Τέσσερις μήνες αφότου ορκίστηκε, η κυβέρνηση συνασπισμού της Ιταλίας μεταξύ των Πέντε Αστέρων και της Λέγκας του Βορρά, η αντιπαράθεση που ξεκίνησε με την ΕΕ κλιμακώνεται, φτάνοντας σε οριακά σημεία σύγκρουσης. Η Ρώμη βρίσκεται σε διαμάχη με την Ένωση για την μετανάστευση, τον προϋπολογισμό της ΕΕ και τα δημοσιονομικά της Ιταλίας.

Ο πόλεμος των δηλώσεων τις τελευταίες μέρες μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών επικεντρώνεται στο νέο σχέδιο προϋπολογισμού της Ιταλίας για το 2019, η οποία επιδιώκει να αυξήσει τις δαπάνες και να μειώσει τους φόρους, αλλά σύμφωνα με αξιωματούχους της Κομισιόν, έτσι θα αυξήσει το χρέος της Ιταλίας και θα παραβιάσει τους κανόνες του προϋπολογισμού της ΕΕ για τα ελλείμματα θέτοντας το μέλλον του ευρώ σε κίνδυνο.

Οι υπουργοί οικονομικών της ΕΕ προειδοποίησαν την Ιταλία ότι πρέπει να συμμορφωθεί με τους δημοσιονομικούς κανόνες ενώ η Ιταλία από την πλευρά της κατηγόρησε την ΕΕ για  «οικονομική τρομοκρατία» αλλά και τη Γερμανία και τη Γαλλία ότι επιδιώκουν την κατάρρευση της ιταλικής κυβέρνησης συνασπισμού.

Η «ειδική μεταχείριση» της Ιταλίας θα σήμαινε το τέλος του ευρώ, προειδοποιεί ο Γιούνκερ

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, προειδοποίησε τη Δευτέρα την Ιταλία να μην προχωρήσει με το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2019. «Η Ιταλία παίρνει αποστάσεις από τους δημοσιονομικούς στόχους που έχουμε συμφωνήσει από κοινού σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης» είπε ο Γιούνκερ σε ομιλία του στη Γερμανία.

«Δεν θα επιθυμούσα, αφού καταφέραμε πράγματι να ανταπεξέλθουμε στην ελληνική κρίση, να καταλήξουμε με την ίδια κρίση στην Ιταλία. Μία τέτοια κρίση ήταν αρκετή», τόνισε και πρόσθεσε: «Μία κρίση ήταν αρκετή και πρέπει να εμποδίσουμε την Ιταλία να καταφέρει να πετύχει μια ειδική μεταχείριση στο θέμα αυτό που, αν όλοι την λάμβαναν, αυτό θα σήμαινε το τέλος του ευρώ». 

Ο υπουργός Εσωτερικών της Ιταλίας, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και αρχηγός της ακροδεξιάς Λέγκας του Βορρά, Ματέο Σαλβίνι απέρριψε τις παρατηρήσεις και παρέμεινε προκλητικός. «Στην Ιταλία, κανείς δεν αγοράζει τις απειλές του Γιούνκερ, ο οποίος τώρα συγκρίνει τη χώρα μας με την Ελλάδα και εκτοξεύει τα σπρεντ», δήλωσε και πρόσθεσε ειρωνικά: «Μιλώ μόνον με άτομα που δεν πίνουν. Πριν να ανοίξει το στόμα του, θα έπρεπε να πίνει δυο ποτήρια νερό και να σταματήσει να προχωρεί σε ανύπαρκτες απειλές. Διαφορετικά, θα του ζητήσουμε αποζημίωση».

Η Ιταλία είναι πλήρως δεσμευμένη στο ευρώ και οποιαδήποτε επικριτικά σχόλια για το κοινό νόμισμα είναι προσωπικές απόψεις που δεν έχουν καμία σχέση με τις κυβερνητικές πολιτικές, δήλωσε την Τρίτη ο πιο μετριοπαθής πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε. Ο Κόντε έκανε τα σχόλια αυτά μετά τις δηλώσεις που έκανε νωρίτερα ακροδεξιός βουλευτής της κυβερνώσας Λέγκας ότι η Ιταλία θα μπορούσε να επωφεληθεί από πιο ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες αν ήταν εκτός ευρωζώνης, προκαλώντας αναταράξεις στις χρηματαγορές.

«Το ευρώ είναι το νόμισμά μας και δεν το αποκηρύττουμε», έγραψε ο Κόντε στον λογαριασμό του στο Facebook. Όποιες δηλώσεις αφήνουν να εννοηθεί κάτι διαφορετικό πρέπει να ιδωθούν ως «αυθαίρετες απόψεις που δεν έχουν καμία σχέση με τις πολιτικές αυτής της κυβέρνησης», πρόσθεσε. Ο Κόντε προσπάθησε να υποβαθμίσει τις εντάσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τις αυξημένες δαπάνες που προβλέπονται στον προϋπολογισμό της Ιταλίας. Είπε πως η Ρώμη ξεκινά διάλογο με τους θεσμούς της ΕΕ με «ηρεμία και σεβασμό για τους ρόλους του ενός και του άλλου» και πως πιστεύει ότι η κυβέρνηση μπορεί να καταδείξει την αξιοπιστία των σχεδίων της για τον προϋπολογισμό.

Ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών Τζοβάνι Τρία δηλώνει ότι δεν ανησυχεί για την χώρα, ωστόσο προκάλεσε αίσθηση η απόφασή του να επιστρέψει μια μέρα νωρίτερα από το Λουξεμβούργο και να μην πάρει μέρος σήμερα στις εργασίες του Εcofin. Η κυβέρνηση της Ρώμης καθορίζει τις τελευταίες λεπτομέρειες για το προσχέδιο του προϋπολογισμού, ο οποίος πρόκειται να υποβληθεί στις Βρυξέλλες στις 15 Οκτωβρίου, με τον εντοπισμό των περιττών δαπανών του δημοσίου για να βρεθούν όσο γίνεται περισσότεροι πόροι.

Εκτός όμως από τις δηλώσεις ευρωπαίων αξιωματούχων, η πρόταση προϋπολογισμού της Ιταλίας έχει εκδηλώσει ανησυχία στην αγορά και πυροδότησε φόβους. «Δεν ανησυχώ για τα τις αγορές. Την μία μέρα είναι θετικές,  και  την επόμενη στέλνουν αρνητικά μηνύματα, με άνοδο του σπρεντ», υποστήριξε ο Ματτέο Σαλβίνι. Ο δε αρχηγός των Πέντε Αστέρων και υπουργός Εργασίας Λουίτζι Ντι Μάιο προσθέτει: «κάποιοι ευρωπαϊκοί θεσμοί προσπαθούν να ασκήσουν ψυχολογική τρομοκρατία αλλά η Ιταλία δεν θα κάνει πίσω. Δεν θα εγκαταλείψουμε τις ασθενέστερες κοινωνικές τάξεις».

Σύμφωνα με τη Deutsche Welle, η αναφορά του έχει αποδέκτες μέλη της Κομισιόν από το Λουξεμβούργο αλλά και τον ίδιο τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και καταδεικνύει την απόσταση που χωρίζει τις Βρυξέλλες από την νέα ιταλική κυβερνητική συμμαχία και την οικονομική πολιτική της.

Ανάπτυξη… ποια ανάπτυξη

Από την μία, η κυβέρνηση Κόντε θεωρεί ότι αυξάνοντας το έλλειμμα θα μπορέσουν να γίνουν δημόσιες επενδύσεις, με  ανοδική πορεία  της οικονομίας, πέρα από την «αναιμική» πρόβλεψη ανάπτυξης του 1,1% για το 2019. Από την άλλη όμως πολλοί παρατηρητές σημειώνουν ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο οι ενδεχόμενες ευρωπαϊκές κυρώσεις, δεδομένης και της λήξης της θητείας της Κομισιόν. Το κύριο θέμα είναι η αύξηση των επιτοκίων με τα οποία δανείζεται χρήματα  η Ιταλία.

«Θα δείτε ότι χάρη στην ανάπτυξη, το δημόσιο χρέος θα αρχίσει να μειώνεται», επιμένει ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών. Πρόκειται οπωσδήποτε για ένα στοίχημα δύσκολο και τολμηρό. «Εναπόκειται στην ιταλική κυβέρνηση να δείξει ότι διαθέτει ένα βιώσιμο και αξιόπιστο δημοσιονομικό σχέδιο», δήλωσε ο επικεφαλής του Eurogroup και υπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας Μάριο Σεντένο.

Οι πολιτικοί ηγέτες της Ιταλίας «προχωρούν με μια επιθετική δημοσιονομική πολιτική – αγνοώντας όχι μόνο τις προηγούμενες δεσμεύσεις της Ρώμης προς την ΕΕ, αλλά και τις προτάσεις του δικού τους υπουργού Οικονομικών», σημειώνουν σε άρθρο τους οι βρετανικοί Financial Times.

Σύμφωνα με την εφημερίδα το προσχέδιο του προϋπολογισμού που ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα η ιταλική κυβέρνηση δεν είναι λόγος για εορτασμούς· αντίθετα, ο κυβερνητικός συνασπισμός της χώρας «χαράσσει ένα πολύ επικίνδυνο μονοπάτι». «Υπάρχουν πραγματικοί και σοβαροί κίνδυνοι, που προκύπτουν τόσο από την στάση και τη συμπεριφορά της Ρώμης, όσο και από τους πραγματικούς οικονομικούς στόχους», σημειώνουν οι συντάκτες.

«Τα κυβερνώντα κόμματα της Ιταλίας είναι αποφασισμένα να μην θεωρηθεί ότι υποκύπτουν στις εξωτερικές πιέσεις. Θέλουν όμως να κρατηθούν στην εξουσία και να επηρεάσουν τις ευρωεκλογές την επόμενη χρονιά. Το να ξεκινήσει μία σύγκρουση με την ΕΕ ίσως γυρίσει μπούμερανγκ και για τις δύο πλευρές. Οι Βρυξέλλες το γνωρίζουν αυτό, Είναι ώρα και οι πολιτικοί ηγέτες στη Ρώμη να το συνειδητοποιήσουν», αναφέρεται στο άρθρο.

Στο κόκκινο τα χρηματιστήρια λόγω Ιταλίας

Οι παρενέργειες στις αγορές ήταν άμεσες. Πτώση σημείωσαν οι μετοχές στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές ενώ αρνητικά ήταν τα πρόσημα στην Ευρώπη μετά τα αντιευρωπαϊκά σχόλια του Ιταλού βουλευτή για το ενιαίο νόμισμα, που οδήγησαν τις αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων σε υψηλά επίπεδα πολλών ετών.

Ο Κλαούντιο Μπόργκι, εκπρόσωπος επί οικονομικών θεμάτων της κυβερνώσας ακροδεξιάς Λέγκας, δήλωσε σε ραδιοφωνική του συνέντευξη ότι τα περισσότερα από τα προβλήματα της χώρας θα μπορούσαν να λυθούν με το να έχει το δικό της νόμισμα. Τα σχόλιά του οδήγησαν τις αποδόσεις των 10ετών ιταλικών ομολόγων σε νέο υψηλό τεσσεράμισι ετών, με το σπρεντ μεταξύ των ιταλικών και γερμανικών ομολόγων να διευρύνεται σε υψηλό τουλάχιστον πενταετίας. 

Διευκρινίζοντας αργότερα τις δηλώσεις του, ο Μπόργκι είπε στο Reuters ότι η ιταλική κυβέρνηση δεν προτίθεται να αποχωρήσει από το ευρώ. Ωστόσο, η απειλή και μόνο για διάλυση της ευρωζώνης και οι αυστηρές δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων για τον προϋπολογισμό της Ιταλίας διατήρησαν τη νευρικότητα στην αγορά.