Οι έρευνες για τις αιτίες των αεροπορικών δυστυχημάτων μπορεί να χρειαστούν μήνες ή και χρόνια για να προσδιοριστεί τι πήγε στραβά.

Τα δυστυχήματα συνήθως προκαλούνται από δυσλειτουργίες του εξοπλισμού, ακατάλληλη συντήρηση, συγκρούσεις με σμήνη πουλιών ή σφάλματα του πιλότου. Για τη χθεσινή, πιο θανατηφόρα αεροπορική καταστροφή στην Ινδία από το 1996, τι γνωρίζουμε;

Για το dreamliner, τον συγκεκριμένο τύπο αεροσκάφους της Boeing υπήρχαν προειδοποιήσεις από whistleblowers, αλλά και προβλήματα που είχαν οδηγήσει σε τραυματισμούς επιβατών.

Τον Νοέμβριο του 2024, μια πτήση 787 της Latam Airlines από τη Χιλή «παρουσίασε ξαφνική κάθοδο ενώ βρισκόταν σε πτήση», με αποτέλεσμα δύο σοβαρούς τραυματισμούς.

Φέτος τον Ιανουάριο, τριάντα οκτώ άνθρωποι τραυματίστηκαν σε μία πτήση της United Airlines προς την Ουάσινγκτον από τη Νιγηρία. Το αεροπλάνο αντιμετώπισε  μια «απροσδόκητη μετακίνηση». Έξι άτομα τραυματίστηκαν σοβαρά.

Μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος ( whistleblowers – αυτούς που δικάζουμε στην Ελλάδα) είχαν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια του Dreamliner.

Ο μηχανικός Σαμ Σάλεχπουρ (θυμηθείτε το όνομα, θα το ξαναβρούμε παρακάτω) είχε καταθέσει ότι τμήματα της ατράκτου ήταν ακατάλληλα στερεωμένα,  προέρχονταν από διαφορετικούς κατασκευαστές, δεν είχαν ακριβώς το ίδιο σχήμα όταν ενώνονταν μεταξύ τους και η άτρακτος θα μπορούσε να διαλυθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης, μετά από χιλιάδες ταξίδια.

Η κατασκευάστρια εταιρεία απάντησε ότι είχε κάνει εκτεταμένες δοκιμές στο Dreamliner και είχε «πλήρη εμπιστοσύνη» στο αεροπλάνο.

Η Boeing ως σύμβολο αλαζονείας και βιομηχανικής παρακμής

Πρόσφατα, ένας άλλος τύπος αεροσκάφους της ίδιας εταιρείας είχε εμπλακεί σε θανατηφόρα δυστυχήματα. Το 2018 και 2019 συνετρίβησαν δύο καινούργια αεροπλάνα 737 Max 8 της Boeing, στέλνοντας στον άλλο κόσμο 346 επιβάτες.

Το πρόβλημα προερχόταν από ένα φθηνό σύστημα λογισμικού.  Χοντρικά, ο αισθητητήρας του λογισμικού έδινε λάθος σήματα, δεν άφηνε τους πιλότους να διορθώσουν πορεία και τα αεροπλάνα καρφώνονταν στο έδαφος αντί να πάρουν ύψος.

Το πρόβλημα είχε εντοπιστεί από το 2012, σε πτήση με προσομοιωτή. Αλλά ένας συνδυασμός υπεροψίας, αδιαφορίας και απληστίας απέτρεψαν την εταιρεία να διορθώσει το λάθος. Υπεροψία, επειδή η Boeing είναι το σύμβολο της αμερικανικής αεροπορικής βιομηχανίας. Αδιαφορία, αποτέλεσμα της γιγαντιαίας εταιρικής γραφειοκρατίας.

• Διαβάστε: Στέλιος Κούλογλου / Με τη Boeing στο φεγγάρι; Τρελάθηκες;

Απληστία, καθώς η εταιρεία ήθελε να βγάλει γρήγορα στην αγορά και να πουλήσει τα αεροπλάνα.

Πριν από τις δύο συντριβές, η Boeing κατασκεύαζε 52 αεροπλάνα τον μήνα. Χαρακτηριστικό του καπιταλισμού αλά αμερικανικά, όπου η αγορά ρυθμίζει τα πάντα,  ο δημόσιος έλεγχος ήταν ανύπαρκτος.

«Μου είπαν να το βουλώσω»

Πριν αλλά και μετά το πρώτο μοιραίο δυστύχημα του 2018, τα προβλήματα είχαν γίνει γνωστά στη διοίκηση από whistleblowers που δούλευαν στην εταιρεία. Αλλά η τελευταία ήθελε να αποφύγει πιθανούς ελεγχους από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας που θα πρόσθεταν κόστος και θα έβαζαν σε κίνδυνο τη φήμη της.

Υποστήριξε ότι το αεροσκάφος της δεν είχε πρόβλημα και ότι η πτώση οφειλόταν  σε λάθος του πιλότου. Eτσι έπεσε και το δεύτερο, χωρίς να διορθωθούν όλα τα προβλήματα.

Τον Ιανουάριο του 2024, το βελτιωμένο μοντέλο 737 Max 9 παρά λίγο να συντριβεί και αυτό. Σε μία πτήση των Alaska Airlines μία τρύπα άνοιξε στο αεροσκάφος (φωτογραφία) λίγο μετά την απογείωση.

Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, ορισμένες βίδες είχαν βιδωθεί χαλαρά ενώ στη συνέχεια διαπιστώθηκαν και άλλα τεχνικά προβλήματα. Η αμερικανική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας αποφάσισε να κάνει τεστ στα 737 Max 9: το αεροσκάφος απέτυχε σε 33 από τα 89 τεστ!

Ο Σαμ Σάλεχπουρ, ο μηχανικός της Boeing που είχε προειδοποιήσει για την άτρακτο του Dreamliner, είχε καταθέσει στην αμερικανική Γερουσία και για τα δύο θανατηφόρα ατυχήματα των Max της Boeing. Κάποια στιγμή κατέθεσε ότι εξέφρασε τις ανησυχίες του στη διοίκηση. «Μου είπαν να μην δημιουργώ καθυστερήσεις. Μου είπαν να το βουλώσω».

Δύο μυστηριώδεις θάνατοι whistleblowers σε έναν μήνα

Ο Σάλχερπουρ είχε πάντως καλύτερη τύχη από τους δύο άλλους whistleblowers που είχαν προειδοποιήσει για τα προβλήματα των Boing 737 Max. O ένας, ο Τζον Μπάρνετ, βρέθηκε νεκρός τον Μάρτιο του 2024.

Ο τοπικός ιατροδικαστής διαπίστωσε επρόκειτο για αυτοκτονία. Ο Μπάρνετ επρόκειτο την ίδια μέρα να καταθέσει ως μάρτυρας κατηγορίας, σε μια πολύ σημαντική αγωγή κατά της Boeing.

Ενα μήνα μετά, τον Απρίλιο του 2024, πέθανε και ο δεύτερος. Ο 45χρονος Τζόσουα Ντιν, εργαζόταν ως ελεγκτής ποιότητας στον προμηθευτή της Boeing, την Spirit AeroSystems.  Ο δικηγόρος του είπε ότι ο πελάτης του δεν είχε προβλήματα υγείας, σιτιζόταν σωστά και έκανε γυμναστική. O Ντιν πέθανε από μια ξαφνική λοίμωξη, αδιευκρίνιστης φύσεως.

Ο συμβιβασμός που δεν δέχονται συγγενείς

Οι δύο άτυχοι whistleblowers θα κατέθεταν στη δίκη για τις δύο θανατηφόρες συντριβές του αεροσκάφους 737 Max το 2018 και το 2019, στις οποίες έχασαν τη ζωή τους 346 άνθρωποι.

Για αυτές τις δύο τραγωδίες, τελικώς η εταιρεία κατέληξε σε συμφωνία με το υπουργείο Δικαιοσύνης τον περασμένο μήνα, η οποία την απαλλάσσει από τις ποινικές ευθύνες για τα δυστυχήματα.

Βάσει της συμφωνίας, η Boeing πρέπει να παραδεχθεί δημοσίως ότι παρεμπόδισε την εποπτεία της κυβέρνησης, να πληρώσει πρόστιμο, να συνεισφέρει σε ένα ταμείο για τις οικογένειες των θυμάτων και να επενδύσει σε προγράμματα ασφάλειας. Η προκαταρκτική συμφωνία βρίσκει αντίθετες πολλές από τις οικογένειες των θυμάτων των δυστυχημάτων.

Τα βίντεο και οι φωτογραφίες από τη χθεσινή συντριβή προκάλεσαν ερωτήματα από τους ειδικούς της αεροπορίας. Ένα πολύ διαδεδομένο βίντεο έδειχνε το αεροπλάνο να κατεβαίνει προς τα  κτίρια με τη μύτη του στραμμένη προς τα πάνω. Ο προσανατολισμός του αεροπλάνου μοιάζει σαν «να έπρεπε να ανεβαίνει και, στην πραγματικότητα, κατεβαίνει. Το ερώτημα είναι γιατί», είπε ένας πρώην πιλότος.

Σε ανακοίνωση της χθες Πέμπτη, η Boeing δήλωσε ότι «εργάζεται για να συγκεντρώσει περισσότερες πληροφορίες»…