Το νερό αποτελεί προϋπόθεση για την ανθρώπινη ύπαρξη και για τη βιωσιμότητα του πλανήτη μας. Είναι συνυφασμένο με σχεδόν όλα τα ανθρώπινα, από την κλιματική αλλαγή και την παγκόσμια οικονομία μέχρι τα θέματα φύλου και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η Παγκόσμια Ημέρα για το Νερό καθιερώθηκε επισήμως στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που πραγματοποιήθηκε στο Ρίο Ντε Τζανέιρο στις 22 Δεκεμβρίου 1992. Ως Παγκόσμια Ημέρα για το Νερό ορίστηκε η 22α Μαρτίου. Το 2019, η Ημέρα είναι εστιασμένη στην πρόσβαση σε καθαρό νερό για όλους χωρίς διακρίσεις.

«Νερό για όλους χωρίς διακρίσεις;» θα επαναλάβει σιωπηρά και διερωτώμενος κάποιος που πιστεύει πως η άμεση πρόσβαση σε καθαρό νερό είναι κάτι αυτονόητο για όλους. Κι όμως, η θεώρηση αυτή απέχει μακράν από την πραγματικότητα.

Ευτυχώς στην Ελλάδα η ΕΥΔΑΠ…έβαλε το νερό στ’ αυλάκι

Αποστολή της ΕΥΔΑΠ είναι να προσφέρει άριστης ποιότητας και οικονομικό νερό σε όλους. Η ΕΥΔΑΠ έχει θέσει εδώ και χρόνια ως πρωταρχικό στόχο της την πρόσβαση σε καθαρό και ποιοτικό νερό για όλους ανεξαρτήτως κριτηρίων. Για το λόγο αυτό, η Εταιρεία έχει εφαρμόσει από την 1η Φεβρουαρίου του 2016 το κοινωνικό τιμολόγιο το οποίο απευθύνεται σε οικονομικά ασθενέστερες ομάδες, διασφαλίζοντας ότι κανένας στην περιοχή αρμοδιότητας της για ύδρευση δεν θα στερηθεί το νερό για οικονομικούς λόγους. Επίσης, έχει εισάγει το φιλανθρωπικό τιμολόγιο σε φορείς και ιδρύματα που πραγματοποιούν φιλανθρωπικό έργο όπως και ειδικό τιμολόγιο για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (υπερήλικες κλπ.).

_{Διανομή νερού σε γειτονιά της Αθήνας, 1933}

Για να εξασφαλίσει την πρόσβαση σε άριστη ποιότητα πόσιμου νερού, η ΕΥΔΑΠ πραγματοποιεί ελέγχους 365 ημέρες τον χρόνο, μέσω της λήψης δειγμάτων από τις λεκάνες απορροής, τα φράγματα, τους ταμιευτήρες και τα υδραγωγεία, μέχρι και το πιο απομακρυσμένο σημείο του δικτύου. Τα δείγματα μεταφέρονται με ειδικά δοχεία στα πιστοποιημένα εργαστήρια της ΕΥΔΑΠ στα οποία πραγματοποιούνται διεξοδικοί έλεγχοι, στοχεύοντας στην εξασφάλιση άριστης ποιότητας του νερού που φτάνει στις βρύσες μας. 

Το νερό είναι ζωή. Το νερό έχει προτεραιότητα. Πάνω απ’ όλα, δεν πρέπει να μείνει κανένας χωρίς πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό. Η ΕΥΔΑΠ (μέχρι τώρα) το υπόσχεται και το πραγματοποιεί.

Τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο;

Αν και είναι δεδομένο ότι το νερό αποτελεί βασικό, απαραίτητο αγαθό επιβίωσης για τον άνθρωπο κι αναφαίρετο δικαίωμά του, όμως παρά την σπουδαιότητά του, σε έναν κόσμο όπου ρέει αδιάκριτα η ανισότητα και η ανελευθερία, το δικαίωμα γίνεται προνόμιο και πολύ κόσμος, είτε διψάει είτε μολύνεται από το νερό, ενώ για την πρόσβαση σε αυτό γίνονται ακόμη και πόλεμοι. 

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, σχεδόν 2,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο στερούνται πρόσβασης σε ασφαλές νερό στην κατοικία τους. Επιπρόσθετα, περίπου τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού αντιμετωπίζουν σημαντική έλλειψη νερού για τουλάχιστον ένα μήνα τον χρόνο.

Σε πολλές χώρες, γυναίκες και κορίτσια περνούν έως και 6 ώρες κάθε μέρα περπατώντας για να πάρουν νερό για τις οικογένειές τους.

Οι ασθένειες που οφείλονται στο νερό σκοτώνουν περισσότερα παιδιά κάτω των πέντε ετών από την ελονοσία, την ιλαρά και το HIV / AIDS – σε συνδυασμό. Το ακάθαρτο νερό και η κακή υγιεινή αποτελούν κύρια αιτία της παιδικής θνησιμότητας. Η διάρροια παιδικής ηλικίας συνδέεται στενά με την ανεπαρκή παροχή ύδατος, την ανεπαρκή αποχέτευση, το μολυσμένο νερό με παράγοντες μεταδοτικής νόσου και τις κακές πρακτικές υγιεινής. Η διάρροια εκτιμάται ότι προκαλεί 1,5 εκατομμύρια θανάτους παιδιών ετησίως, κυρίως σε παιδιά κάτω των πέντε ετών που ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες.

Στις αναπτυσσόμενες χώρες, το 80% των ασθενειών συνδέονται με κακές συνθήκες ύδρευσης και αποχέτευσης και 2,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο δεν έχουν πρόσβαση σε τουαλέτα.

Η λειψυδρία, οι πλημμύρες και η έλλειψη κατάλληλης διαχείρισης των λυμάτων συνεχίζουν να εμποδίζουν την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.

Η ετήσια έκθεση του ΟΗΕ

Εξαιτίας της δημογραφικής έκρηξης, της οικονομικής ανάπτυξης και των εξελίξεων στο μοντέλο κατανάλωσης η παγκόσμια ζήτηση για νερό αναμένεται να αυξηθεί κατά 20 με 30% σε σχέση με το τρέχον επίπεδο ως το 2050, αναφέρουν ο ΟΗΕ και η Unesco στην ετήσια έκθεσή τους. Παράλληλα η κλιματική αλλαγή, με τις ξηρασίες και τις πλημμύρες, κινδυνεύει να δυσχεράνει την πρόσβαση σε πόσιμο νερό.

Η ανεπαρκής πρόσβαση σε πόσιμο νερό ποιότητας και η έλλειψη υπηρεσιών καθαρισμού των χρησιμοποιημένων υδάτων κοστίζουν ακριβά σε ανθρώπινες ζωές, με 780.000 θανάτους ετησίως εξαιτίας της δυσεντερίας και της χολέρας, πολύ περισσότερους από τα θύματα συγκρούσεων, σεισμών και επιδημιών, τονίζει η έκθεση.

«Η πρόσβαση στο νερό είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα ζωτικής σημασίας γα την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου. Ωστόσο δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να το στερούνται», καταγγέλλει η Οντρεΐ Αζουλέ γενική διευθύντρια της Unesco.

Ο στόχος της βιώσιμης ανάπτυξης, που έχει καθορίσει το Πρόγραμμα του ΟΗΕ για την Ανάπτυξη (UNDP) και ο οποίος προβλέπει «έως το 2030 παγκόσμια και δίκαιη πρόσβαση στο πόσιμο νερό, σε ένα προσιτό κόστος», δεν μπορεί να επιτευχθεί.

Βασικές πηγές μόλυνσης είναι τα περιττώματα ανθρώπων και ζώων, τα ζιζανιοκτόνα και το νιτρικό άλας από τη γεωργία, αλλά και «ανερχόμενοι ρυπογόνοι παράγοντες», όπως τα υπολείμματα φαρμάκων.

Οι Νύφες του…νερού

Μεγαλώνοντας στην Ινδία, ο αναγνωρισμένος σκηνοθέτης ταινιών Shekhar Kapur βίωσε την τραγική αντίθεση μεταξύ εκείνων που αγωνίζονται να βρουν μια καθαρή πηγή νερού, την ίδια ώρα που οι πλουσιότερες οικίες έχουν ατελείωτες προμήθειες στη βρύση.

Συνεργαζόμενος με τη WaterAid, ο Shekhar διηγείται την ιστορία δύο έφηβων κοριτσιών, της Saraswati και της Paras στη Βόρεια Ινδία, που περπατούν 8 ώρες την ημέρα για να συλλέξουν νερό. Η ιστορία, βασίζεται στα αληθινά, αλληλένδετα ζητήματα της φτώχειας, της έλλειψης πρόσβασης στο νερό και του γάμου των παιδιών.

Η Ινδία έχει 163 εκατομμύρια ανθρώπους – και περίπου 81 εκατομμύρια γυναίκες – που ζουν χωρίς καθαρό νερό κοντά στο σπίτι τους, καθιστώντας τη χώρα με τον υψηλότερο πληθυσμό χωρίς αυτόν τον βασικό πόρο.

Η παγκόσμια κρίση των υδάτων επηρεάζει δυσανάλογα τις γυναίκες και τα κορίτσια. Καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής τους, αναλαμβάνουν το βάρος να περπατούν μεγάλες αποστάσεις για να συλλέγουν νερό. Αυτό συχνά τις αναγκάζει να εγκαταλείψουν το σχολείο από νεαρή ηλικία, χάνοντας την εκπαίδευσή τους και – σε ορισμένες περιπτώσεις – καθιστώντας τες ευάλωτες στον παιδικό γάμο.

Το φετινό λοιπόν θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας για το Νερό, «Το νερό για όλους», επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση της κρίσης των υδάτων καθώς επηρεάζει τις περιθωριοποιημένες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, των παιδιών, των προσφύγων, των αυτόχθονων πληθυσμών, των ατόμων με ειδικές ανάγκες και πολλών άλλων.

Προκλήσεις που σχετίζονται με το νερό

• 2.1 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες διαχείρισης πόσιμου νερού με ασφάλεια. (ΠΟΥ / UNICEF 2017)
• 4,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν διαθέτουν ασφαλείς υπηρεσίες υγιεινής. (ΠΟΥ / UNICEF 2017)
• 340.000 παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο από διαρροϊκές ασθένειες. (ΠΟΥ / UNICEF 2015)
• Η έλλειψη νερού επηρεάζει ήδη τέσσερις στους 10 ανθρώπους. (Ο ΟΠΟΙΟΣ)
• Το 90% όλων των φυσικών καταστροφών σχετίζονται με το νερό. (UNISDR)
• Το 80% των λυμάτων επιστρέφει στο οικοσύστημα χωρίς να υποστεί επεξεργασία (UNESCO, 2017).
• Περίπου τα δύο τρίτα των διασυνοριακών ποταμών του κόσμου δεν διαθέτουν ένα πλαίσιο συνεργασίας. (SIWI)
• Η γεωργία αντιπροσωπεύει το 70% της παγκόσμιας απόσυρσης νερού. (FAO)
• Περίπου το 75% όλων των αποσύρσεων βιομηχανικών υδάτων χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας. (UNESCO, 2014).