Στις 27 Φεβρουαρίου, λίγα 24ωρα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι απηύθυνε έκκληση σε ξένους εθελοντές απ’ όλο τον κόσμο, να γίνουν μέρος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, ανακοινώνοντας τη δημιουργία μιας «διεθνούς λεγεώνας».

Μια μέρα αργότερα, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, υπέγραψε διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο αναστέλλεται η απαίτηση βίζας, για τους ξένους υπηκόους που επιθυμούν να ενταχθούν στον ουκρανικό στρατό. Το υπουργείο Εξωτερικών μάλιστα δημιούργησε και μια ιστοσελίδα, όπου παρείχε λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο υποβολής αίτησης.

Ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι χαιρέτισαν την συγκεκριμένη έκκληση, ενθαρρύνοντας τους πολίτες να συμμετέχουν. Τουλάχιστον δύο αξιωματούχοι, ο Λετονός βουλευτής Juris Jurass και ο πρώην υπουργός Άμυνας της Γεωργίας Irakli Okruashvili, ταξίδεψαν οι ίδιοι στην Ουκρανία για να συμμετάσχουν στον πόλεμο.

Στις 6 Μαρτίου, ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών, Ντμίτρο Κουλέμπα, ανέφερε ότι οι ξένοι μαχητές που δήλωσαν έτοιμοι να πολεμήσουν ή πολεμούν ήδη εναντίον της Ρωσίας άγγιζαν τις 20.000.

Την ίδια ώρα, την Παρασκευή, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν, ζήτησε να διευκολυνθεί η είσοδος αλλοδαπών στον ρωσικό στρατό. Ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου δήλωσε ότι περίπου 16.000 εθελοντές από τη Μέση Ανατολή που είναι έτοιμοι να το πράξουν.

Ωστόσο, όπως σημειώνει το Al Jazeera, σε σχετικό ρεπορτάζ της Mariya Petkova, οι παραπάνω ισχυρισμοί αμφότερων των πλευρών δεν έχουν επαληθευτεί από ανεξάρτητες πηγές, ενώ ορισμένοι παρατηρητές θεωρούν πως μπορεί να είναι μέρος του «πολέμου των πληροφοριών».

Επίσης, υπάρχουν φόβοι για πιθανή εισροή ακροδεξιών, ωστόσο ειδικοί που μίλησαν στο ίδιο μέσο υποστήριξαν πως δεν υπάρχει μέχρι στιγμής ένδειξη για μιας μεγάλης κλίμακας μετακίνηση ακροδεξιών εθελοντών στην Ουκρανία.

Ζητήματα νομιμότητας

Παρά το γεγονός πως αξιωματούχοι από τον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Τσεχία, τη Δανία, τη Λετονία και άλλες χώρες ενθάρρυναν τους πολίτες να ενταχθούν στον ουκρανικό στρατό, εγείρονται ορισμένα ερωτήματα σχετικά με τη νομιμότητα αυτής της κίνησης.

Χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς, σημειώνει το Al Jazeera, διαθέτουν νόμους που απαγορεύουν στους πολίτες τους να συμμετέχουν σε στρατιωτική δράση εναντίον μιας χώρας με την οποία δεν βρίσκονται σε πόλεμο. Η Τσεχική Δημοκρατία έχει επίσης εγκρίνει νομοθεσία, σύμφωνα με την οποία καθίσταται παράνομη η ένταξη ενός πολίτη σε ένοπλες δυνάμεις ενός άλλου κράτους. Άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, έχουν υποστηρίξει πως εάν κάποιος από τους πολίτες της λάβει μέρος στον πόλεμο στην Ουκρανία, παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και θα διωχθεί.

Πάντως, σημειώνεται πως η Ουκρανία δεν είναι η πρώτη χώρα που προσλαμβάνει ξένους υπηκόους στο στρατό της. Η Γαλλία για παράδειγμα, διαθέτει μια «ειδική λεγεώνα» για αλλοδαπούς ήδη από τον 19ο αιώνα, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο επιτρέπει σε ανθρώπους από την Κοινοπολιτεία των Εθνών, μια ένωση κρατών πρώην αποικιών της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, να υπηρετήσουν στις ένοπλες δυνάμεις της.

Οι ουκρανικές αρχές επέμειναν πως όσοι θα κατέθεταν αίτηση, θα περνούσαν από έναν έλεγχο. Θα έπρεπε για παράδειγμα να αποδείξουν πως έχουν καθαρό ποινικό μητρώο. Ωστόσο, υπάρχουν αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες δεκάδες ξένοι έχουν εισέλθει στη χώρα δίχως να ακολουθήσουν την επίσημη διαδικασία.

«Ενώ μερικοί έχουν ενταχθεί στον ουκρανικό στρατό, παρατηρούμε επίσης αυτοοργανωμένα τάγματα που λειτουργούν ξεχωριστά και δεν συμμετέχουν σε συντονισμένες στρατιωτικές ενέργειες. Έτσι, σε πολλούς ξένους δεν έχουν δοθεί διαταγές από διοικητές», λέει στο Al Jazeera, η Asya Metodieva, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων στην Πράγα.

Σύμφωνα με την ίδια, η δίωξη των ξένων μαχητών, όταν επιστρέψουν στις χώρες καταγωγής τους, θα είναι μια πολιτική απόφαση. Αναμένει επίσης ότι αυτοί που υποστήριξαν τους Ουκρανούς, δεν θα αντιμετωπιστούν με τον ίδιο τρόπο με αυτούς που εντάχθηκαν στο ISIS για παράδειγμα.

Πάντως, ο Τσέχος πρωθυπουργός ανακοίνωσε πως οι Τσέχοι που λαμβάνουν μέρος στον πόλεμο δεν αντιμετωπίσουν νομικές συνέπειες μόλις επιστρέψουν.

Πόλεμος πληροφοριών;

Όπως προαναφέρθηκε, δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής στοιχεία για το πόσοι από τους εθελοντές έχουν φτάσει πράγματι στην Ουκρανία. «Οι αριθμοί δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν εύκολα», λέει η Metodieva.

Ο Kacper Rekawek επίσης, ερευνητής του Κέντρου Έρευνας για τον Εξτρεμισμό (C-REX) στο Πανεπιστήμιο του Όσλο, εξέφρασε τις αμφιβολίες του σχετικά με το εάν δεκάδες χιλιάδες αλλοδαποί θα καταφέρουν να φτάσουν στην Ουκρανία. «Είναι πολύ μικρότερος (απ΄ότι λέγεται στα ΜΜΕ), και πολύ μεγαλύτερος σε σχέση με το 2014), αναφέρει στο Al Jazeera, σχετικά με τον πραγματικό αριθμό των εθελοντών.

Επιπλέον, ο ίδιος τονίζει πως η συμμετοχή ξένων εθελοντών είναι απίθανο να κάνει μεγάλη διαφορά στη συνολική διαφορά δυνάμεων. Κατά την άποψή του, έχει σαν στόχο την προσέλκυση της προσοχής των ΜΜΕ. «Γίνεται για να δείξει η Ουκρανία ότι “κοιτάξτε, έχουμε μαζί μας ανθρώπους από όλο τον κόσμο», επισημαίνει.

Ο φόβος για την ακροδεξιά

Όπως προαναφέρθηκε, η πρόσληψη ξένων υπηκόων στον Ουκρανικό στρατό προκαλεί ανησυχίες σχετικά με το ενδεχόμενο εισόδου ακροδεξιών στη χώρα. Οι συγκρούσεις στο Ντονμπάς το 2014 οδήγησαν στην ενδυνάμωση του νεοναζιστικού Τάγματος «Αζόφ», το οποίο μάλιστα ενσωματώθηκε στην ουκρανική εθνική φρουρά.

Αυτή η πιθανότητα λοιπόν έχει θορυβήσει ορισμένες δυτικές χώρες. Γερμανοί αξιωματούχοι δήλωσαν πως παρακολουθούν άτομα γνωστά για τον ακροδεξιό ακτιβισμό τους, προσπαθώντας να τους εμποδίσουν να ταξιδέψουν στην Ουκρανία. Σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας, περίπου 10 Γερμανοί υπήκοοι από το χώρο της ακροδεξιάς έχουν ταξιδέψει στην Ουκρανία.

Επιπλέον, υπάρχει και μια ακόμη ανησυχητική πλευρά του ζητήματος. Όπως αναφέρει ο Stefan Wolff, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, «αν πιστεύουμε πως σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, υπάρχει ο κίνδυνος προσέλκυσης ανθρώπων με μια ήδη διφορούμενη στάση απέναντι στη φιλελεύθερη Δημοκρατία, τότε κατά την άποψή μου, η έκθεση στη βαρβαρότητα του πολέμου θα αυξήσει τον κίνδυνο τέτοιες συμπεριφορές να παγιωθούν».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η ενθάρρυνση Ευρωπαίων να συμμετάσχουν, δεν είναι μια λογική στρατηγική. Η Δύση πρέπει να βοηθήσει την Ουκρανία επιβάλλοντας νέες κυρώσεις στη Ρωσία, και προμηθεύοντάς τη με τον απαραίτητο στρατιωτικό εξοπλισμό, τονίζει.