Στην κρίσιμη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ αποφάσισε να πάει κόντρα στο ρεύμα. Αν και οι υπόλοιποι ηγέτες της Συμμαχίας ευθυγραμμίστηκαν με τις πιέσεις του Ντόναλντ Τραμπ για εκτίναξη των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ, ο Σάντσεθ ξεκαθάρισε ότι η Ισπανία δεν πρόκειται να ακολουθήσει.

Σε επιστολή του προς τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, εξήγησε πως η απαίτηση αυτή είναι «ασύμβατη με το κοινωνικό κράτος». Και ότι η εφαρμογή της προϋποθέτει αύξηση της φορολογίας για τα μεσαία στρώματα ή περικοπές σε κοινωνικές παροχές.

• Διαβάστε: ΝΑΤΟ / «Ισπανική εξαίρεση» στην αύξηση των αμυντικών δαπανών – Οι απειλές Τραμπ και η απάντηση Σάντσεθ

Ο Σάντσεθ εξελίσσεται σε  μια από τις ελάχιστες φωνές αντίστασης απέναντι στον νέο ευρωπαϊκό μιλιταρισμό, που αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς υπό την απειλή να πάψουν οι  ΗΠΑ να εξασφαλίζουν ασφάλεια στην περιοχή.

Ο Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι οι χώρες που αρνούνται να δώσουν το 5% του ΑΕΠ τους σε εξοπλισμούς θα αντιμετωπίσουν επιπλέον εμπορικούς δασμούς και ενδεχομένως μείωση της στρατιωτικής στήριξης τους από την Ουάσινγκτον.

Το «ευέλικτο» 5% και οι ευρωπαϊκές αντιφάσεις

Η πρόταση του Μαρκ Ρούτε να μοιραστεί το 5% σε 3,5% για στρατιωτικές δαπάνες και 1,5% για τη «γενικότερη ασφάλεια»  κάθε χώρας – όπως κυβερνοασφάλεια ή έλεγχος συνόρων –  θα απαιτούσε από τις χώρες του Νότου, όπως η Ισπανία, να υπερδιπλασιάσουν τους αμυντικούς προϋπολογισμούς τους σε λιγότερο από επτά χρόνια.

Η Ισπανία είχε μόλις φτάσει στο 1,3% του ΑΕΠ το 2024 – το χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ.

Ο Σάντσεθ, στηριζόμενος σε μια εύθραυστη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, γνωρίζει ότι μια νέα αύξηση θα προκαλούσε σοβαρούς τριγμούς εντός του κυβερνητικού συνασπισμού, με το αριστερό Σουμάρ τους Καταλανούς και Βάσκους συμμάχους του στο Κοινοβούλιο.

Ήδη από τον Απρίλιο είχε ανακοινώσει αύξηση 10,4 δισ. ευρώ στις στρατιωτικές δαπάνες – αύξηση κατά 50% σε σχέση με το 2024 – προκειμένου να φτάσει άμεσα στο 2% του ΑΕΠ, τον προηγούμενο στόχο του ΝΑΤΟ. Όμως η νέα απαίτηση από την άλλη μεριά του Ατλαντικού, θεωρήθηκε υπερβολική από τον Ισπανό πρωθυπουργό αλλά ακόμα και από μετριοπαθείς φωνές της κυβέρνησης.

• Διαβάστε: Τραμπ – Σύνοδος ΝΑΤΟ / «Μνημειώδης νίκη για τις ΗΠΑ» η αύξηση δαπανών – Τι είπε για Πούτιν, Ιράν και Ισραήλ

Η εξάρτηση από τις ΗΠΑ και το ζήτημα της στρατηγικής αυτονομίας

Ο Σάντσεθ δεν αρκέστηκε σε οικονομικά επιχειρήματα. Υπογράμμισε ότι το 5% θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη εξάρτηση της Ευρώπης από την αμερικανική πολεμική βιομηχανία.

Την ώρα που οι υπόλοιπες  χώρες να σπεύδουν σε νέες αγορές εξοπλιστικών, ο Ισπανός πρωθυπουργός προειδοποιεί ότι «σημαντικό ποσοστό των πόρων θα καταλήξει σε μη ευρωπαίους προμηθευτές, εμποδίζοντας την ανάπτυξη στην ΕΕ».

Ο Τσέμα Γκιχάρρο, εκπρόσωπος του Σουμάρ για την άμυνα, τόνισε στο Jacobin πως «πρόκειται για έναν αυθαίρετο στόχο που δεν βασίζεται στις πραγματικές ανάγκες ασφαλείας μας» και ότι αντιβαίνει στην ευρωπαϊκή επιδίωξη για στρατηγική αυτονομία. Την ίδια ώρα, ακόμη και υπερχρεωμένες χώρες όπως η Ιταλία σπεύδουν να ευθυγραμμιστούν, επιλέγοντας την υποταγή στον Τραμπ.

Από το Ταμείο Ανάκαμψης στο ReArm Europe

Οι ευρωπαϊκές χώρες σήμερα δεν ακολουθούν τον Σάνσεθ σε αντίθεση  με το 2020, όταν αποτέλεσε η Ισπανία πυλώνα της νότιας συμμαχίας στην ΕΕ για το Ταμείο Ανάκαμψης. Τότε και η Ευρώπη υιοθέτησε για πρώτη φορά κοινό χρέος, για να χρηματοδοτήσει πράσινες και κοινωνικές πολιτικές.

Όμως η επιστροφή Τραμπ  στην εξουσία, τα λόμπι και οι πιέσεις της βιομηχανίας όπλων ώθησαν τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Πολωνία σε επανεξοπλισμό, με πρωτοβουλίες όπως το πρόγραμμα ReArm Europe.

Παρότι το πρόγραμμα προβλέπει 800 δισ. ευρώ, τα 650 θα πρέπει να καλυφθούν από τα εθνικά ταμεία, μεταθέτοντας το βάρος σε χώρες ήδη δημοσιονομικά πιεσμένες.

Ο Σάντσεθ επέλεξε να μη συγκρουστεί ευθέως, αλλά να επιδιώξει μεγαλύτερη ευελιξία για τις δεσμεύσεις της Ισπανίας και να επαναπροσδιορίσει την έννοια της ασφάλειας ώστε να περιλαμβάνει πολιτική προστασία, κυβερνοασφάλεια και επενδύσεις σε κρίσιμες υποδομές.

Οι εσωτερικές αντιφάσεις και οι σχέσεις με το Ισραήλ

Παρά την προσπάθεια για ισορροπία, παραμένουν οι εντάσεις. Η ΕνωμένηΑριστερά (Izquierda Unida), εταίρος του Σουμάρ, απείλησε να αποχωρήσει από την κυβέρνηση όταν αποκαλύφθηκε ότι το υπουργείο Εσωτερικών είχε υπογράψει σύμβαση 15 εκατομμυρίων σφαιρών με ισραηλινή εταιρεία.

Ο Σάντσεθ αναγκάστηκε να ακυρώσει άμεσα τη συμφωνία. Η αμφισημία είναι εμφανής: ενώ ο Σάντσεθ αποκάλεσε το Ισραήλ «γενοκτονικό κράτος», το υπουργείο Άμυνας συνεχίζει να συνεργάζεται με ισραηλινές εταιρείες, επικαλούμενο έλλειψη εναλλακτικών.

Επιπλέον, το εύρος της αύξησης των αμυντικών δαπανών έχει αρχίσει να θέτει σε δοκιμασία την υπόσχεση του Σάντσεθ να μην μειωθεί ούτε ένα ευρώ από τις κοινωνικές ή περιβαλλοντικές δαπάνες.

Παρά τις αντιφάσεις και τα όρια του, ο Σάντσεθ είναι μία από τις ελάχιστες φωνές στην Ευρώπη που τολμούν να αμφισβητήσουν τη νέα επιβολή αγοράς εξοπλισμών.