Η δήλωση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για «κατάληψη» της Γάζας από τις ΗΠΑ, τη μετεγκατάσταση των Παλαιστινίων σε γειτονικές χώρες και την ανασυγκρότηση του κατεστραμμένου από τον πόλεμο θύλακα, σε αυτό που φαντάζεται ως «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής», μπορεί να προκάλεσε -δικαιολογημένα- σοκ, ωστόσο σύμφωνα με αναλυτές, δεν ήρθε από το πουθενά.

Η νέα τρομακτική δήλωση του νέου προέδρου των ΗΠΑ φαίνεται να είναι σύμφωνη με τις επεκτατικές φιλοδοξίες της νέας κυβέρνησής του, όπως τις έχει εκφράσει τις τελευταίες εβδομάδες, μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο.

Όπως σημειώνει το Reuters, το σύνθημα «America First» φαίνεται να έχει μετατραπεί σε «America More», με τον Τραμπ να επιμένει στην απόκτηση νέων εδαφών, παρότι προεκλογικά τόνιζε πως θέλει να κρατήσει τις ΗΠΑ μακριά από τέτοιου είδους εμπλοκές και «αιώνιους πολέμους».

Η «πρότασή» του προκάλεσε κλυδωνισμούς στη Μέση Ανατολή αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ωστόσο, ήταν χαρακτηριστική του τρόπου με τον οποίο ο Τραμπ προσέγγισε τη δεύτερη θητεία του – αντιμετωπίζοντας τους δεσμούς με άλλοτε στενούς συμμάχους όπως ο Καναδάς και το Μεξικό ως σχέσεις σε μεγάλο βαθμό συναλλαγής και βλέποντας τον κόσμο ως μια μεγάλη επιχειρηματική ευκαιρία.

Ενδεικτικό των παραπάνω είναι το γεγονός πως απαίτησε από την Ουκρανία πρόσβαση στις σπάνιες γαίες που διαθέτει, εάν επιθυμεί να συνεχιστεί η αμερικανική βοήθεια, με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να δηλώνει πως η χώρα του είναι έτοιμη να δεχθεί «επενδύσεις από αμερικανικές επιχειρήσεις» στις σπάνιες γαίες της.

Διαβάστε επίσης: Τραμπ / Το σχέδιο-Γάζα αιφνιδίασε ακόμη και τους στενότερους συμβούλους του

Τραμπ: Ο επεκτατικές βλέψεις σε Παναμά, Γροιλανδία και…Καναδά

Ο ίδιος άλλωστε έχει θέσει επίμονα το ενδεχόμενο η χώρα να πάρει πίσω τη Διώρυγα του Παναμά, κατηγορώντας τη χώρα της κεντρικής Αμερικής για κακοδιαχείριση της ζωτικής εμπορικής οδού, έχει προτείνει οι ΗΠΑ να αποσπάσουν τη Γροιλανδία από τη Δανία, παρουσιάζοντάς το ως «απόλυτη ανάγκη» για την «εθνική ασφάλεια και την ελευθερία σε όλο τον κόσμο», και έχει επανειλημμένα προτείνει ο Καναδάς να γίνει η 51η πολιτεία των ΗΠΑ, υποσχόμενος «χαμηλότερους φόρους και μία στρατιωτική προστασία καλύτερη για τους Καναδούς – και όχι δασμούς»

Οι δημοσκοπήσεις του Reuters/Ipsos βέβαια δείχνουν πως υπάρχει μικρή υποστήριξη για αυτές τις ιδέες, ακόμη και στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.

Ταυτόχρονα, έχει απειλήσει τον Καναδά -μαζί με το Μεξικό- με οικονομικές κυρώσεις εάν δεν συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις του, κυρίως όσον αφορά το μεταναστευτικό και τους ελέγχους για ναρκωτικά στα σύνορα.

Επιπλέον, όσον αφορά τις χώρες των BRICS, οι οποίες περιλαμβάνουν τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική, ο Τραμπ απείλησε πρόσφατα πως θα επιβάλει δασμούς εάν δεν αποδεχθούν την απαίτησή του για δέσμευση ότι δεν θα δημιουργήσουν νέο νόμισμα.

Παράλληλα, μια ακόμα απόφασή του η οποία μπορεί να έχει δραματικές συνέπειες, είναι το κλείσιμο της USAID, του μεγαλύτερου δωρητή ανθρωπιστικής βοήθειας παγκοσμίως. Το οικονομικό έτος 2023 οι ΗΠΑ προσέφεραν 72 δισεκ. δολάρια βοήθειας σε όλο τον κόσμο, σε προγράμματα που κάλυπταν υπηρεσίες υγείας για γυναίκες, πρόσβαση σε καθαρό νερό, θεραπείες για τον ιό HIV/AIDS, ενεργειακή ασφάλεια και αντιμετώπιση της διαφθοράς. Το 2024 η υπηρεσία προσέφερε το 42% του συνόλου της ανθρωπιστικής βοήθειας που καταγράφεται από τον ΟΗΕ.

Οι κινήσεις του Τραμπ για διάλυση της υπηρεσίας προκαλούν φόβο στην παγκόσμια κοινότητα, με τον ίδιο ήδη να έχει υπογράψει  εκτελεστικό διάταγμα με το οποίο σταμάτησε τη χρηματοδότηση της εξωτερικής βοήθειας για τουλάχιστον 90 ημέρες, ώστε η κυβέρνησή του να επανεξετάσει τη συμβατότητα του προγράμματος με την πολιτική του «America First».

Όπως σημείωνε ο Guardian στο κύριο άρθρο του στις 5 Φεβρουαρίου, σχολιάζοντας τις κινήσεις του Τραμπ σε ό,τι έχει να κάνει με την εξωτερική πολιτική, η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ «σκοπεύει να αναδιαμορφώσει τον κόσμο τόσο δραστικά ώστε η αποκατάσταση μιας προ-Τρουμπιανής τάξης πραγμάτων θα είναι αδύνατη», προσθέτοντας πως στην πραγματικότητα, ο τρόπος που χειρίζεται τα πράγματα στοχεύει στην εξάπλωση φόβου, αβεβαιότητας και αστάθειας.

Τραμπ: Η Γάζα ως «ακίνητο» και η προσπάθεια του Λευκού Οίκου να τα «μαζέψει»

«Οι ΗΠΑ θα αναλάβουν τη Λωρίδα της Γάζας και θα κάνουμε εμείς την δουλειά», δήλωσε ο Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρόσφατης συνέντευξης Τύπου με τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, παρουσιάζοντας αυτό που αποκάλεσε «μακροπρόθεσμη ιδιοκτησία» και σχέδιο ανάπλασης για τον θύλακα, μεγάλο μέρος του οποίου έχει μετατραπεί σε ερείπια.

«Η δυναμική της Λωρίδας της Γάζας είναι απίστευτη» υποστήριξε, λέγοντας ότι μπορεί να μετατραπεί σε «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής», ο άλλοτε κτηματομεσίτης που έγινε πρόεδρος.

«Θα μας ανήκει και θα είμαστε υπεύθυνοι για την αποσυναρμολόγηση όλων των επικίνδυνων βόμβων που δεν έχουν εκραγεί και άλλων όπλων στην περιοχή, θα ισοπεδώσουμε την περιοχή και θα απαλλαγούμε από τα κατεστραμμένα κτίρια», δήλωσε επίσης.

Ο Τραμπ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να στείλει αμερικανικά στρατεύματα, λέγοντας ότι «όσον αφορά τη Γάζα, θα κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο».

Ο ίδιος μάλιστα στη συνέντευξη απέρριψε την ιδέα ότι οι εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι θα ήθελαν να επιστρέψουν στη Γάζα (πριν τον εκτοπισμό των τελευταίων μηνών, στην περιοχή κατοικούσαν πάνω από δύο εκατομμύρια), περιγράφοντάς την ως «σύμβολο θανάτου και καταστροφής».

«Γιατί να θέλουν να επιστρέψουν; Το μέρος ήταν κόλαση», είπε ο Τραμπ, αγνοώντας έναν δημοσιογράφο που φώναξε: «Επειδή είναι το σπίτι τους». Πάντως, ο Τραμπ θα μπορούσε να γυρίσει το κεφάλι του και να δει πως λίγα μέτρα πιο δίπλα στεκόταν ο άνθρωπος που ευθύνεται για αυτή την «κόλαση».

Αντί για τη Γάζα, ο Τραμπ πρότεινε να δοθεί στους Παλαιστίνιους ένα «καλό, φρέσκο, όμορφο κομμάτι γης» για να ζήσουν.

Ο Λευκός Οίκος πάντως προσπάθησε στη συνέχεια να τα «μαζέψει», μετά και τις παγκόσμιες αντιδράσεις, αναφέροντας ότι «ο πρόεδρος δεν δεσμεύτηκε να αναπτύξει στρατιώτες επί του πεδίου», σε μια προσπάθεια μάλιστα να παρουσιαστεί ο Τραμπ ως ανθρωπιστής, ο οποίος υποτίθεται πως νοιάζεται για το καλό της περιοχής και την «σταθερότητα».

Σημαντική πτυχή των ανακοινώσεων αποτέλεσε και η διαβεβαίωση ότι η μετεγκατάσταση του τοπικού πληθυσμού θα έχει προσωρινό χαρακτήρα, ένα στοιχείο που αποσκοπεί στην καθησύχαση των ανησυχιών για πιθανή μόνιμη εκτόπιση των κατοίκων της περιοχής.

Στη συνέχεια ο Τραμπ προχώρησε σε ανάρτηση για το θέμα, επιμένοντας πως μετά το τέλος των μαχών η Γάζα θα παραδοθεί στις ΗΠΑ κι ότι δεν θα χρειαστεί να στείλει στρατό.

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκ Ρούμπιο, από την πλευρά του, μιλώντας από τη Γουατεμάλα, προσέφερε πρόσθετες διευκρινίσεις, χαρακτηρίζοντας την αμερικανική πρόταση ως «μοναδική προσφορά» για την αποκατάσταση της περιοχής. Τόνισε ιδιαίτερα ότι η πρωτοβουλία αφορά κυρίως τον καθαρισμό των συντριμμιών και την ανοικοδόμηση, ενώ επεσήμανε την ανάγκη προσωρινής μετεγκατάστασης του πληθυσμού κατά τη διάρκεια των εργασιών.

Μέση Ανατολή: Το ερώτημα για την Δυτική Όχθη και η «πολύτιμη» Γάζα

Όταν ρωτήθηκε αν υποστηρίζει τη διεκδίκηση από το Ισραήλ της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης, όπου ζουν περισσότερα από τρία εκατομμύρια Παλαιστίνιοι και την οποία επιθυμούν οι ακροδεξιοί σκληροπυρηνικοί στο Ισραήλ, ο Τραμπ είπε ότι «δεν έχουμε λάβει ακόμη θέση επ’ αυτού», αλλά δήλωσε ότι σύντομα θα υπάρξει σχετική ανακοίνωση.

Ερωτηθείς ποιον οραματίζεται να ζει στη Γάζα, ο Τραμπ είπε τα εξής: «Οραματίζομαι τους ανθρώπους από όλο τον κόσμο να ζουν εκεί. Νομίζω ότι θα το μετατρέψετε σε ένα διεθνές, απίστευτο μέρος», υποστηρίζοντας ότι κάποιοι Παλαιστίνιοι μπορεί να ζήσουν εκεί μια μέρα.

Τον περασμένο μήνα, ο Τραμπ παρουσίασε τη Γάζα ως μια «εκπληκτική τοποθεσία, πάνω στη θάλασσα», με «τον καλύτερο καιρό», επαναλαμβάνοντας τα σχόλια που έκανε το 2024 ο γαμπρός του Τζάρεντ Κούσνερ, ο οποίος χαρακτήρισε την παραθαλάσσια ιδιοκτησία στη Γάζα «πολύ πολύτιμη».

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, έως και το 85% του πληθυσμού της Γάζας – μιας από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του κόσμου – έχει ήδη εκτοπιστεί από τα σπίτια του, ενώ η περιοχή έχει μετατραπεί σε συντρίμμια, μετά τους αδιάκοπους ισραηλινούς βομβαρδισμούς.

Γάζα: Είναι δυνατή η μαζική εκτόπιση Παλαιστινίων;

Πολλοί Παλαιστίνιοι στη Γάζα έχουν τονίσει ότι δεν θα εγκατέλειπαν τον θύλακα ακόμη και αν μπορούσαν, επειδή φοβούνται ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια άλλη μόνιμη εκτόπιση, σε μια επανάληψη του 1948.

Επίσης, η Αίγυπτος και άλλα αραβικά έθνη αντιτίθενται σθεναρά σε κάθε προσπάθεια να ωθηθούν οι Παλαιστίνιοι πέρα από τα σύνορα.

Όπως και οι Παλαιστίνιοι, φοβούνται ότι οποιαδήποτε μαζική μετακίνηση πέρα από τα σύνορα θα υπονομεύσει περαιτέρω τις προοπτικές για μια «λύση δύο κρατών» – την ιδέα της δημιουργίας ενός κράτους της Παλαιστίνης δίπλα στο Ισραήλ – και θα αφήσει τα αραβικά έθνη να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες.

Η Σαουδική Αραβία δήλωσε ότι δεν θα δημιουργήσει δεσμούς με το Ισραήλ χωρίς τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, διαψεύδοντας τον ισχυρισμό του Τραμπ ότι το Ριάντ δεν απαιτεί να υπάρχει πατρίδα για τους Παλαιστίνιους.

Πολλοί επισημαίνουν ότι ο Τραμπ όχι μόνο υποστηρίζει την εθνοκάθαρση στη Γάζα, αλλά προτείνει και την απόκτηση γης με τη βία κατά παράβαση του καταστατικού χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Ακραίες δηλώσεις Τραμπ: Άλλη μια στρατηγική διαπραγμάτευσης;

Ο Will Wechsler, ανώτερος διευθυντής των προγραμμάτων για τη Μέση Ανατολή στο Ατλαντικό Συμβούλιο, δήλωσε στο Reuters πως μπορεί ο Τραμπ στην πραγματικότητα να μην σοβαρολογεί ακριβώς σχετικά με τη Γάζα.

«Μπορεί να κάνει αυτό που κάνει συχνά, να παίρνει ακραίες θέσεις ως στρατηγική διαπραγμάτευσης», υποστήριξε.

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Τραμπ ακολουθεί την προσφιλή τακτική του: μετατοπίζει το αντικείμενο της συζήτησης έτσι ώστε να καταφέρει να αυξήσει την επιρροή του, εν αναμονή μιας διαπραγμάτευσης. Σύμφωνα με τον Guardian πάντως, μπορεί φαινομενικά αυτή η ανάλυση μπορεί να μοιάζει σωστή, ωστόσο οι σωστοί όροι που πρέπει να εισέρχονται στη συζήτηση είναι οι εξής: εκβιασμός και εξαναγκασμός.

Όμως η πρόταση του Τραμπ φαίνεται να απορρίπτει την ιδέα της λύσης των δύο κρατών υπέρ κάποιου νέου παραδείγματος που περιλαμβάνει τις ΗΠΑ να λειτουργούν ίσως ως ρυθμιστικό παράγοντα στην περιοχή.

Ο Jon Alterman, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο οποίος τώρα είναι επικεφαλής του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών της Ουάσινγκτον, υπογράμμισε πως οι κάτοικοι της Γάζας είναι απίθανο να εγκαταλείψουν οικειοθελώς την περιοχή.

«Πολλοί κάτοικοι της Γάζας κατάγονται από Παλαιστίνιους που εγκατέλειψαν τμήματα του σημερινού Ισραήλ και δεν μπόρεσαν ποτέ να επιστρέψουν στις προηγούμενες εστίες τους. Είμαι επιφυλακτικός ότι πολλοί θα ήταν πρόθυμοι να εγκαταλείψουν ακόμη και μια κατεστραμμένη Γάζα», υποστήριξε.

«Μου είναι δύσκολο να φανταστώ ένα ευτυχές τέλος για μια μαζική ανάπλαση μιας αποψιλωμένης Γάζας», πρόσθεσε.

ΗΠΑ: Οι επεκτατικές βλέψεις του Τραμπ δεν έχουν υποστήριξη

Μπορεί με την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, αρχικά να επικεντρώθηκε στην εφαρμογή της αντιμετεναστευτικής του πολιτικής και στην συρρίκνωση του μεγέθους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, πράγματα που είχε υποσχεθεί, ωστόσο εδώ κι ένα διάστημα φαίνεται πως πλέον ο Ντόναλντ Τραμπ δίνει βάρος στις επεκτατικές του βλέψεις, παρότι πολλοί θεωρούσαν πως θα ακολουθήσει μια τακτική περισσότερο απομονωτισμού.

Ενδεικτικό είναι πάντως πως μόλις το 16% των ενηλίκων των ΗΠΑ υποστήριξε την ιδέα οι ΗΠΑ να πιέσουν τη Δανία να πουλήσει τη Γροιλανδία, σε δημοσκόπηση του Reuters/Ipsos που διεξήχθη στις 20-21 Ιανουαρίου μετά την ορκωμοσία του Τραμπ. Περίπου το 29% υποστήριξε την ιδέα της ανάκτησης του ελέγχου της διώρυγας του Παναμά.

Μόλις το 21% συμφώνησε με την ιδέα ότι οι ΗΠΑ έχουν το δικαίωμα να επεκτείνουν την επικράτειά τους στο δυτικό ημισφαίριο και μόλις το 9% των ερωτηθέντων, συμπεριλαμβανομένου του 15% των Ρεπουμπλικανών, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική δύναμη για να εξασφαλίσουν νέα εδάφη.

Ας μην ξεχνάμε επίσης πως ο Τραμπ προχώρησε πριν λίγες ημέρες στην πρώτη στρατιωτική δράση της προεδρίας του, διατάσσοντας αεροπορικές επιδρομές κατά θέσεων του ISIS στη Σομαλία.