Η Greenpeace International υπέβαλε στις 11 Φεβρουαρίου μήνυση σε ολλανδικό δικαστήριο κατά της αμερικανικής εταιρείας ορυκτών καυσίμων Energy Transfer (ET), αξιοποιώντας για πρώτη φορά την Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προστατεύει οργανώσεις και πολίτες από αγωγές SLAPP. Η Greenpeace επιδιώκει να ανακτήσει τα έξοδα και τις ζημιές που υπέστη από τις επανειλημμένες, αβάσιμες αγωγές του εν λόγω ενεργειακού κολοσσού, οι οποίες αξιώνουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια από τη διεθνή και την αμερικανική Greenpeace.

«Η αγωγή ύψους 300 εκατομμυρίων δολαρίων της Energy Transfer κατά της Greenpeace International, μόνο και μόνο επειδή υπέγραψε μια ανοιχτή επιστολή μαζί με εκατοντάδες άλλους πολίτες και οργανώσεις, είναι μία από τις πιο εξόφθαλμες υποθέσεις SLAPP παγκοσμίως. Αυτό την καθιστά ιδανική για την εφαρμογή της νέας Οδηγίας της ΕΕ. Αν η νομοθεσία τεθεί σε ισχύ, θα στείλουμε ένα ισχυρό μήνυμα στις εταιρείες που επιχειρούν να φιμώσουν τη διαφωνία: η ατιμωρησία τελειώνει. Πρόκειται για μια νίκη που θα ενισχύσει το ηθικό της κοινωνίας των πολιτών στην ΕΕ και θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για όσους αγωνίζονται ενάντια στις αγωγές SLAPP διεθνώς», δήλωσε ο Daniel Simons, Νομικός Σύμβουλος της Greenpeace International.

SLAPP: Το ιστορικό της υπόθεσης

Από το 2017, η Greenpeace στις ΗΠΑ αντιμετωπίζει τις επιθετικές νομικές ενέργειες της ET, οι οποίες προέκυψαν μετά τις διαδηλώσεις του 2016 κατά του αγωγού Dakota Access Pipeline, υπό την καθοδήγηση των αυτόχθονων κοινοτήτων. Η ET ισχυρίζεται ότι η Greenpeace ενορχήστρωσε τις διαμαρτυρίες και υπέβαλε αρχικά αγωγή σε ομοσπονδιακό δικαστήριο βάσει του νόμου RICO, ο οποίος συνήθως εφαρμόζεται σε υποθέσεις οργανωμένου εγκλήματος. Η υπόθεση απορρίφθηκε, καθώς ο δικαστής έκρινε ότι τα αποδεικτικά στοιχεία ήταν ανεπαρκή. Στη συνέχεια, η ET υπέβαλε νέα αγωγή σε πολιτειακό δικαστήριο της Βόρειας Ντακότα, επαναφέροντας τους ίδιους ισχυρισμούς, αυτή τη φορά με τη μορφή αξιώσεων για δυσφήμιση, συνωμοσία και άλλα αδικήματα. Η δίκη έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει στις 24 Φεβρουαρίου.

Η Βόρεια Ντακότα δεν διαθέτει νομοθεσία κατά των SLAPP, γεγονός που σημαίνει ότι, ακόμα κι αν η Greenpeace κερδίσει τη δίκη, δεν θα μπορέσει να ανακτήσει πλήρως τα νομικά της έξοδα. Αυτή η έλλειψη προστασίας είναι ένας από τους λόγους που η Greenpeace International προχώρησε στη νέα της μήνυση, διεκδικώντας αποζημίωση.

Οι αγωγές της Energy Transfer αποτελούν ξεκάθαρα παραδείγματα στρατηγικών αγωγών κατά της δημόσιας συμμετοχής (SLAPP). Όπως συμβαίνει με όλες τις SLAPP, στόχος είναι να επιβαρύνουν τους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και τους ακτιβιστές με εξοντωτικά δικαστικά έξοδα, να τους οδηγήσουν στην οικονομική εξάντληση και, τελικά, να τους φιμώσουν.

«Αυτή η υπόθεση είναι ορόσημο στη μάχη κατά των SLAPP. Επί χρόνια, ισχυρές εταιρείες χρησιμοποιούν καταχρηστικές αγωγές για να εκφοβίσουν τους επικριτές τους και να εξαντλήσουν τους πόρους των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Με την επίκληση της Οδηγίας της ΕΕ κατά των SLAPP, η Greenpeace όχι μόνο υπερασπίζεται τον εαυτό της, αλλά δημιουργεί ένα νομικό προηγούμενο που θα μπορούσε να προστατεύσει ακτιβιστές, δημοσιογράφους και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως. Μια νίκη θα στείλει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: όσοι χρησιμοποιούν τη νομική οδό για να καταπνίξουν τη διαφωνία θα λογοδοτήσουν», δήλωσε η Emma Bergmans, μέλος της συντονιστικής επιτροπής του CASE και σύμβουλος πολιτικής της Free Press Unlimited.

Με έδρα την Ολλανδία, η Greenpeace International βασίζεται στο ολλανδικό δίκαιο περί αδικοπραξιών και κατάχρησης δικαιωμάτων, καθώς και στο Κεφάλαιο V της Οδηγίας της ΕΕ, που εκδόθηκε το 2024. Η Οδηγία προστατεύει οργανώσεις της ΕΕ από αγωγές SLAPP που κατατίθενται εκτός Ένωσης και τους δίνει το δικαίωμα να διεκδικήσουν αποζημίωση. Χάρη σε αυτό το νομικό πλαίσιο, η Greenpeace International απαιτεί αποζημίωση από τρεις εταιρικές οντότητες της ET—Energy Transfer LP, Energy Transfer Operating LP και Dakota Access LLC—για τις ζημιές που υπέστη και συνεχίζει να υφίσταται λόγω των αγωγών SLAPP.

Τον Ιούλιο του 2024, η Greenpeace απέστειλε επίσημη ειδοποίηση στην Energy Transfer, καλώντας την να αποσύρει την αγωγή της στη Βόρεια Ντακότα και να καταβάλει αποζημίωση, προειδοποιώντας ότι διαφορετικά θα κινηθεί νομικά. Η Energy Transfer αρνήθηκε να συμμορφωθεί.

SLAPP: «Βροχή» οι αγωγές

Η Οδηγία της ΕΕ κατά των SLAPP έρχεται σε μια περίοδο όπου η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων καταχράται τα νομικά συστήματα για να στοχοποιήσει περιβαλλοντικούς φορείς και ακτιβιστές, ενισχύοντας την αυξανόμενη τάση των αγωγών SLAPP. Σύμφωνα με έρευνα του Συνασπισμού κατά των SLAPP στην Ευρώπη (CASE), μεταξύ 2010 και 2023 καταγράφηκαν 1.049 τέτοιες αγωγές στην Ευρώπη, με 166 από αυτές να κατατίθενται μόνο το 2023.

Μεγάλες εταιρείες ορυκτών καυσίμων, όπως η Shell, η Total και η ENI, έχουν επίσης στραφεί νομικά κατά της Greenpeace τα τελευταία χρόνια, επιχειρώντας να την φιμώσουν. Ωστόσο, οι προσπάθειες της Shell και της Total κατέληξαν σε ήττα για τις εταιρείες, γεγονός που ενισχύει την ελπίδα ότι η νέα νομική δράση της Greenpeace θα αποτελέσει άλλο ένα πλήγμα για τις αγωγές SLAPP και μια σημαντική νίκη για την ελευθερία του λόγου.