Το επίπεδο της ελευθερίας παγκοσμίως μειώθηκε για 18η χρονιά, σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε η οργάνωση Freedom House για το 2023.

Όπως αναφέρει στην έκθεσή της με τίτλο «Η Ελευθερία στον Κόσμο για το 2024», μια ετήσια παγκόσμια έκθεση για τα πολιτικά δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες, καλύπτοντας τις εξελίξεις σε 195 χώρες και 15 εδάφη, τα πολιτικά δικαιώματα και οι πολιτικές ελευθερίες υπέστησαν πλήγμα σε 52 χώρες, ενώ μόνο 21 χώρες σημείωσαν βελτίωση. Συνολικά, 83 χώρες θεωρούνται «ελεύθερες».

Η οργάνωση, προκειμένου να συντάξει την έκθεση, βασίστηκε σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με την εκλογική διαδικασία κάθε χώρας, τον πολιτικό πλουραλισμό, τα πολιτικά και ατομικά δικαιώματα, την λειτουργία κάθε κυβέρνησης, αλλά και το κράτος δικαίου.

Οι γεμάτες προβλήματα εκλογές και οι ένοπλες συγκρούσεις συνέβαλαν σημαντικά στην επιδείνωση της κατάστασης σε πολλές χώρες, θέτοντας σε κίνδυνο την ελευθερία και προκαλώντας εκτεταμένη ανθρώπινη δυστυχία, σημειώνει η ερευνητική οργάνωση, η οποία χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ αλλά διοικείται αυτόνομα.

Πιο συγκεκριμένα, η βία και η χειραγώγηση που παρατηρήθηκαν σε ορισμένες χώρες όσον αφορά την εκλογική διαδικασία, οδήγησαν στην επιδείνωση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών. Για παράδειγμα, ο Ισημερινός υποβαθμίστηκε από το καθεστώς «Ελεύθερος» σε «Μερικώς Ελεύθερος» επειδή οι εκλογές του διαταράχθηκαν από βίαιες εγκληματικές οργανώσεις, οι οποίες σκότωσαν κρατικούς αξιωματούχους και πολιτικούς υποψηφίους.

Επίσης, όπως σημειώνεται, στην Καμπότζη, τη Γουατεμάλα, την Πολωνία, την Τουρκία και τη Ζιμπάμπουε, οι κυβερνώντες προσπάθησαν να ελέγξουν τον εκλογικό ανταγωνισμό, να εμποδίσουν γενικότερα τους πολιτικούς τους αντιπάλους, ακόμα και μετά την νίκη τους, ενώ δεν έλειψαν και τα πραξικοπήματα, ιδιαίτερα στην Αφρική, τα οποία αυξάνονται τα τελευταία χρόνια.

Βέβαια, η έκθεση αναφέρει επίσης πως οι προσπάθειες για έλεγχο του εκλογικού αποτελέσματος, παρότι κατά βάση εμφανίζονται σε ανελεύθερα καθεστώτα, μπορούν να παρατηρηθούν και αλλού, ακόμα και σε χώρες που θεωρούνται ελεύθερες.

Οι κύριες μορφές που λαμβάνουν, είναι οι εξής:

• έλεγχος του ποιος εμφανίζεται στα ψηφοδέλτια,
• αλλαγή των εκλογικών κανόνων
• χρήση κρατικών πόρων για να γείρουν οι όροι ανταγωνισμού υπέρ του κυβερνώντος κόμματος

You will find more infographics at Statista

Οι συγκρούσεις και οι αμφισβητούμενες περιοχές

Συνολικά, οι ένοπλες συγκρούσεις και οι απειλές για επίθεση κατέστησαν τον κόσμο λιγότερο ασφαλή και λιγότερο δημοκρατικό.

Σύμφωνα με την οργάνωση, στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη πτώση του επιπέδου της ελευθερίας, από το «Μερικώς Ελεύθερο» σε «Μη Ελεύθερο», μετά τον αποκλεισμό και τη στρατιωτική επίθεση από το καθεστώς του Αζερμπαϊτζάν που οδήγησε στη συνθηκολόγηση της αυτονομιστικής κυβέρνησής του και την εκ των πραγμάτων εκδίωξη του αρμενικού πληθυσμού του.

Επίσης, η συνέχιση των συγκρούσεων στην Ουκρανία επιδείνωσε την κατάσταση για όσους ζουν στις εμπόλεμες περιοχές, ενώ όπως αναφέρεται, προκάλεσε εντονότερη καταστολή και στην ίδια τη Ρωσία. Η έκθεση στέκεται και στο αίμα που χύνεται στη Γάζα, στη Μιανμάρ, αλλά και στο Σουδάν, με χιλιάδες αμάχους να χάνουν τη ζωή τους και εκατομμύρια ανθρώπους να εκτοπίζονται.

Επιπλέον, επιδείνωση των ελευθεριών παρατηρήθηκε και σε περιοχές οι οποίες παραμένουν αμφισβητούμενες, με τους ανθρώπους εκεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι, χωρίς να ζουν υπό ένα καθεστώς αυτοδιάθεσης.

«Το Πεκίνο συνέχισε να περιορίζει τις λίγες ελευθερίες που διέθεταν οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ και του Θιβέτ, ενώ το ρωσικό καθεστώς προχώρησε τις προσπάθειές του να καταστείλει τους ευάλωτους πληθυσμούς στην Κριμαία και να στρατολογήσει τους κατοίκους της περιοχής» αναφέρει η οργάνωση και συνεχίζει:

«Η καταπίεση στα αμφισβητούμενα εδάφη διαπράχθηκε σε μεγάλο βαθμό από αυταρχικά καθεστώτα, αλλά οι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις του Ισραήλ και της Ινδίας ήταν συνένοχες στην παραβίαση βασικών δικαιωμάτων στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας και στο υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ, αντίστοιχα».

Αυτές οι μακροχρόνιες συγκρούσεις και η συνεχιζόμενη καταπίεση θέτουν σε κίνδυνο τα δικαιώματα περισσότερων από 45 εκατομμυρίων ανθρώπων, επισημαίνει η Freedom House.

Σύμφωνα με την έκθεση, 35 χώρες συγκεντρώνουν σήμερα τις χειρότερες δυνατές βαθμολογίες στους δείκτες για τις ελεύθερες και δίκαιες εκλογές. Ο αριθμός αυτός είναι αυξημένος, από 21 χώρες το 2005, όταν άρχισε η παγκόσμια πτώση της ελευθερίας.

Τα τελευταία 18 χρόνια, οι χώρες ακολούθησαν δύο κύριες οδούς για να φτάσουν σε τόσο άθλιες βαθμολογίες: νοθευμένες εκλογές και στρατιωτικά πραξικοπήματα. Και τα δύο έχουν στερήσει από τους πολίτες μια εκλεγμένη κυβέρνηση, «έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της δημοκρατίας», υπογραμμίζει η οργάνωση.

You will find more infographics at Statista

Οι κύριες απειλές και ο πλουραλισμός

Συνολικά, το 2023, οι κύριες απειλές, όπως αναφέρεται στην έκθεση, ήταν οι εξής:

• Οι ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος που απειλούσαν τους δημοκρατικούς θεσμούς, την ασφάλεια και την ελευθερία
• Η καταστολή της θρησκευτικής ελευθερίας
• Η επίθεση σε ένα σωρό από χώρες στα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ, μέσω περιοριστικών νόμων.
• Οι αυθαίρετες απελάσεις μεταναστών και προσφύγων και η βία εναντίον τους

Καταληκτικά, η έκθεση σημειώνει τα εξής:

«Ο πλουραλισμός δέχεται επιθέσεις, αλλά παραμένει πηγή δύναμης για όλες τις κοινωνίες. Η απόρριψη του πλουραλισμού -της ειρηνικής συνύπαρξης ανθρώπων με διαφορετικές πολιτικές ιδέες, θρησκείες ή εθνοτικές ταυτότητες- από αυταρχικούς ηγέτες και ένοπλες ομάδες προκάλεσε καταστολή, βία και απότομη μείωση της συνολικής ελευθερίας το 2023. Αυτές οι τάσεις δημιουργούν ένα περιβάλλον που είναι δυσμενές για τη δημοκρατία, ακριβώς τη στιγμή που ο κόσμος εισέρχεται σε ένα σημαδιακό έτος εκλογών».

«Αλλά αντλώντας δύναμη από την ποικιλομορφία, προστατεύοντας τη διαφωνία και δημιουργώντας διεθνείς συμμαχίες για την υποστήριξη των δικών τους κανόνων και αξιών, οι δημοκρατικές δυνάμεις μπορούν ακόμη να αντιστρέψουν τη μακρά πτώση της παγκόσμιας ελευθερίας».