Σύμφωνα με έκθεση του Προγράμματος Ανθρωπίνων Οικισμών του ΟΗΕ, γνωστού ως UN Habitat, οι μεγαλουπόλεις του κόσμου εξελίσσονται σταθερά σε μεγάλες περιφέρειες που μπορεί στα επόμενα 50 χρόνια να έχουν έκταση εκατοντάδων χιλιομέτρων και να κατοικούνται από περισσότερους από 100 εκατομμύρια κατοίκους, με σημαντικές επιπτώσεις στον πληθυσμό και τον παγκόσμιο πλούτο. Το φαινόμενο που ονομάζεται «ατέρμονη πόλη» μπορεί να είναι μία από τις σημαντικότερες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι θα ζουν και οι οικονομίες θα λειτουργούν τα επόμενα 50 χρόνια, όπως λέει το UN Habitat στην έκθεσή του, όπου για πρώτη φορά προσδιορίζει την τάση των εξελισσόμενων τεράστιων περιφερειών.

Η μεγαλύτερη από αυτές, σύμφωνα με την έκθεση η οποία παρουσιάστηκε την Δευτέρα 22.3.2010 στο Παγκόσμιο Οικιστικό Φόρουμ στο Ρίο ντε Τζανέιρο, είναι η περιφέρεια του Hong Kong-Shenhzen-Guangzhou στην Κίνα, όπου διαμένουν περίπου 120 εκατομμύρια άνθρωποι. Άλλες περιπτώσεις τέτοιων πόλεων βρίσκονται στην Ιαπωνία και την Βραζιλία ενώ σε εξέλιξη είναι τέτοιες περιφέρειες στην Ινδία, στην δυτική Αφρική και αλλού. Ενδεικτικό είναι ότι από πέρυσι ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός ζει σε αστικά κέντρα.

Χωρίς δρόμο επιστροφής η αστικοποίηση

Η Anna Tibaijuka, διευθύντρια του UN-Habitat, είπε: «Μόνο το μισό του κόσμου ζει σήμερα σε πόλεις, όμως έως το 2050 πάνω από το 70% θα είναι κάτοικοι μεγαλουπόλεων. Έως τότε μόνο το 14% των κατοίκων πλούσιων χωρών θα ζει εκτός πόλεων και το 33% των φτωχών χωρών».

Η ανάπτυξη των τεράστιων περιφερειών θεωρείται γενικά θετική, λέει ο Eduardo Lopez Moreno ένας από τους συγγραφείς της έρευνας διότι αναπτύσσονται οικονομικά καλύτερα από τα κράτη. «Έρευνες δείχνουν ότι οι 40 μεγαλύτερες περιφέρειες του κόσμου καλύπτουν μόλις ένα λιλιπούτειο κομμάτι της κατοικημένης επιφάνειας του πλανήτη και οι κάτοικοι τους αντιστοιχούν σε λιγότερο από το 18% του παγκόσμιου πληθυσμού. Παρ’ολα αυτά, παράγουν το 66% της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας και περίπου το 85% της τεχνολογικής και οικονομικής καινοτομίας», λέει ο Eduardo Lopez Moreno.

«Οι 25 μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου παράγουν πάνω από τον μισό παγκόσμιο πλούτο και οι πέντε μεγαλύτερες πόλεις της Ινδίας και της Κίνας πάνω από το 50% του πλούτου των κρατών αυτών», πρόσθεσε.

Η μετανάστευση στις πόλεις επηρεάζει επίσης την αστική οικονομία: «Το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου στις αστικές περιοχές ήδη προέρχεται από ανθρώπους που εργάζονται σε αστικά κέντρα και στέλνουν τα λεφτά πίσω στις οικογένειες τους», λέει ο Moreno.

Η ανάπτυξη μεγάλων περιφερειών και πόλεων οδηγεί επίσης σε μία χωρίς προηγούμενο πολεοδομική αναρχία, νέες φτωχογειτονιές, ασύμμετρη ανάπτυξη και εισοδηματικές ανισότητες.

«Πόλεις όπως το Λος Άντζελες, αναπτύχθηκε κατά 45% σε αριθμούς ανάμεσα στο 1975 και το 1990, αλλά τριπλασίασε την επιφάνειά του ταυτόχρονα. Αυτή η άτακτη εξάπλωση συμβαίνει όλο και περισσότερο στις αναπτυσσόμενες χώρες όσο οι παράγοντες οικοδομικής ανάπτυξης προάγουν την εικόνα ενός παγκόσμιου τρόπου ζωής έξω από την παραδοσιακή πόλη», λένε οι συγγραφείς της μελέτης. Η άτακτη αστική εξάπλωση είναι το σύμπτωμα μίας διαιρεμένης, δυσλειτουργικής πόλης. «Δεν είναι μόνο περιττό αλλά προσθέτει στο κόστος των μεταφορικών, αυξάνει την κατανάλωση ενέργειας, απαιτεί περισσότερους πόρους, και προκαλεί την απώλεια της καλλιεργήσιμης γης».

«Όσο πιο άδικες γίνονται οι πόλεις, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος κοινωνικών και πολιτικών εντάσεων. Η πιθανότητα εντάσεων σε πόλεις με ανισότητες είναι υψηλή. Οι ευημερούσες πόλεις γενικά είναι αυτές που μειώνουν τις ανισότητές τους», λέει ο Moreno.

Οι πιο άνισες πόλεις

Μελετώντας ένα δείγμα των πόλεων παγκοσμίως, ο ΟΗΕ βρήκε ότι οι πιο άνισες πόλεις ήταν αυτές της Νότιας Αφρικής. Το Γιοχάνεσμπουργκ ήταν η πόλη με τις περισσότερες ανισότητες με μικρή όμως απόσταση από το Ανατολικό Λονδίνο, το Μπλουμφοντέιν και την Πρετόρια.

Οι πόλεις της Λατινικής Αμερική, της Ασίας και της Αφρικής βρέθηκαν πιο ισότιμες λόγω της ομοιόμορφα κατανεμημένης -γενικής- φτώχειας. Για παράδειγμα, η Dhaka και η Chittagong στο Μπαγκλαντές, είναι από τις πόλεις με την μεγαλύτερη ισοτιμία στον κόσμο.

Αντίθετα, οι ΗΠΑ αναδείχθηκαν ως μία από τις πιο άνισες κοινωνίες με πρωτοστατούσες πόλεις τη Νέα Υόρκη, το Σικάγο και την Ουάσιγκτον οι οποίες ξεπερνούν σε ανισότητα πόλεις όπως η Brazzaville στο Κονγκό, η Managua στη Νικαράγουα και η Davao City στις Φιλιππίνες.

«Η περιθωριοποίηση και οι διακρίσεις ομάδων στις ΗΠΑ δημιουργούν μια πόλη μέσα στην πόλη. Η πλουσιότερο 1% των νοικοκυριών, κερδίζει πάνω από 72 φορές το μέσο εισόδημα του φτωχότερου 20% του πληθυσμού. Στην άλλη Αμερική, φτωχές οικογένειες μαύρων στοιβάζονται σε γκέτο χωρίς πρόσβαση στην εκπαίδευση, την ασφάλεια, την παραγωγική εργασία και την πολιτική εξουσία», λέει η έρευνα.

Η ατέρμονη πόλη

Οι πόλεις λοιπόν σπρώχνουν τα σύνορά τους και αναδεικνύονται σε νέες μαζικές συνοικίες, που συνδέονται τόσο φυσικά όσο και οικονομικά. Η εξάπλωσή τους καθοδηγεί την οικονομική ανάπτυξη αλλά συγχρόνως οδηγεί σε οικοδομική αναρχία, ανισότητες και κοινωνικές εντάσεις.

Οι μεγαλύτερες περιφέρειες που ηγούνται της γρήγορης παγκόσμιας αστικοποίησης είναι:

•Hong Kong-Shenhzen-Guangzhou, Κίνα, 120 εκατομμύρια άνθρωποι
• Nagoya-Osaka-Kyoto-Kobe, Ιαπωνία, αναμένεται να έχει πληθυσμό 60 εκατομμυρίων έως το 2015.
• Rio de Janeiro-São Paulo, Βραζιλία, 43 εκατομμύρια άνθρωποι.

Η ίδια τάση παρατηρείται σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα στους γρήγορα αναπτυσσόμενους «αστικούς διαδρόμους»:

• Δυτική Αφρική: 600 χμ αστικοποιημένης έκτασης που συνδέει την Νιγηρία, το Μπενίν, το Τόγκο και την Γκάνα και καθορίζει οικονομία όλης της περιοχής.
• Ινδία: Από το Mumbai έως το Dehli.
• Ανατολική Ασία: Τέσσερις συνδεδεμένες μεγαλουπόλεις και 77 ξεχωριστές πόλεις, με πάνω από 200.000 κατοίκους, που περνούν από το Πεκίνο έως το Τόκιο μέσω της Πιονγιάνγκ ( Βόρεια Κορέα) και της Σεούλ (Νότια Κορέα).

Πηγή:Guardian