφει ότι μετά την νίκη του βασιλιά Πύρρου επί των Ρωμαίων το 279 πχ ένας στρατιώτης τον πλησίασε  για να τον συγχαρεί.  «Μια ακόμα νίκη επί των Ρωμαίων και θα χαθούμε εντελώς», απάντησε ο Πύρρος.

Σε μια άλλη μορφή, το παραπάνω άρθρο δημοσιεύεται στην σημερινή Αυγή (avgi.gr)