Ο Τραμπ κήρυξε επισήμως τον εμπορικό πόλεμο στην Κίνα επιβάλλοντας δασμούς ύψους 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις εισαγωγές κινεζικών προϊόντων και η Κίνα απάντησε με αντίποινα, ανακοινώνοντας, σε λιγότερο από δώδεκα ώρες, επιβολή δασμών επίσης, ύψους 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε προϊόντα που εισάγει από τις ΗΠΑ. 

Οι δασμοί θα τεθούν σε ισχύ τις επόμενες εβδομάδες, δίνοντας -θεωρητικά, τουλάχιστον- χρόνο στις δύο πλευρές να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αλλά οι σχέσεις των δύο παγκόσμιων δυνάμεων δοκιμάζονται ακόμη περισσότερο, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες εξετάζουν την πιθανότητα επιβολής επιπλέον δασμών ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε εισαγωγές και άλλων κινεζικών προϊόντων, ρισκάροντας περαιτέρω κλιμάκωση. Σε αυτόν τον φαύλο κύκλο όμως, η Κίνα, όπως προειδοποιούν διεθνείς αναλυτές, έχει και ένα πανίσχυρο όπλο στη φαρέτρα: Τα αμερικανικά ομόλογα. 

Το πρώτο χτύπημα

Στις αρχές Ιουνίου η Κίνα προειδοποίησε τις ΗΠΑ ότι οι διμερείς συμφωνίες αναφορικά με το εμπόριο και τις επιχειρήσεις θα πάψουν να ισχύουν, αν η Ουάσινγκτον επιβάλλει δασμούς ή άλλα εμπορικά μέτρα στο Πεκίνο. Ο Τραμπ δήλωσε ότι δεν θα ανεχτεί τις «αθέμιτες επενδυτικές πρακτικές» του Πεκίνου, κυρίως τη στιγμή που η τεχνολογική ανάπτυξη της Κίνας απειλεί ευθέως την υπεροχή των ΗΠΑ. Εκτός από τους δασμούς, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξετάζουν το ενδεχόμενο να εφαρμόσουν μέτρα για τον περιορισμό κινεζικών επενδύσεων σε συγκεκριμένους τομείς. Μεταξύ άλλων και όπως γράφει το Stratfor, αυτό σημαίνει ακόμη και μείωση του αριθμού των Κινέζων ερευνητών και φοιτητών που επιτρέπεται να πάνε στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Διαβάστε ακόμα: «Πυρ και μανία στον Λευκό Οίκο του Ντόναλντ Τραμπ» του Μάικλ Γουλφ

Οι δασμοί του Τραμπ επικεντρώνονται σε σημαντικούς κλάδους της κινεζικής βιομηχανίας, όπως η αεροδιαστημική, τα οχήματα, τα χημικά προϊόντα, τα βιομηχανικά μηχανήματα, ό,τι αφορά το πρόγραμμα Made in China 2025, μέσω του οποίου η Κίνα ευελπιστεί να καταστεί παγκόσμιος ηγέτης στις τεχνολογίες αιχμής. Μπορεί από τη λίστα να απουσιάζουν κοινά καταναλωτικά αγαθά, αλλά εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες επιλέξουν να προχωρήσουν στην επιβολή επιπρόσθετων δασμών, τα προϊόντα αυτά είναι οι εν δυνάμει πρώτοι «στόχοι».

Οι αμερικανικοί δασμοί θα επιβληθούν σε δύο φάσεις:

• Η πρώτη φάση ξεκινά στις 6 Ιουλίου, οπότε και θα επιβληθούν δασμοί σε 818 κινεζικά προϊόντα (εισαγωγές ύψους 34 δισ. δολαρίων) τα οποία περιλαμβάνονται στον κατάλογο που ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ τον Απρίλιο.
• Η δεύτερη φάση θα ξεκινήσει μετά από 60 ημέρες, οπότε και θα θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση -ίσως και αναθεωρήσεις- το θέμα των δασμών σε επιπλέον 284 προϊόντα (αξίας 16 δισ. δολαρίων).

Σημειώνεται ότι, μόλις οι ΗΠΑ έδωσαν στη δημοσιότητα τον κατάλογο, το Υπουργείο Οικονομικών της Κίνας δημοσιοποίησε τη δική του λίστα αντιποίνων, προϊόντα τα οποία επίσης θα επιβαρυνθούν με δασμούς από την 6η Ιουλίου. Και όπως με τους αμερικανικούς δασμούς, έτσι και η Κίνα, θα προχωρήσει σε δύο φάσεις. 

Η 6η Ιουλίου

Η ημερομηνία εφαρμογής της 6ης Ιουλίου αφήνει περιθώρια -έστω στενά- στις δύο πλευρές να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η Κίνα είχε ήδη προσφέρει κίνητρα στις Ηνωμένες Πολιτείες για επιστροφή στις συνομιλίες -κίνητρα που τελικά αποδείχτηκαν ανεπαρκή, καθώς δεν κατάφεραν να αποτρέψουν την επιβολή των αμερικανικών δασμών. Όμως, από τη στιγμή που η Κίνα αποφάσισε να προχωρήσει σε αντίποινα, ενισχύοντας τη διαπραγματευτική της θέση, το χάσμα βαθαίνει. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες προχωρήσουν σε επέκταση των δασμών, τα αντίποινα από την πλευρά της Κίνας αναμένεται να είναι ακόμη μεγαλύτερα. 

Οι «φράξιες» του Λευκού Οίκου

Οι εμπορικές σχέσεις των δύο κολοσσών θα κριθούν από τη διάθεση να επιστρέψουν -ή, όχι- στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Βαρόμετρο των εξελίξεων θα είναι η απόφαση του Τραμπ να διευρύνει τον κατάλογο των κινεζικών προϊόντων και να επιβάλλει επιπλέον δασμούς 100 δισ. Το ερώτημα είναι ποιά από τις «φράξιες» του Λευκού Οίκου θα κερδίσει στην αναμέτρηση. Γιατί, ενώ ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Στίβεν Μνούτσιν και ο Αμερικανός υπουργός Εμπορίου Γουίλμπουρ Ρος τάσσονται υπέρ του διαλόγου με την Κίνα, ο εμπορικός εκπρόσωπος των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Λαϊτχάιζερ και ο σύμβουλος Εμπορίου του Τραμπ, Πίτερ Ναβάρο πιέζουν για σκληρότερα μέτρα.

«Οι ανόητοι χτίζουν τείχη» – Τι γράφουν τα κινεζικά ΜΜΕ

Ως είναι αυτονόητο, τα κινεζικά ΜΜΕ επιτίθενται στην απόφαση του Λευκού Οίκου και στην κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου, χαρακτηρίζοντας «αγενή» και «εγωιστική» την πολιτική Τραμπ. «Οι απρόβλεπτες αντιδράσεις της διακυβέρνησης Τραμπ έχουν γίνει βαρετή καθημερινότητα για την Κίνα» έγραφε το editorial της «Global Times» την περασμένη Κυριακή, σύμφωνα με τον Guardian. «Η πολιτική Τραμπ υπογραμμίζει τις διαφορές στο προφίλ των δύο χωρών: Η μία απειλεί τα θεμέλια του παγκόσμιου εμπορίου μέσω αιφνίδιων επιθέσεων και η άλλη, υπερασπίζεται τον εαυτό της σε έναν εμπορικό πόλεμο τον οποίον δεν μπορεί να αποφύγει».

Η «People’s Daily» με τη σειρά της έγραφε ότι οι τελευταίες προκλήσεις επέτρεψαν στην Κίνα «να δει πιο καθαρά το πρόσωπο της διακυβέρνησης Τραμπ, το οποίο είναι αγενές, παράλογο, εγωιστικό και σκληρό». Το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων Xinhua της Κίνας προσέθεσε: «Ο σοφός χτίζει γέφυρες, ο ανόητος χτίζει τείχη. Με την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας δεν υπάρχουν απόμερα και απομονωμένα νησιά». 

Η επιβολή δασμών της Κίνας σε περισσότερες από 500 κατηγορίες αμερικανικών αγαθών – μια λίστα εκτενέστερη από αυτή που ανακοινώθηκε τον Απρίλιο- έχει στόχο να πλήξει τη βάση των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων που ψήφισαν τον Τραμπ το 2016, λίγο πριν τις αμερικανικές ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου. Ο κατάλογος περιλαμβάνει το βοδινό και χοιρινό κρέας, τα πουλερικά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα θαλασσινά, τον καπνό και τη σόγια. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής αμερικανικής σόγιας. Την περασμένη Παρασκευή, το Πεκίνο κατέλαβε εξαπίνης τις διεθνείς αγορές πετρελαίου, απειλώντας να επιβάλλει δασμούς στο αργό, το φυσικό αέριο και άλλα ενεργειακά προϊόντα, όπως και στον ιατρικό εξοπλισμό (ύψους 16 δισ. δολαρίων).

«Η ζημία δεν είναι υπερβολικά μεγάλη, λαμβάνοντας υπόψιν το γενικότερο πλαίσιο. Αλλά το δεδομένο αυτό μπορεί να αλλάξει γρήγορα», δήλωσε ο Roland Rajah, διευθυντής του προγράμματος Διεθνούς Οικονομίας στο Ινστιτούτο Lowy του Σίδνεϊ. Το κινεζικά ΜΜΕ θεωρούν ωστόσο, ότι υπάρχει περιθώριο για διαπραγμάτευση. «Λαμβάνοντας υπόψιν τις συνεχείς εναλλαγές του Τραμπ, ίσως είναι νωρίς να πούμε ότι αρχίζει ο εμπορικός πόλεμος» γράφει η αγγλόφωνη έκδοση της «China Daily».

Καίρια χτυπήματα 

Αρχικά οι κινεζικοί δασμοί χτύπησαν τον Τραμπ εκεί που πονάει, στην αμερικανική γεωργία και ενέργεια, σύμφωνα με τη South China Morning Post. Εν τω μεταξύ, η κλιμάκωση έριξε τις τιμές των προϊόντων -από τη σόγια μέχρι τον χαλκό- και χτύπησε τις μετοχές των Αμερικανών παραγωγών άνθρακα, ενισχύοντας παράλληλα τις προοπτικές για εναλλακτικούς προμηθευτές όπως η Βραζιλία.

Γεωργία: Τα αγροτικά προϊόντα αποτελούν βασικό πεδίο αναμέτρησης στον εμπορικό πόλεμο των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου. Τον Απρίλιο, η Κίνα επέβαλε πρόσθετους φόρους στα αμερικανικά φρούτα, τους ξηρούς καρπούς, το χοιρινό και το κρασί, απαντώντας στους δασμούς του Τραμπ στον χάλυβα και το αλουμίνιο. Ο κατάλογος περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα αγροτικά προϊόντα που εισάγονται από τις ΗΠΑ, δήλωσε ο Li Qiang, επικεφαλής αναλυτής της Shanghai JC Intelligence. «Δεδομένου του μεγάλου εμπορικού πλεονάσματος της Κίνας με τις ΗΠΑ, θα είναι πιο δύσκολο και περίπλοκο για την Κίνα» στο μέλλον να αντιδράσει εάν η Ουάσιγκτον διευρύνει τον κατάλογο των δασμών σε περισσότερα προϊόντα. Το 2017, οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων της Κίνας από τις ΗΠΑ ανέρχονταν σε 24,1 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τη Daily People, που επικαλείται στοιχεία των τελωνειακών αρχών. Αυτό αντιπροσωπεύει το 19% των συνολικών εισαγωγών αγροτικών προϊόντων ύψους 125,86 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας και Αγροτικών Υποθέσεων.

Άνθρακας: Οι τιμές του άνθρακα αφορούν την ενεργειακή ατζέντα του Τραμπ, ο οποίος από την πρώτη μέρα της εκλογής του προσπαθεί να αντισταθμίσει την υπόσχεση που είχε δώσει κατά την προεκλογική εκστρατεία του για την αναβίωση της αμερικανικής βιομηχανίας άνθρακα -εξού και η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα. Σημειώνεται ότι οι εξαγωγές άνθρακα των ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 61% το 2017, καθώς τα cargo στην Ασία υπερδιπλασιάστηκαν. Η συνολική αξία του αμερικανικού άνθρακα που εξήχθη στην Κίνα πέρυσι υπολογίζεται σε 395 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, σύμφωνα με το Bloomberg. Περίπου το 90% ήταν μεταλλουργικός άνθρακας, ο οποίος χρησιμοποιείται στην παραγωγή χάλυβα.

Αργό πετρέλαιο: Η Κίνα εισάγει σήμερα περίπου 363.000 βαρέλια αμερικανικού αργού την ημέρα, κάτι που σημαίνει πως μοιράζεται με τον Καναδά την πρώτη θέση στην κατάταξη των εισαγωγέων, κατά στοιχεία του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ. Για την Κίνα, που είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαίου παγκοσμίως, το αμερικανικό αργό αποτελεί ένα μικρό μέρος των εν λόγω δαπανών της. Η Κίνα ξόδεψε 162,3 δισεκατομμύρια δολάρια για αγορά αργού πετρελαίου πέρυσι. Από αυτά, μόλις τα 3,16 δισεκατομμύρια δολάρια πήγαν στις ΗΠΑ.

Αυτοκίνητα και ουίσκι: Παρά το γεγονός ότι οι αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες εξάγουν λίγα οχήματα στην Κίνα, οι δασμοί συνιστούν σημαντική απειλή για τα αμερικανικά εργοστάσια της BMW και της Daimler που κατασκευάζουν οχήματα τόσο για τους εγχώριους αγοραστές όσο και για τις διεθνείς αγορές. Η Tesla κατασκευάζει επίσης όλα τα οχήματά της στο Fremont της Καλιφόρνια και οι δασμοί θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τις προσιτές τιμές στη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά στον κόσμο. Τα έσοδα από τις παραδόσεις στην Κίνα αυξήθηκαν κατά 90% πέρυσι, φτάνοντας τα 2,03 δισ. δολάρια. Το άλλο κλασικό αμερικανικό προϊόν που συμπεριλαμβάνεται στη λίστα είναι το ουίσκι. Πέρυσι, η Κίνα έκανε εισαγωγές αμερικανικών οινοπνευματωδών ποτών ύψους 12,8 εκατ. δολαρίων, εκ των οποίων το 70% μόνο για ουίσκι. Η εταιρεία Brown-Forman Corp, κατασκευαστής του Jack Daniel’s, δεν έχει την Κίνα στην κορυφή του Top 10 της αγοράς, αν και η αύξηση των πωλήσεων πέρυσι κινήθηκε σε διπλάσιο ποσοστό.

Και το πανίσχυρο όπλο των ομολόγων

Παράλληλα η Κίνα έχει και ένα ακόμη δυνατό χαρτί στα χέρια της: Τα αμερικανικά ομόλογα. Αν «χτυπήσει» σε αυτό το σημείο τότε κανείς δεν θα μπορεί να προβλέψει τις εξελίξεις, καθώς η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος – με διαφορά – πιστωτής των ΗΠΑ. Αναλυτές προειδοποιούσαν εδώ και καιρό, πριν κηρύξει τον εμπορικό πόλεμο ο Τραμπ, ότι το Πεκίνο έχει στα χέρια του αυτό το πανίσχυρο όπλο: αμερικανικά ομόλογα αξίας σχεδόν 1,2 τρισ. δολαρίων. Δεν έχουν περάσει πολλοί μήνες από τότε που η φημολογία και μόνο για την πρόθεση των Κινέζων να πουλήσουν αμερικανικό χρέος, στρεφόμενοι σε άλλο ενεργητικό, πυροδότησε άλμα στις αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων. 

Σύμφωνα με τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, τον Απρίλιο η συνολική έκθεση των ξένων κυβερνήσεων σε αμερικανικό χρέος μειώθηκε κατά περίπου 10 δισ. δολάρια σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Το ποσό είναι πολύ μικρό, αλλά ίσως αποδειχθεί αποκαλυπτικό μίας τάσης, που θα έχει διάρκεια, προειδοποιεί μερίδα αναλυτών, εν μέσω πολλαπλών μετώπων των ΗΠΑ με τους Κινέζους, τους Ευρωπαίους και τους Ρώσους. Συνολικά οι ξένοι επενδυτές έχουν στα χέρια τους αμερικανικά κρατικά ομόλογα ύψους 6,17 τρισ. δολαρίων επί συνόλου 14,84 τρισ. δολαρίων.

Κεντρική φωτογραφία: Σκίτσο του Alex Belman από το The Nation