Την ώρα που ολοένα και περισσότερες περιοχές παγκοσμίως εισέρχονται σε νέες κρίσεις, ή επιδεινώνονται κάποιες προϋπάρχουσες, από το Ναγκόρνο Καραμπάχ μέχρι το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, ο ρόλος της Ευρώπης φαίνεται πως υποβαθμίζεται μέρα με τη μέρα.

Το μπλοκ των 27 χωρών δυσκολεύεται μονίμως να παρουσιάσει μια συνεκτική εξωτερική πολιτική, δεδομένων των διαφορετικών συμφερόντων πολλών μελών. Ωστόσο, η στάση της ΕΕ δεν είναι μικρής σημασίας, λόγω και του μεγέθους της αγοράς της.

Σε μια εποχή αυξανόμενης αστάθειας, όπως σημειώνει το Politico, η ΕΕ βλέπει την ισχύ της να φθίνει, γεμάτη αντιφάσεις και δημιουργώντας μονίμως νέες δυσκολίες. Το δημοσίευμα τονίζει πως τα παραπάνω καταδεικνύονται από τη στάση της Ένωσης αναφορικά με τις εξελίξεις στο Ισραήλ και την επίθεση της Χαμάς, η οποία μέσα σε λίγες ώρες πέρασε από 40 κύματα.

Αρχικά, ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Διεύρυνση, Όλιβερ Βαρχέλι, ανακοίνωσε την περασμένη Δευτέρα ότι το μπλοκ θα αναστείλει «αμέσως» τη βοήθεια ύψους 691 εκατομμυρίων ευρώ προς την Παλαιστινιακή Αρχή. Λίγες ώρες αργότερα, ο Σλοβένος επίτροπος Γιάνεζ Λέναρτσιτς διέψευσε τον Ούγγρο συνάδελφό του, επιμένοντας ότι η βοήθεια «θα συνεχιστεί όσο χρειάζεται».

Ακολούθησε δήλωση της Κομισιόν, σύμφωνα με την οποία η ΕΕ θα προέβαινε σε «επείγουσα επανεξέταση» ορισμένων προγραμμάτων βοήθειας για να διασφαλίσει ότι τα κεφάλαια δεν θα διοχετευθούν στην «τρομοκρατία», υπονοώντας ότι τέτοιες διασφαλίσεις δεν έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή, ενώ ανέφερε πως η ανθρωπιστική βοήθεια δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση.

Στη συνέχεια, ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, δήλωσε, μέσω της πλατφόρμας “Χ”, ότι η αναστολή κάθε πληρωμής, θα τιμωρούσε ολόκληρο τον παλαιστινιακό λαό, βλάπτοντας παράλληλα και τα συμφέροντα της ΕΕ στην περιοχή, λέγοντας μάλιστα πως «πρέπει να στηρίξουμε περισσότερο, όχι λιγότερο».

Μέσα σε λίγες ώρες λοιπόν, από την αναστολή κάθε βοήθειας προς τους Παλαιστίνιους φτάσαμε στην ενίσχυση των κονδυλίων.

Επιπλέον, συγκεχυμένη ήταν και η αντίδραση της ΕΕ όσον αφορά τα ίδια τα γεγονότα, την επίθεση της Χαμάς αλλά και την «απάντηση» του Ισραήλ, που βύθισε τη Λωρίδα της Γάζας ακόμα περισσότερο στην ανθρωπιστική καταστροφή.

Ο Μπορέλ, καταδίκασε τη «βάρβαρη και τρομοκρατική επίθεση» της Χαμάς, ενώ παράλληλα κατηγόρησε το Ισραήλ για τον αποκλεισμό της Γάζας.

Η παραπάνω προσέγγιση ήρθε σε αντίθεση με εκείνη της φον ντερ Λάιεν, η οποία καταδίκασε απερίφραστα τις επιθέσεις της Χαμάς, προβάλλοντας και μια ισραηλινή σημαία έξω από το κτίριο της Κομισιόν, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις εντός της ΕΕ.

Today, Hamas terrorists have struck at the heart of Israel capturing and killing innocent women and children.

Israel has the right to defend itself – today and in the days to come.

The European Union stands with Israel. pic.twitter.com/qTngixfu78

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) October 7, 2023

Μπάιντεν…δεν καλεί τους «ηγέτες» της ΕΕ

Σύμφωνα με το Politico, η υποβάθμιση του ρόλου της ΕΕ φαίνεται ίσως κι από το γεγονός ότι ο Τζο Μπάιντεν, κάλεσε τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο να συζητήσουν τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, εκδίδοντας και σχετική κοινή ανακοίνωση, ωστόσο κανείς από τους «ηγέτες» της Ένωσης δεν έλαβε μέρος.

Μάλιστα, ο Μπορέλ, οργάνωσε μια έκτακτη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στο Ομάν, όπου ήδη όμως συγκεντρώνονταν, για να συζητήσουν την κατάσταση στο Ισραήλ, με τον υπουργό Εξωτερικών της χώρας να αρνείται να συμμετάσχει, έστω και εξ αποστάσεως.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, αυτό δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη, καθώς ο Μπορέλ, όπως επισημαίνει, έχει επανειλημμένα προσπαθήσει να συνεργαστεί με το καθεστώς του Ιράν, με την ελπίδα να αναζωπυρωθεί η λεγόμενη πυρηνική συμφωνία με τις παγκόσμιες δυνάμεις από την οποία αποχώρησε το 2018 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.

Πρόσφατα, το Ιράν εξέφρασε την υποστήριξή του στον αγώνα των Παλαιστίνιων, με πολλούς αναλυτές να υποστηρίζουν πως η επίθεση της Χαμάς δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την εκπαίδευση και την υλικοτεχνική υποστήριξη από την Τεχεράνη, με την τελευταία βέβαια να αρνείται την εμπλοκή της.

Ο Μπορέλ είχε ταξιδέψει μάλιστα πέρσι στο Ιράν, παρά τις αντιρρήσεις του τότε ΥΠΕΞ του Ισραήλ.

Η αποτυχία του Σαρλ Μισέλ

Για το Politico, ενδεικτικό της «γεωπολιτικής ανικανότητας» της ΕΕ είναι η περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, η μακροχρόνια και υποβόσκουσα σύγκρουση είχε ξεχαστεί, όχι όμως και από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ο οποίος νωρίτερα φέτος είχε ξεκινήσει μια ιδιαίτερα φιλόδοξη διπλωματική προσπάθεια, εν μέσω αναζωπύρωσης των εντάσεων.

Τον περασμένο Ιούλιο, φιλοξένησε τους ηγέτες της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, κάνοντας λόγο για «ειλικρινείς και ουσιαστικές» συζητήσεις, προσκαλώντας τους μάλιστα σε ειδική σύνοδο κορυφής τον Οκτώβριο για μια πενταμερή συνάντηση με τη Γερμανία και τη Γαλλία στη Γρανάδα. Κάτι που δεν έμελλε να συμβεί…

Το Αζερμπαϊτζάν κατέλαβε τελικά την περιοχή, με χιλιάδες ανθρώπους να καταφεύγουν στην Αρμενία. «Η Ευρώπη, που είχε απόλυτη ανάγκη το φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, δεν μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο από το να παρακολουθεί», τονίζει με νόημα το Politico, ενώ η ΕΕ κατηγορούσε τη Ρωσία.

Το…αποκούμπι των ΗΠΑ

Παρόμοιο είναι το μοτίβο και στο Κοσσυφοπέδιο, όπου οι Ευρωπαίοι προσπαθούν εδώ και χρόνια να μεσολαβήσουν για μια εγκαθίδρυση ειρήνης μεταξύ των αλβανικών και σερβικών πληθυσμών του. Το κύριο σημείο εμπλοκής εκεί είναι το καθεστώς του βόρειου τμήματος του Κοσσυφοπεδίου, που συνορεύει με τη Σερβία, όπου οι Σέρβοι αποτελούν την πλειοψηφία των περίπου 40.000 κατοίκων.

Η ΕΕ έχει ξοδέψει εκατομμύρια προσπαθώντας να σταθεροποιήσει την περιοχή, χρηματοδοτώντας οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, σχολεία και ακόμη και μια αστυνομική δύναμη, με όχι και τόσο ιδιαίτερη τύχη, αναφέρει το δημοσίευμα.

Επίσης, ακόμα και στον πόλεμο στην Ουκρανία, όπως επισημαίνεται, παρά τα δισεκατομμύρια που έχει δώσει η ΕΕ σε διαφόρων ειδών βοήθεια, η υποστήριξη των ΗΠΑ είναι αυτή που κάνει τη διαφορά.

«Η δεινή θέση της Ουκρανίας αναδεικνύει το χάσμα μεταξύ των γεωστρατηγικών φιλοδοξιών της Ευρώπης και της πραγματικότητας. Παρόλο που η Ευρώπη δεν περίμενε την εισβολή της Ρωσίας σε πλήρη κλίμακα, μιλούσε εδώ και χρόνια για την ανάγκη βελτίωσης των αμυντικών της δυνατοτήτων», γράφει το Politico, και συνεχίζει:

«Η πραγματικότητα είναι ότι θα είναι πάντα ευκολότερο να στηριχτείς στην Ουάσινγκτον παρά να επιτύχεις ευρωπαϊκή συναίνεση γύρω από την εξωτερική πολιτική και τις στρατιωτικές δυνατότητες».