«Η αραβική αξιοπρέπεια είναι αληθινή. Όπως και η αραβική αποτυχία». Αυτός είναι ο τίτλος απολογιστικού άρθρου του Foreign Policy για τη συμπλήρωση δέκα ετών από τότε που ο λαός της Τυνησίας, πρώτος εκείνος, βγήκε στους δρόμους. Ακολούθησαν η Αίγυπτος, η Λιβύη, το Μπαχρέιν, η Υεμένη, ο Λίβανος και φυσικά η Συρία.
 
Ο γεννημένος και μεγαλωμένος στην Ελλάδα Λίβυος δημοσιογράφος Μοχάμεντ Μπεν Γκούζι, που έζησε τη δεύτερη φάση της εξέγερσης στην πατρίδα των γονιών του και γνωρίζει πολύ καλά τί συμβαίνει στον αραβικό κόσμο, εξηγεί στο tvxs.gr τί έχει αφήσει πίσω της η Αραβική Άνοιξη και θυμάται ιστορίες ανθρώπων που έζησαν τη λάμψη της χειραφέτησης.   
 
«Δέκα χρόνια μετά το ξεκίνημα της Αραβικής Άνοιξης, είναι καιρός να αποδεχτούμε ότι η επανάσταση ίσως έχει χαθεί για πάντα», γράφει ο συντάκτης του Foreign Policy για τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στον αραβικό κόσμο από τα τέλη του 2010 ως το 2012. Γεγονότα τόσο αναπάντεχα και σημαντικά που έκαναν δημοσιογράφους, αναλυτές και αξιωματούχους να  αναφέρονται σε αυτά ως «Αραβική Άνοιξη».
 
«Η ελευθερία λόγου ήταν βασικό ζητούμενο για τους εξεγερμένους. Το να μπορείς να πεις τη γνώμη σου χωρίς να διωχθείς, να σε χτυπήσουν ή ακόμα και να σε σκοτώσουν», λέει στο tvxs.gr o Μοχάμεντ Μπεν Γκούζι. «Αυτό σε ένα βαθμό κερδήθηκε, ειδικά στην Τυνησία και σε ένα βαθμό στην Αίγυπτο. Αλλά σε όλες τις αραβικές χώρες πλέον ο κόσμος μιλάει. Θυμάμαι πριν την Αραβική Άνοιξη τους δικούς μου να μου λένε να κρατάω το στόμα μου κλειστό, κάθε φορά που πηγαίναμε στη Λιβύη. Τώρα αυτό έχει αλλάξει», συμπληρώνει.
 
Όλοι όσοι παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στον αραβικό κόσμο συμφωνούν σε ένα πράγμα. Το τί είχαν στο μυαλό τους οι άνθρωποι που βγήκαν στους δρόμους των πόλεων του αραβικού κόσμου απέχει κατά πολύ από το τη διαχείριση και τις επιδιώξεις των κρατών της Δύσης, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης.
 
Η Τυνησία της χειραφέτησης, οι Λίβυοι που αναπολούν τον Καντάφι και το χαρακτηριστικό παράδειγμα της Αιγύπτου
 
Η Τυνησία ήταν η χώρα όπου ξεκίνησε η Αραβική Άνοιξη. Στις 17 Δεκεμβρίου 2010 ο νεαρός Τυνήσιος πλανόδιος πωλητής φρούτων, Μωχάμεντ Μπουαζίζι, αυτοπυρπολήθηκε με αφορμή μια ακόμη αυταρχική συμπεριφορά αστυνομικού προς το πρόσωπό του. Η κίνησή του αυτή οδήγησε σε μαζικές διαδηλώσεις αλληλεγγύης που με τη σειρά τους ανάγκασαν τον τότε πρόεδρο Ζιν Ελ Αμπιντίν Μπεν Αλί να φύγει από τη χώρα. Αν και θεωρείται από κάποιους δυτικούς αναλυτές το «success story» της Αραβικής Άνοιξης, ο χαρακτηρισμός αυτός μάλλον απέχει από την αλήθεια.
 
«Στην Τυνησία ήταν έντονο το ταξικό περιεχόμενο της εξέγερσης. Δε ζητούσαν μόνο να φύγει ο Μπεν Αλί αλλά να βελτιωθούν και οι συνθήκες ζωής. Από αυτή την άποψη, όχι. Δεν είναι success story» παρατηρεί ο Μοχάμεντ Μπεν Γκούζι. «Δεν έχουν βελτιωθεί ούτε οι εργασιακές συνθήκες, ούτε η ποιότητα ζωής. Αυτό που έχει επιτευχθεί είναι η χειραφέτηση μουσικών και εν γένει καλλιτεχνών που μέσα από τα έργα τους μιλούν για όσα απασχολούν τους Τυνήσιους. Ακόμα και στα ΜΜΕ, μπορείς να ακούσεις μια σχετική κριτική για την κυβέρνηση», συμπληρώνει.
 
Στη Λιβύη οι εξεγέρσεις εξελίχθηκαν σε εμφύλιο πόλεμο. Μετά την αποτυχία των πολιτικών δυνάμεων που είχαν επικρατήσει στην εκλογική διαδικασία του 2012 να σχηματίσουν ισχυρή κυβέρνηση, διαφορετικά κέντρα εξουσίας και ετερόκλητες ένοπλες ομάδες ξεκίνησαν τις συγκρούσεις που έχουν οδηγήσει στη σημερινή διχασμένη Λιβύη. 
 
«Στη Λιβύη υπάρχει πιθανότητα να σε βρει σφαίρα εκεί που περπατάς ή να σε σταματήσουν πέντε ένοπλοι χωρίς καμία δικαιοδοσία. Σε επίπεδο ασφάλειας των πολιτών, η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη από την εποχή του Καντάφι. Γι’ αυτό και πολλοί άνθρωποι, κυριευμένοι από φόβο, έχουν φτάσει να τον αναπολούν και να σκέφτονται ότι στη χώρα τους δεν ταιριάζει «η πολλή ελευθερία»», εξηγεί ο δημοσιογράφος.
 
«Όσο με χαλάει η εμπλοκή των Τούρκων με τις «ισλαμο-μπίσνες» στη δυτική Λιβύη, άλλο τόσο με χαλάει ο έλεγχος των πάντων από τον στρατηγό Χαφτάρ στην ανατολική. Επίσης η μετατροπή της Λιβύης σε τόπο δουλεμπορίου είναι κάτι που οι Λίβυοι σε βάθος χρόνου σίγουρα θα πληρώσουν. Με τον Καντάφι οι Αφρικανοί ένιωθαν στη Λιβύη ασφαλείς και τώρα έχει γίνει κόλαση γι’ αυτούς. Και αυτό σας το λέει ένας αντικανταφικός», λέει ο Μπεν Γκούζι, μιλώντας για την πατρίδα των γονιών του.
 
Η περίπτωση της Αιγύπτου μοιάζει να είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της Αραβικής Άνοιξης. Ο Μοχάμεντ Μπεν Γκούζι δίνει τη δική του ερμηνεία. «Η αραβική ιστορία δυστυχώς επαναλαμβάνεται. Εξέγερση του λαού, εκλογές. Ο κόσμος ψηφίζει τους Ισλαμιστές γιατί δυστυχώς η πλειοψηφία των Αράβων δεν έχουν καταλάβει πόσο επικίνδυνοι είναι αυτοί οι άνθρωποι. Ισχύει ωστόσο ότι, ελλείψει συγκροτημένων προοδευτικών σχηματισμών, είναι οι μόνοι που αντιτίθενται σε ένα βαθμό στα συμφέροντα των δυτικών. Ύστερα επεμβαίνουν οι δυτικοί χρηματοδοτώντας τους κοσμικούς για να βγάλουν τους Ισλαμιστές από την εξουσία».
 
Περίπου αυτή ήταν η σειρά των πραγμάτων στον έναν από τους δύο νότιους γείτονές μας. Ο στηριζόμενος από τη Δύση και τον στρατό Χόσνι Μουμπάρακ αναγκάστηκε στις αρχές του 2011 να εγκαταλείψει τη χώρα πιεζόμενος από τις εξεγέρσεις. Όμως στις εκλογές του 2012 ήταν το κόμμα των Αδελφών Μουσουλμάνων που κέρδισε την εξουσία. Μόλις ένα χρόνο αργότερα έγινε στρατιωτικό πραξικόπημα με τον στρατηγό Αμντέλ Φατάχ Αλ Σίσι να γίνεται πρόεδρος, θέση την οποία διατηρεί έως και σήμερα.
 
Για τη Συρία η ιστορία είναι γνωστή. Η εξέγερση των νέων εξελίχθηκε σε μια μικρογραφία παγκοσμίου πολέμου που ακόμα γεννά θύματα και πρόσφυγες. Στην Υεμένη έχει συντελεστεί μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές καταστροφές του 21ου αιώνα. Ο Λίβανος είχε πάντα προβλήματα. Ούτε στο Μπαχρέιν φαίνεται να έχει αλλάξει κάτι προς το καλύτερο.
 
Ιστορίες της «Άνοιξης» από κάποιον που τις έζησε
 
«Από διηγήσεις των γονιών μου ήξερα ότι είχαν γίνει κι άλλες απόπειρες να πέσει ο Καντάφι. Και το κατάφεραν οι άνθρωποι με την Άνοιξη. Λυπάμαι που ο πατέρας μου δεν ήταν εκεί να το ζήσει», λέει στο tvxs.gr ο γεννημένος στην Αθήνα Λίβυος δημοσιογράφος Μοχάμεντ Μπεν Γκούζι, που βρέθηκε στη Λιβύη την εποχή που ξεκινούσε ο εμφύλιος πόλεμος.
 
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αφήγησή του σχετικά με την πορεία πολλών από τους νέους ανθρώπους που πριν δέκα χρόνια είχαν πρωτοστατήσει στις εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης.
«Πολλά από τα παιδιά που ήταν μπροστάρηδες στις εξεγέρσεις, στη συνέχεια μπήκαν στο ισλαμοφασιστικό στρατόπεδο. Έχοντας απέναντί τους δυνάμεις που στηρίζονταν από δυτικά συμφέροντα, τα αντι-ιμπεριαλιστικά τους αντανακλαστικά δυστυχώς τους οδήγησαν στους Ισλαμιστές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ένας φίλος μου που ήταν αντικανταφικός και έπαιζε μπάσκετ στην Εθνική Λιβύης. Πρωτοστάτησε στις συγκρούσεις και έφτασε μέχρι το κέντρο της Τρίπολης. Αργότερα έμαθα ότι σκοτώθηκε από δυνάμεις του Χαφτάρ, δίπλα σε Ισλαμιστές. Ο άνθρωπος που είχε διώξει τον Καντάφι, σκοτώθηκε από τον επίδοξο διάδοχό του και τα ΜΜΕ τον αντιμετώπισαν σαν σκουπίδι. Τραγική ειρωνεία».
 
Ρωτήσαμε τον Λίβυο δημοσιογράφο πώς αξιολογεί τις αναφορές που γίνονται στον ελληνικό δημόσιο λόγο για τον αραβικό κόσμο και την «Άνοιξη». «Η Αραβική Άνοιξη συνέπεσε με την κορύφωση της κρίσης στην Ελλάδα. Δεν είχα προσδοκίες από τα ελληνικά ΜΜΕ να δείχνουν στους Έλληνες εικόνες επανάστασης από τρεις χώρες, την ώρα που οι κυβερνήσεις τους έκοβαν μισθούς και δικαιώματα, αλλά και πάλι. Η κάλυψη ήταν σαφώς κατώτερη τόσο της σημασίας, όσο και της εγγύτητας προς την Ελλάδα. Αντίθετα, όταν πριν λίγους μήνες προέκυψε το τουρκολιβυκό σύμφωνο, ο στρατηγός Χαφτάρ ήταν σε όλα τα ελληνικά κανάλια για τέσσερις ημέρες», σημειώνει.
 
«Μεγαλώνοντας στην Ελλάδα της δεκαετίας του 90, είχα μάθει ότι Λίβυοι και Παλαιστίνιοι έχαιραν σεβασμού. Τώρα με την στροφή προς τον συντηρητισμό που συντελείται στην Ευρώπη και εξαιτίας των εγκλημάτων του ISIS, σπάνια συναντάμε αναφορά στους Άραβες για καλό λόγο», συμπληρώνει ο Μπεν Γκούζι.
 
Η κληρονομιά για τους επόμενους
 
«Καλώς ή κακώς οι Άραβες βρίσκονταν ένα βήμα πίσω από άλλους λαούς στο επίπεδο των διεκδικήσεων. Η Αραβική Άνοιξη ήταν το μεγάλο βήμα που χρειαζόταν να γίνει για να μπορούν οι άνθρωποι να πατάνε σε μια αφετηρία νέων διεκδικήσεων. Μακάρι να πάρουν τη σκυτάλη οι επόμενοι. Πάντως αν το Νοέμβριο του 2010 έλεγε κάποιος ότι θα γίνονταν εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο που θα είχαν ως αποτέλεσμα να φύγουν κακήν κακώς οι ηγέτες που κυβερνούσαν επί δεκαετίες, όλοι θα τον έπαιρναν για τρελό», λέει ο Μοχάμεντ Μπεν Γκούζι.
 
Το άρθρο του Foreign Policy ολοκληρώνεται κάπως έτσι: «Οι αποτυχίες της Αραβικής Άνοιξης δεν είναι εξαίρεση στην ιστορία. Οι επαναστάσεις είναι σπάνιες και οι μεταβάσεις στη δημοκρατία αποτυγχάνουν πιο συχνά απ’ ότι πετυχαίνουν. Ακόμα κι αν οι ακτιβιστές καταφέρουν να κρατήσουν τη λάμψη και ξαναγεμίσουν τις αραβικές πόλεις διεκδικώντας το τέλος των καθεστώτων, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι το αποτέλεσμα θα είναι διαφορετικό. Μόνο να ελπίζει μπορεί κανείς».