Όταν ο καπνός από τη βιομηχανία φοινικέλαιου της Ινδονησίας έφθασε στο στούντιο του Λιθουανού καλλιτέχνη Ernest Zacharevic στη Μαλαισία, ένα μοναδικό έργο γεννήθηκε.

Επιθυμώντας να δώσει ένα ερέθισμα ώστε ο κόσμος να επανεξετάσει τη σχέση του με το περιβάλλον, ο Zacharevic πούλησε ένα από τα prints του με σκοπό να συγκεντρώσει χρήματα για μία καμπάνια δημόσιας τέχνης.

Τίτλος της: Splash and Burn. Ένα λογοπαίγνιο που αφορά τη φτηνή μέθοδο «κοπής και καψίματος» την οποία χρησιμοποιούν οι μικροκαλλιεργητές φοινικέλαιου για να καθαρίσουν τη γη πριν από την καλλιέργεια.

Στους βάλτους της Σουμάτρα, μια παράξενη φιγούρα τραβάει το βλέμμα. Είναι ντυμένη με μαύρη κουκούλα και από το πρόσωπο της βγαίνει καπνός.

Οι απροσδόκητες εικόνες δεν τελειώνουν εδώ… Εμφανίζονται σε διάφορα και διαφορετικά σημεία του νησιού.

Μια αρκούδα κουβαλάει ένα τρομαγμένο παιδί, ένας μικροσκοπικός άνθρωπος με κοστούμι τεμπελιάζει σε μια αιώρα δεμένη από δύο κλαδιά φοινικέλαιου.

Ο ταλαντούχος Zacharevic, που βρίσκεται πίσω από το project, τέθηκε επικεφαλής μίας διεθνούς ομάδας καλλιτεχνών με στόχο να δοθεί μία απάντηση στην παγκόσμια βιομηχανία φοινικέλαιου.

Οι μέθοδοι κοπής και καύσης προκαλούν συχνά δασικές πυρκαγιές, που με τη σειρά τους δημιουργούν πυκνή ομίχλη, η οποία σκεπάζει ολόκληρη την περιοχή.

Στα τέλη του 2015, το πρόβλημα -που επιδεινώθηκε από το παρατεταμένο Ελ Νίνιο- έλαβε τεράστιες, επικές διαστάσεις.

Δεκάδες χιλιάδες στρέμματα τροπικού δάσους παραδόθηκαν στις φλόγες, οι δείκτες ρύπανσης εκτοξεύθηκαν στις 2.000 μονάδες -ο,τιδήποτε πάνω από το 300 θεωρείται επικίνδυνο- και έξι επαρχίες κηρύχθηκαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πνίγονταν από τον τοξικό κίτρινο αέρα.

Καθώς τα πυκνά σύννεφα καπνού από τη Σουμάτρα και το ινδονησιακό Βόρνεο έφτασαν στη Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη, ο Zacharevic άρχισε να σκέφτεται την Ινδονησία και τον ρόλο της στη βιομηχανία φοινικέλαιου. Το στούντιο του βρίσκεται στη γειτονική Μαλαισία -τα παιχνιδιάρικα έργα του φιγουράρουν στα παλιά κτίρια της αποικιακής περιόδου- με άλλα λόγια, ο τοξικό καπνός έφτασε στην πόρτα του. 

Όπως λέει στον Guardian «σκεφτόμουν ότι παρά την οικονομική διάσταση, γνωρίζουμε ελάχιστα για το θέμα».

Η Ινδονησία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός φοινικέλαιου παγκοσμίως.

Το φοινικέλαιο είναι ένα φυτικό λάδι που υπάρχει παντού, περίπου στα μισά από τα συσκευασμένα προϊόντα: Από το κραγιόν και τη ζύμη πίτσας μέχρι το σαμπουάν και το παγωτό του σούπερ μάρκετ. 

Η ιδέα, λέει ο Zacharevic , ήταν να χρησιμοποιήσει τον δρόμο και τη δημόσια τέχνη για να ξεκινήσει έναν διάλογο, μια δημιουργική εκστρατεία για την ευαισθητοποίηση σε σχέση με την αποψίλωση των δασών, την εκτροπή της άγριας πανίδας και άλλα θέματα που συνδέονται ευθέως με τη βιομηχανία.

Κάθε έργο του project «Splash and Burn» σχεδιάστηκε για να επισημάνει τις άναρχες γεωργικές πρακτικές στη βιομηχανία φοινικέλαιου.

Μεταξύ των συνεργατών είναι η Sumatran Orangutan Society, μια φιλανθρωπική οργάνωση με έδρα το Oxfordshire, και μια σειρά τοπικών ΜΚΟ.

Μιλώντας για τις περίεργες φιγούρες του, ο Αμερικανός καλλιτέχνης εγκατάστασης Mark Jenkins λέει ότι ήθελε να διερευνήσει τις ιδέες της άγνοιας και της αντίληψης.

Αρκετά από τα installations  του Jenkins παρουσιάζουν φιγούρες με θαμμένα κεφάλια, ή απλά ένα ζευγάρι ποδιών που σπρώχνουν σαν να κλωτσάνε. Με την πρώτη ματιά τα σώματα μοιάζουν νεκρά.

«Ζούμε σε έναν κόσμο που οι άνθρωποι είναι τόσο απορροφημένοι στα κινητά τους ώστε δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία στο περιβάλλον» λέει ο Jenkins. «Για να τραβήξεις την προσοχή τους πρέπει να κάνεις κάτι υπέρ-σουρεαλιστικό ή κάτι που να μοιάζει με πτώμα» εξηγεί, ενώ περιγράφει το project της Σουμάτρα ως μια αναζωογόνηση της street art.

Μεταξύ των οκτώ καλλιτεχνών που εμπλέκονται είναι ο Gabriel Pitcher από τη Βρετανία, ο οποίος ζωγράφισε μια ηλικιωμένη γυναίκα σε παράθυρο, ο Νορβηγός καλλιτέχνης του στένσιλ, StrØk, γνωστός και ως Anders Gjennestad και ο Ισπανός γλύπτης Isaac Cordal, του οποίου η σειρά με τις γεμάτες οδύνη μινιατούρες περιλαμβάνει έναν σκελετό ντυμένο με  κοστούμι.

Συμμετέχουν επίσης, ο  Ιταλός Pixel Pancho, ο Μαλαισιανός ζωγράφος Bibichun και ο Axel Void, ένας Ισπανός καλλιτέχνης που γεννήθηκε από την Αμερική και δουλεύει παράλληλα σε μια ταινία που εξερευνά τη ζωή των παιδιών που γεννήθηκαν στις φυτείες του νησιού.