Ο κόσμος βρίσκεται στο «σωστό» δρόμο για την καταστροφή. Ήδη τα επίπεδα υπερθέρμανσης του πλανήτη ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα και οι δεσμεύσεις των κυβερνήσεων στην κλιματική διάσκεψη COP26 για μείωση της χρήσης άνθρακα και ελάττωση των εκπομπών μεθανίου δε θα επιτύχουν παρά μόνο τη μείωση της υπερθέρμανσης κατά μερικά δέκατα του ενός βαθμού Κελσίου. Άλλωστε, η τελική συμφωνία για το κλίμα μετά την COP26 χαρακτηρίζεται από πολλούς ως «ατελής», αφού μπορεί να υπογράφηκε με σκοπό να επιταχυνθεί η μάχη κατά της υπερθέρμανσης της Γης, χωρίς όμως να διασφαλίζεται ότι θα περιοριστεί στον 1,5 βαθμό Κελσίου ούτε να δίνεται απάντηση στα αιτήματα φτωχών χωρών για βοήθεια.

Αντίθετα, σύμφωνα με τη μελέτη που παρουσιάστηκε στη Γλασκώβη από την επιστημονική ομάδα Climate Action Tracker, η οποία αποτελείται από διάφορους διεθνείς περιβαλλοντικούς οργανισμούς, με βάση τις μέχρι τώρα δεσμεύσεις ο πλανήτης θα δει τη μέση θερμοκρασία να αυξάνεται κατά τουλάχιστον 2,4 βαθμούς Κελσίου έως το 2100. Μάλιστα, εάν ληφθούν υπόψη οι τρέχουσες πολιτικές και τα μέτρα και όχι απλώς οι στόχοι, η θέρμανση θα αυξηθεί στους 2,7 βαθμούς Κελσίου, με βάση την ανάλυση της CAT.

Αύξηση που ξεπερνά κατά πολύ το ανώτατο όριο των 2 βαθμών Κελσίου, που έθεσε η συμφωνία του Παρισιού το 2015 και απέχει ακόμα περισσότερο από το στόχο των 1,5 βαθμών Κελσίου που τέθηκε στις συνομιλίες της Γλασκώβης. Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι πέρα από τους 1,5 βαθμούς Κελσίου, πολλές από τις επιπτώσεις στο κλίμα της γης θα γίνουν μη αναστρέψιμες.

Οι εκτεταμένες ακραίες καιρικές συνθήκες – η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η ξηρασία, οι πλημμύρες, οι καύσωνες και οι σφοδρότερες καταιγίδες θα προκαλούν καταστροφές σε ολόκληρο τον κόσμο.

CAT global update: Glasgow has a credibility gap between talk and action. If all govts met their 2030 targets, we would have 2.4˚C of warming in 2100. But right now, current policies put us at 2.7˚C. https://t.co/dkX4jAbo2f
A Thread pic.twitter.com/EdLlIfdhXt

— ClimateActionTracker (@climateactiontr) November 9, 2021

Στόχοι, στόχοι, στόχοι

Η έκθεση της Climate Action Tracker, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις αισιόδοξες προβλέψεις που δημοσιεύθηκαν την περασμένη εβδομάδα ότι η θέρμανση θα μπορούσε να διατηρηθεί στους 1,9 βαθμούς Κελσίου ή στους 1,8 βαθμούς Κελσίου, χάρη στις δεσμεύσεις που ανακοινώθηκαν στις συνομιλίες και την τελική συμφωνία, έπειτα από δυο εβδομάδες.

«Ακόμη και με όλες τις δεσμεύσεις της Γλασκώβης για το 2030, θα εκπέμπουμε σχεδόν τα διπλάσια αέρια του θερμοκηπίου το 2030 από ό,τι απαιτείται για τον στόχο του 1,5 βαθμού», ανέφερε η ανακοίνωση του CAT, υπενθυμίζοντας τον στρατηγικό στόχο που έχει τεθεί από τη Συμφωνία των Παρισίων το 2015. Ο ερευνητικός οργανισμός για το κλίμα κατηγορεί μάλιστα τις χώρες που συμμετέχουν στη σύνοδο COP26 για «χάσμα αξιοπιστίας μεταξύ λόγων και δράσης».

Σύμφωνα με τον Bill Hare, διευθύνων σύμβουλο της Climate Analytics, ενός οργανισμού εταίρου της CAT. «Είναι πολύ καλό για τους ηγέτες να ισχυρίζονται ότι έχουν στόχο το net-zero αλλά εάν δεν έχουν σχέδια για το πώς να φτάσουν εκεί και οι στόχοι τους για το 2030 είναι τόσο χαμηλοί όσο πολλοί από αυτούς, τότε ειλικρινά, αυτοί οι στόχοι δεν είναι παρά μεγάλα λόγια όταν χρειάζεται πραγματική δράση για το κλίμα».

Τα ευρήματα πρέπει να χρησιμεύσουν ως «έλεγχος πραγματικότητας» στις συνομιλίες, δήλωσε ο Niklas Höhne, ένας από τους συγγραφείς της έκθεσης. «Οι μακροπρόθεσμες προθέσεις των χωρών είναι καλές, αλλά η βραχυπρόθεσμη εφαρμογή τους είναι ανεπαρκής», είπε στον Guardian.

Θεωρητικά, τα 197 μέρη (196 κράτη και η Ευρωπαϊκή Ένωση) της συμφωνίας του Παρισιού ήρθαν στη Γλασκώβη με δύο στόχους: έναν μακροπρόθεσμο στόχο επίτευξης παγκόσμιων καθαρών μηδενικών εκπομπών μέχρι τα μέσα του αιώνα και έναν με βραχυπρόθεσμα εθνικά σχέδια, γνωστά ως εθνικά καθορισμένες συνεισφορές (NDCs), που δεσμεύουν τις μειώσεις των εκπομπών έως το 2030. Οι επιστήμονες όμως λένε ότι οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου πρέπει να μειωθούν κατά περίπου 45% αυτή τη δεκαετία για να παραμείνουν οι παγκόσμιες θερμοκρασίες σε ασφαλή επίπεδα.

Οι χώρες που είναι υπεύθυνες για το περίπου 90% των παγκόσμιων εκπομπών έχουν υπογράψει καθαρούς μηδενικούς στόχους, κυρίως μέχρι το 2050 για τις ανεπτυγμένες χώρες, φτάνοντας στο 2060 για την Κίνα και στο 2070 για την Ινδία, αλλά τα NDCs για την ενέργεια την επόμενη δεκαετία δεν ταιριάζουν. Το κλίμα ανταποκρίνεται στον σωρευτικό άνθρακα στην ατμόσφαιρα, επομένως εάν οι εκπομπές είναι αρκετά υψηλές τις επόμενες δύο δεκαετίες, ο κόσμος θα μπορούσε να ξεπεράσει το όριο των 1,5 βαθμών Κελσίου, ακόμη και αν ο άνθρακας φτάσει στο καθαρό μηδέν αργότερα.

Το πικρό χάπι

Την πρώτη εβδομάδα των συνομιλιών στη Cop26 υπήρξε μια βιασύνη ανακοινώσεων, συμπεριλαμβανομένων των δεσμεύσεων για τη διατήρηση των δασών, τη χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα για καθαρή ενέργεια και τις χώρες που καταργούν σταδιακά τον άνθρακα. Μερικές από αυτές απέτυχαν αμέσως, καθώς οι χώρες φάνηκαν να αρνούνται ή να αποστασιοποιούνται από τις δεσμεύσεις.

Στην αρχή της δεύτερης εβδομάδας των δεκαπενθήμερων συνομιλιών, εμφανίστηκαν έντονες ρήξεις μεταξύ χωρών που θέλουν σκληρότερη δράση, ειδικά για να αναγκάσουν τις χώρες να αναθεωρούν τις NDC τους ετησίως εάν δεν είναι σύμφωνες με τον 1,5 C, και άλλες που θέλουν να τηρήσουν το χρονοδιάγραμμα των πενταετών αναθεωρήσεων του Παρισιού. Υπάρχουν επίσης διαφωνίες σχετικά με το πώς οι χώρες πρέπει να παρακολουθούν τις εκπομπές και σχετικά με τη χρηματοδότηση του κλίματος για τις φτωχές χώρες. Ακόμη, ο τελικός συμβιβασμός που επετεύχθη, δεν διασφαλίζει την τήρηση των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού, τον περιορισμό της υπερθέρμανσης «αρκετά πιο κάτω» από τους 2 βαθμούς Κελσίου, ει δυνατόν στον 1,5 βαθμό Κελσίου.

Σύμφωνα με τον Bill Hare, πολλοί από τους μακροπρόθεσμους στόχους που έχουν θέσει οι χώρες δεν έχουν αξιοπιστία, δείχνοντας τη Βραζιλία, την Αυστραλία και τη Ρωσία. «Ανησυχούμε ότι δεν υπάρχει σοβαρότητα σκοπού στο Cop26. Είναι πολύ υποθετικό, να φτάσουμε στο καθαρό μηδέν το 2050», είπε.

Η Jennifer Morgan, εκτελεστική διευθύντρια της Greenpeace International, δήλωσε: «Αυτός ο νέος υπολογισμός είναι σαν ένα τηλεσκόπιο εκπαιδευμένο σε έναν αστεροειδή που κατευθύνεται προς τη Γη. Είναι μια καταστροφική αναφορά. Έχουμε μέχρι το Σαββατοκύριακο να ανατρέψουμε αυτό το πράγμα. Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες συμφωνούν πώς θα επιστρέψουν το επόμενο έτος και κάθε χρόνο μετά από αυτό μέχρι να κλείσει το χάσμα στους 1,5 βαθμούς Κελσίου. Οι υπουργοί δεν πρέπει να φύγουν από αυτή την πόλη μέχρι να το καταφέρουν».

«Μετά και τη μελέτη της CAT η επίστρωση ζάχαρης από τις συνομιλίες του Cop26 έπεσε για να αποκαλυφθεί το πικρό χάπι που οι παγκόσμιοι ηγέτες πρόκειται να μας αναγκάσουν να καταπιούμε» σχολίασε ο Adrian Ramsay, συναρχηγός στο κόμμα των Πρασίνων του Ηνωμένου Βασιλείου.

«Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι, οι υποσχέσεις και οι ανύπαρκτες τεχνολογίες, χωρίς πραγματικές πολιτικές που θα μας οδηγήσουν εκεί, δεν αξίζουν τίποτα. Δείχνουν ότι οι περισσότεροι παγκόσμιοι ηγέτες κοιμήθηκαν στο τιμόνι. Αυτή είναι μία έκκληση αφύπνισης τους».