Η κατάκτηση του Έβερεστ είναι το όνειρο κάθε ορειβάτη. Το να σταθεί για λίγα λεπτά στην θρυλική κορυφή των 8.884 μέτρων και να θαυμάσει από την «Στέγη του Κόσμου» κρύβει φιλοδοξίες ζωής. Φιλοδοξίες που μπορούν να οδηγήσουν στο θάνατο. Η κλιματική αλλαγή αποκαλύπτει αυτή την μακάβρια πλευρά της υψηλότερης κορυφής του κόσμου. 

Οι πρώτοι που κατάφεραν να ανέβουν στην κορυφή ήταν ο Έντμουντ Χίλαρι και ο Τένσινγκ Νοργκέι στις 29 Μαΐου του 1953. Έκτοτε περίπου 4.800 άνθρωποι το έχουν ξανα – καταφέρει. Το ζήτημα δεν είναι όμως μόνο να φτάσεις στην κορυφή, αλλά και να… επιστρέψεις. Περίπου 300 ορειβάτες δεν κατάφεραν όμως να γυρίσουν ποτέ στη βάση τους.

Η πλειοψηφία τους χάθηκε κάτω από τους πάγους της «Ζώνης του Θανάτου». Πρόκειται για τα τελευταία 800 μ. μέχρι την κορυφή. Αν κάποιος μείνει για περισσότερες από 48 ώρες στο σημείο εκείνο, είναι δύσκολο ως απίθανο να τα καταφέρει να μείνει στη ζωή. Εκεί η ατμοσφαιρική πίεση είναι περίπου στο 1/3 απ’ ότι στο επίπεδο της θάλασσας, που σημαίνει ότι το διαθέσιμο οξυγόνο για να αναπνεύσει κανείς είναι μειωμένο περίπου κατά 2/3. Σε αυτά τα υψόμετρα η ατμοσφαιρική πίεση επιβαρύνει τον ανθρώπινο οργανισμό με αποτέλεσμα τα όργανά του να λειτουργούν με ιλιγγιώδεις για τα φυσιολογικά επίπεδα ρυθμούς. Τα συμπτώματα που παρουσιάζουν όσοι εμφανίζουν τη «νόσο των ορειβατών» ξεκινούν από αυτά μιας γρίπης, όπως ρίγος και πυρετός, έως αυτά ενός εγκεφαλικού. Πολλές φορές ο θάνατος παραμονεύει με τη μορφή παραισθήσεων ή αφού πρώτα σε έχει κάνει να χάσεις τη συνείδησή σου. Τότε μια λάθος επιλογή είναι και μοιραία.

Τα πτώματα τουλάχιστον 200 ανθρώπων έχουν μείνει θαμμένα στον πάγο για χρόνια. Η κλιματική αλλαγή που λιώνει τους πάγους όμως, έχει αρχίσει να τα φέρνει στην επιφάνεια, αποκαλύπτοντας την άγρια και μακάβρια πλευρά του υψηλότερου βουνού του κόσμου. Ο αριθμός των εκτεθειμένων σωμάτων αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια, με ρυθμό ανάλογο με αυτό που πυκνώνουν οι φωνές που προειδοποιούν για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Τα πτώματα βρίσκονται κυρίως στην κινεζική πλευρά προς το βόρειο τμήμα του όρους.

Τα περισσότερα πτώματα που έχουν εντοπιστεί ως τώρα, αφορούν ανθρώπους που έχασαν πρόσφατα τη ζωή τους. Μερικά από αυτά, κυρίως στα μεγάλα υψόμετρα, όμως, βρίσκονται σε κοινή θέα εδώ και πάρα πολλά χρόνια για να υπενθυμίζουν τους κινδύνους που κρύβει η διαδρομή.

Τα πιο διάσημα πτώματα

Το 1924 ήταν ο Τζορτζ Μάλορι και ο Άντριου Ιρβάιν ήταν οι πρώτοι που προσπάθησαν να κατακτήσουν το Έβερεστ. Η απάντηση του 38χρονου τότε Μάλορι, στην ερώτηση γιατί ήθελε να ανέβει στο Έβερεστ, ήταν «γιατί υπάρχει». Μια ανεμοθύελλα όμως ήταν η αιτία που δεν γύρισε ποτέ στη Βρετανία. Το 1999 ο Κόνραντ Άνκερ, ένας διάσημος ορειβάτης βρήκε στα 8.157 μέτρα ένα άψυχο σώμα. Ψάχνοντας στα ρούχα του βρήκε στο κολάρο του το όνομα  Τζορτζ Μάλορι. Παρά το γεγονός ότι είχαν περάσει 75 χρόνια, το ψύχος είχε διατηρήσει το σώμα σε πολύ καλή κατάσταση. Πάνω του δεν βρέθηκε η φωτογραφία της γυναίκας του που σκόπευε να αφήσει στην κορυφή αν κατάφερνε να φτάσει σε αυτή. Το γεγονός αυτό πυροδότησε το σενάριο ότι ήταν ίσως τελικά ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε το πόδι του στο υψηλότερο σημείο του κόσμου. Αν είχε επιζήσει μπορεί να το είχε επιβεβαιώσει και να είχε μείνει στην ιστορία.

Μία άλλη πολύ γνωστή περίπτωση, είναι αυτή της Γερμανίδας αναβάτριας Hannelore Schmatz, που ήταν και η πρώτη γυναίκα που πέθανε στο Έβερεστ. Αφού κατάφερε να δει τον κόσμο από το ψηλότερο σημείο του, κατεβαίνοντας αισθάνθηκε εξάντληση και σταμάτησε για να ξαποστάσει. Δεν άντεξε όμως και πέθανε. Η σορός της έμεινε για χρόνια με τα μάτια ανοιχτά, τα μαλλιά της παγωμένα στον αέρα, ανέγγιχτη στο σημείο που άφησε την τελευταία της πνοή. Τρεις άνθρωποι που προσπάθησαν να την ανασύρουν από το σημείο έχασαν επίσης τη ζωή τους. Για χρόνια παρέμενε ένα μακάβριο αξιοθέατο. Τελικά μια ανεμοθύελλα έδωσε τη λύτρωση στο άψυχο σώμα της, παρασύροντάς το σε ένα δύσβατο γκρεμό. Έκτοτε κανένας δεν μπόρεσε να δει που κατέληξε…

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του νεκρού ορειβάτη με τις πράσινες μπότες. Η σορός που βρίσκεται σε μια σπηλιά όπου οι ορειβάτες συνηθίζουν να ξεκουράζονται, αποτελεί την «σημαδούρα» που τους προειδοποιεί ότι βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από την «Ζώνη του Θανάτου». Πιστεύεται ότι ανήκει στον Tsewang Paljor, έναν Ινδό ορειβάτη που πέθανε εκεί το 1996.

Μια δύσκολη υπόθεση

Η ανάσυρση των πτωμάτων από τα ουράνια ύψη του Έβερεστ δεν είναι εύκολη. Πέραν των γραφειοκρατικών και συνθηκολογικών δυσκολιών που υπάρχουν, το κόστος μιας τέτοιας επιχείρησης μπορεί να κυμανθεί από 40.000 έως 80.000 δολάρια.

«Μία από τις πιο δύσκολες ανακτήσεις ήταν από ύψος 8.700 μέτρων, κοντά στην κορυφή» εξήγησε στο BBC ο πρώην πρόεδρος της Ορειβατικής Ένωσης του Νεπάλ. «Το σώμα ήταν εντελώς παγωμένο και ζύγιζε 150 κιλά. Έπρεπε να ανακτηθεί από μια δύσκολη θέση σε αυτό το υψόμετρο», περιέγραψε. Αποστολές πάντως που κατά καιρούς εντοπίζουν τα σώματα, τα καλύπτουν προσφέροντάς τους έναν πιο αξιοπρεπή χώρο ανάπαυσης.

Μελέτες αποκαλύπτουν πως οι παγετώνες στην περιοχή του Έβερεστ λιώνουν με γρήγορους ρυθμούς και μειώνονται επικίνδυνα. Πιο συγκεκριμένα, έρευνα του 2015 αποκάλυψε πως οι λίμνες στον παγετώνα Κούμπου, όπου οι αναρριχητές πρέπει να διασχίζουν για να φτάσουν στην κορυφή, μεγαλώνουν και ενώνονται λόγω της επιταχυνόμενης τήξης. Μια άλλη ομάδα ερευνητών από τη Βρετανία, το 2018 διέσχισε τον παγετώνα Κούμπου και βρήκε τον πάγο να είναι πιο ζεστός από το αναμενόμενο.