Εβδομήντα χρόνια είχε να δει η Σρι Λάνκα εικόνες λαϊκής οργής που κάνουν τον γύρο το κόσμου από το Σάββατο 9 Ιουλίου: Χιλιάδες εξοργισμένοι Σριλανκέζοι εισβάλουν σε κυβερνητικά κτίρια, στην οικία του πρώην πρωθυπουργού και το προεδρικό μέγαρο, με τον πρόεδρο να φέρεται να έχει αναχωρήσει με πλοίο στα νότια της χώρας. Μέχρι να σιγουρευτούν οι διαδηλωτές ότι oι πολιτικοί θα αποχωρήσουν, είναι αποφασισμένοι να κοιμούνται στα πολυτελή σαλόνια τους και να κολυμπάνε στις πισίνες τους. Πως έφτασε, όμως, η χώρα μέχρι εκεί;

Ads

Το πολιτικό και κοινωνικό «θερμόμετρο» στη χώρα άρχισε να ανεβαίνει σταδιακά, αλλά επικίνδυνα, ήδη τους τελευταίους μήνες. Οι βαθύτερες αίτιες είναι ένας συνδυασμός κακών κυβερνητικών οικονομικών επιλογών μετά το 2019, καθώς και δομικών προβλημάτων της οικονομίας της Σρί Λάνκα των 22 εκατ. κατοίκων.

Ειδικότερα, μπορεί η χώρα να διέθετε κάποτε ένα μεσαίο εισόδημα και επίπεδο ζωής καλύτερο από αυτό της Ινδίας, αλλά παράλληλα, ήδη από το 1950 αντιμετώπιζε αρνητικό ισοζύγιο πληρωμών, προσπαθώντας να το καλύψει με δανεισμό, τουρισμό και εμβάσματα από το εξωτερικό.

Όταν, λοιπόν, το 2019 η χώρα επλήγη από μια συγκλονιστική τζιχαντιστική επίθεση και το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού, τα κέρδη από τον τουρισμό και τα εμβάσματα μειώθηκαν δραματικά. Τότε, μάλιστα κάποιοι οικονομολόγοι προειδοποίησαν ότι η Σρι Λάνκα ενδέχεται να μην είναι σε θέση να αποπληρώσει το εξωτερικό της χρέος, προτρέποντάς τη να καταφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Έτσι, η χειρότερη οικονομική κρίση που έχει αντιμετωπίσει μετά την ανεξαρτησία της το 1948 η Σρι Λάνκα, επιδεινώθηκε, σύμφωνα με τους οικονομολόγους, από μια σειρά κακών πολιτικών αποφάσεων. Όταν το 2019, εξελέγη πρωθυπουργός ο Μαχίντα Ραγιαπάκσε –γόνος παλιάς πολιτικής οικογένειας- μείωσε τους φόρους, γεγονός που στέρησε όμως στο κράτος πόρους. Αυτό οδήγησε τους οίκους αξιολόγησης να υποβαθμίσουν την πιστοληπτική ικανότητα της ασιατικής χώρας, με αποτέλεσμα να δυσκολευτεί να δανειστεί από το εξωτερικό. Επιπλέον ο πρωθυπουργός προέβη σε παράδοξες αλλαγές στην πρωτογενή αγροτική παραγωγή.

Συνεπώς, το 2022, ο πληθωρισμός έφτασε το 54,6% τον Ιούνιο, με την Κεντρική Τράπεζα να προειδοποιεί ότι τους επόμενους μήνες ενδέχεται να φτάσει το 70%. Την ίδια στιγμή, με τον ΟΗΕ να εκτιμά ότι περίπου το 80% του πληθυσμού της χώρας αναγκάζεται να παραλείψει γεύματα, οι περισσότεροι Σριλανκέζοι δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα λόγω του πληθωρισμού, της υποτίμησης του νομίσματος της χώρας, τις χρόνιες ελλείψεις καυσίμων και τις συνεχείς διακοπές ρεύματος.

Έτσι, ο Μαχίντα Ραγιαπάκσε είδε την δημοτικότητα του να κατρακυλάει, καθώς για το χάος οι πολίτες κατηγορούν την οικογένεια του πρωθυπουργού και τον μεγαλύτερο αδελφό του Γκονταμπάγια Ρατζαπάκσα που είναι στον προεδρικό θώκο ήδη από το 2005! Σημειώνεται ότι ο άλλος αδελφός ο Μπάζιλ Ρατζαπάσκα είναι υπουργός Οικονομικών.

Το χρονικό της εξέγερσης

Έτσι, η αυξανόμενη οικονομική κρίση εγκαινίασε μια σειρά διαδηλώσεων στις 31 Μαρτίου η οποία όμως αντιμετωπίστηκε βίαια: Η κυβέρνηση επιστράτευσε επιβολή καθεστώτος έκτακτης ανάγκης, διευρυμένες αρμοδιότητες στις Ένοπλες Δυνάμεις να συλλαμβάνουν πολίτες, απαγορεύσεις κυκλοφορίας, «κατέβασμα» posts από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης κτλ. Αυτά όμως τροφοδότησαν ακόμα περισσότερο την δυναμική των διαδηλώσεων.

  • 3 Απριλίου 2022: Διάλυση του υπουργικού συμβουλίου από τον πρόεδρο – Παραμένει ως πρωθυπουργός ο μεγαλύτερος αδερφός του Μαχίντα Ρατζαπάκσα (ενώ αποχωρεί από το υπουργείο Οικονομικών ο μικρότερος αδερφός του Μπάζιλ Ρατζαπάκσα, γνωστός ως «κύριος 10%» για τις μίζες που έπαιρνε από δημόσια έργα). Ωστόσο, πρακτικά πρόκειται για ανασχηματισμό, με τους περισσότερους υπουργούς να τοποθετούνται σε διαφορετικά χαρτοφυλάκια την επόμενη ημέρα.
  • 9 Απριλίου 2022: Εντείνονται οι διαδηλώσεις, με καθιστικές διαμαρτυρίες έξω από την προεδρία, με στόχο την παραίτηση του προέδρου και την μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος
  • 9 Μαΐου 2022: Παραιτείται ο πρωθυπουργός Μαχίντα Ρατζαπάκσα μετά τις εκτεταμένες συγκρούσεις διαδηλωτών με υποστηρικτές της κυβέρνησης. Σε όλη τη χώρα καταγράφονται τουλάχιστον 9 νεκροί και 300 τραυματίες. Την πρωθυπουργία αναλαμβάνει ο Ρανίλ Γουικρεμεσίνγχε.
  • 9 Ιουλίου 2022: Η οργή για την οικονομική κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο το Σάββατο 9 Ιουλίου με χιλιάδες πολίτες να εισβάλουν στο προεδρικό μέγαρο. Μάλιστα κάποιοι βρήκαν την ευκαιρία να βουτήξουν στην πισίνα. Την ίδια μέρα  ο πρόεδρος Γκοταμπάγια Ρατζαπάκσα ανακοινώνει με σχετική δήλωση στον πρόεδρο της Βουλής την απόφασή του να παραιτηθεί στις 13 Ιουλίου. Ο πρωθυπουργός Ρανίλ Γουικρεμεσίνγχε επίσης ανακοινώνει την πρόθεσή του να αποχωρήσει.
  • 10 Ιουλίου 2022: Έκπληκτοί πολίτες βρήκαν την ευκαιρία να εξερευνήσουν το κτίριο του προεδρικού μεγάλου. Μέλη των δυνάμεων ασφαλείας, κάποια κρατώντας όπλα, στέκονταν έξω από το συγκρότημα αλλά δεν εμπόδιζαν τους ανθρώπους να εισέλθουν.

Σημειώνεται ότι από τα επεισόδια, περίπου 50 άνθρωποι διακομίστηκαν στο κεντρικό νοσοκομείο του Κολόμπο, αλλά δεν υπάρχουν αναφορές για θανάτους.

Σημειώνεται ότι και η αντιπολίτευση απέτυχε να δώσει συνεκτικό λόγο και μέθοδο στη λαϊκή αντίδραση, που παραμένει «απολίτικη» και σε πολλές περιπτώσεις φαίνεται να απορρίπτει συνολικά το πολιτικό σύστημα και κυρίως τους εκλεγμένους βουλευτές και άλλους επικεφαλής θεσμών του κράτους.

Ποια είναι η επόμενη μέρα

Δεδομένης της κατάστασης, ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Μαχίντα Γιάπα Αμπεϊουαρντένα εκτίμησε ότι η απόφαση του Ρατζαπάκσα να παραιτηθεί «ελήφθη προκειμένου να διασφαλιστεί η ειρηνική μετάβαση της εξουσίας», αν και οι λεπτομέρειες της μετάβασης δεν είναι ξεκάθαρες. Ήδη δύο στενοί συνεργάτες του έχουν παραιτηθεί: ο επικεφαλής της υπηρεσίας Τύπου και ο υπουργός Μέσων Ενημέρωσης που εγκατέλειψε και τη θέση του επικεφαλής του προεδρικού κόμματος.

Πάντως Γκοταμπάγια Ρατζαπάκσα φέρεται να έχει αναχωρήσει με πλοίο προς τη νότια Σρι Λάνκα, σύμφωνα με πηγή των υπηρεσιών ασφαλείας. Εάν πράγματι, ο Γκοταμπάγια παραιτηθεί επίσημα την Τετάρτη 13 Ιουλίου, θα είναι ο πρώτος πρόεδρος της Σρι Λάνκα που δεν κατάφερε να ολοκληρώσει τη θητεία του. Προηγούμενο αποτελεί ο πρωθυπουργός Ντάντλεϊ Σεναγιάκε τον Οκτώβριο του 1953 που παραιτήθηκε μετά από μαζική διαμαρτυρία που περιελάμβανε απεργία και πολιτική ανυπακοή.

Μετά την παραίτησή του, μια κυβέρνηση με επικεφαλής τον πρόεδρο του κοινοβουλίου αναμένεται να ηγηθεί της πολιτικής μετάβασης σε νέα κυβέρνηση. Ωστόσο, το κοινοβούλιο πρέπει να επιλέξει τον επόμενο πρόεδρο εντός ενός μήνα και δεν είναι σαφές εάν τα μέλη του κοινοβουλίου θα μπορέσουν να εκλέξουν κάποιον που θα κερδίσει την υποστήριξη της πλειοψηφίας των βουλευτών (113), καθώς και τη νομιμότητα στα μάτια του λαού.

Το κόμμα του Προέδρου Ρατζαπάκσα εξακολουθεί να κατέχει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Χωρίς όμως συνεργασίες, θα είναι αδύνατον να προκύψει μια ισχυρή κυβέρνηση και οι μαζικές διαδηλώσεις θα συνεχιστούν.

Σημειώνεται ότι η Σρι Λάνκα βρίσκεται επίσης στη μέση των συζητήσεων με το ΔΝΤ για μια συμφωνία δανεισμού Extended Fund Facility (EFF) και χρειάζεται μια ικανή κυβέρνηση για να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις της. Γι’ αυτό και το ΔΝΤ και άλλες χώρες προέτρεψαν τη Σρι Λάνκα να καταλήξει σε πολιτική διευθέτηση το συντομότερο δυνατό.

image

image

image

image

image