Η επικείμενη αλλαγή στην ηγεσία του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ευρύτερης ανακατανομής των συσχετισμών στο ευρωπαϊκό status quo, τη στιγμή μάλιστα που κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι η Άνγκελα Μέρκελ θα εξαντλήσει τη θητεία της στη γερμανική Καγκελαρία μέχρι το  2021. Ποιες θα είναι όμως οι πραγματικές αλλαγές που θα προκύψουν από τη συγκεκριμένη αλλαγή ηγεσίας και πόσο ουσιαστικά θα αφορούν αυτές την κατεύθυνση της Ενωμένης Ευρώπης;  

«Η συντηρητική πτέρυγα του CDU λοξοκοιτάει προς το AfD ως εναν κυβερνητικό εν δυνάμει εταίρο»

«Η Άγκελα Μέρκελ μπορεί να ήταν μια συντηρητική πολιτικός, απολύτως πιστή στο νεοφιλελεύθερο δόγμα, η οποία δεν ήταν θιασώτρια ούτε της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης ούτε κάποιας ουσιαστικής κοινωνικής πολιτικής, αλλά πιθανότατα δεν είναι το χειρότερο δείγμα γραφής που έχουμε δει εκ μέρους της ευρωπαϊκής ηγεσίας» σημειώνει μιλώντας στο Tvxs.gr η ερευνήτρια του ΕΛΙΑΜΕΠ, Φίλιππα Χατζησταύρου, και συμπληρώνει: «Η κυρία Μέρκελ παρόλες τις αγκυλώσεις της παρέμενε μια πολιτικός που είχε μια γενικότερα ευρώφιλη στάση, ενώ ήταν ανοιχτή στον διάλογο. Πρόκειται επιπλέον για μια πολιτικό που εμβάθυνε κι αποκρυστάλλωσε τη στροφή του CDU προς το κέντρο, η οποία είχε ξεκινήσει από την εποχή της ηγεσίας του Χέλμουτ Κολ».

Η κυρία Χατζησταύρου επισημαίνει πως είναι αυτή ακριβώς η «κεντρώα στροφή» της ηγεσίας του CDU που δεν της συγχώρησε ποτέ η σκληρή συντηρητική πτέρυγα του κόμματος: «Αρκετοί θεώρησαν πως πρόδωσε τις παραδοσιακές αξίες του CDU, χρεώνοντάς της μάλιστα την έκρηξη του AfD. Πρόκειται για αυτό ακριβώς το εκλογικό κοινό που θέλει μια πτέρυγα των Χριστιανοδημοκρατών να επαναπροσεγγίσει εξοβελίζοντας ουσιαστικά την Άνγκελα Μέρκελ και την πολιτική γραμμή, την οποία η ίδια εκπροσωπεί. Μη θεωρήσετε δε απίθανο, εφόσον επικρατήσει υποψήφιος της συγκεκριμένης πτέρυγας, να αρχίσουν να λοξοκοιτάζουν προς το AFD ως δυνητικό κυβερνητικό εταίρο αντί των Σοσιαλδημοκρατών, οι οποίοι έχουν μια τάση να θέτουν “ενοχλητικά” ζητήματα». 

Παράλληλα, εκφράζει την άποψη ότι η πρώτη ένδειξη της κυοφορούμενης αλλαγής πολιτικής στο CDU υπήρξε η υποψηφιότητα του Μάφρεντ Βέμπερ για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: «Πρόκειται για μια υποψηφιότητα βαθιά συντηρητική από όλες τις απόψεις, η οποία ούτε προσιδιάζει στο προφίλ της Άγκελα Μέρκελ ούτε προφανώς είχε την έγκρισή της. Είναι σαφές πως η προώθηση της υποψηφιότητας Βέμπερ προέρχεται από εκείνη την πτέρυγα του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος που επιθυμεί τον εξοβελισμό Μέρκελ. Ο στόχος είναι σαφής: επιθυμούν να βάλουν τον άνθρωπό τους τόσο στην ηγεσία του CDU, και κατ’ επέκταση στην Καγκελαρία, όσο και στην κεφαλή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής».

Την ίδια ώρα πάντως, η κυρία Χατζησταύρου εκτιμά ότι η άμεση εκθρόνιση της Μέρκελ πιθανότατα να μην είναι ανάμεσα στις προτεραιότητες ούτε των εσωκομματικών αντιπάλων της: «Νομίζω πως όλες οι πτέρυγες του CDU αντιλαμβάνονται πως δεν είναι προς το συμφέρον τους να οδηγηθεί η Άνγκελα Μέρκελ στην έξοδο με τρόπο βάναυσο και να προκληθούν άμεσα πρόωρες εκλογές. Κι αυτό γιατί φοβούνται πως κάτι τέτοιο ίσως να ενισχύσει περαιτέρω φυγόκεντρες τάσεις».

Από την άλλη όμως, η κυρία Χατζησταύρου εκφράζει έντονες αμφιβολίες κατά πόσο κάτι τέτοιο είναι στην πραγματικότητα εφικτό: «Υπάρχουν υποψήφιοι, όπως ο Φρίντριχ Μέρτς, οι οποίοι κινούνται σε πολύ διαφορετικό μήκος κύματος από την Άγκελα Μέρκελ. Εφόσον επικρατήσει κάποιος από αυτούς, δε βλέπω πώς μπορεί να προκύψει πεδίο συνεννόησης μεταξύ των δύο πλευρών. Στην πραγματικότητα θα έχουμε να κάνουμε με μια πολύ δύσκολη ισορροπία, με δεδόμενο πως υπάρχουν και οι συγκυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες στην εξίσωση».    

«Πιθανή η θεσμοθέτηση Ευρώπης δύο ταχυτήτων»

Σε ό,τι αφορά την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ηγεσίας, η κυρία Χατζησταύρου θεωρεί πως σε περίπτωση επικράτησης εκπροσώπου της «σκληρής πτέρυγας» των Χριστιανοδημοκρατών οι μεταβολές θα είναι ορατές τόσο στο προσφυγικό, όσο και στο επίπεδο της οικονομίας: «Στο προσφυγικό το πιθανότερο είναι η γραμμή να σκληρύνει, εφόσον η νέα γερμανική ηγεσία προσχωρήσει στην πολιτική Κουρτς. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι ανατολικές χώρες, όπως η Πολωνία κι η Ουγγαρία του Όρμπαν ίσως να σταματήσουν να έχουν πρόβλημα. Από την άλλη, η κατάσταση θα δυσκολέψει ακόμη παραπάνω για τη χώρα μας, καθώς θα βρίσκει ακόμη σπανιότερα αυήκοα ώτα στην ευρωπαϊκή ηγεσία στην προσπάθειά της να βρει κοινή ευρωπαϊκή λύση στο αδιέξοδο».

Αναφερόμενη στο επίπεδο της οικονομίας, η κυρία Χατζησταύρου εκφράζει τον φόβο πως μπορεί να επικρατήσουν φωνές που θέλουν την εδραίωση του νέου status quo. «Οι ιδέες για δημιουργία μιας κλειστής εύρωστης Λίγκας του ευρωπαϊκού Βορρά δεν έχει εγκαταλειφθεί. Και θα πρέπει να πιστώσουμε στην κυρία Μέρκελ πως δεν προσχώρησε σε αυτή την άποψη, παρότι κορυφαία στελέχη των κυβερνήσεών της, όπως ο Βόλφγκαγκ Σόιμπλε, υπήρξαν θιασώτες της.

Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε πως η Γερμανίδα Καγκελάριος είχε πρόσφατα καταλήξει από κοινού με τον Εμμάνουελ Μακρόν σε μια δέσμη μεταρρυθμίσεων για την Ευρωζώνη, με στόχο την ενίσχυση των επενδύσεων και τη σύγκλιση μεταξύ των κρατών-μελών. Οι εν λόγω προτάσεις μπορεί στην πραγματικότητα να ήταν ανεπαρκείς, όμως μαρτυρούν μια εντελώς διαφορετική λογική σε σχέση με αυτή που προωθεί η συντηρητική πτέρυγα του CDU. Κι αυτό γιατί εφόσον επικρατήσει αυτή στην εσωκομματική μάχη, είναι πιθανό να δούμε να θεσμοθετείται η Ευρώπη των δύο ταχυτήτων».