Σε ανυπέρβλητο πρόβλημα αναμένεται να εξελιχθούν οι λογαριασμοί ρεύματος αυτόν τον χειμώνα για τα νοικοκυριά όλων σχεδόν των ευρωπαϊκών χωρών, καθώς η ενεργειακή κρίση επιφέρει σοβαρές συνέπειες σε όλα τα επίπεδα.

Δραματική είναι η προειδοποίηση εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (CES), η οποία σε ανακοίνωσή της επισημαίνει πως  «περίπου 9,5 εκατομμύρια ενεργών οικονομικά πολιτών είχαν ήδη δυσκολίες για να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους για την ενέργεια» πριν ο πληθωρισμός καταγράψει άλμα και φθάσει τον Αύγουστο στην ευρωζώνη στο επίπεδο ρεκόρ του 9,1% σε διάστημα έτους.

Από την πλευρά τους, οι κυβερνήσεις ετοιμάζονται να “μοιράσουν” περίπου 375 δισ. Ευρώ προκειμένου να περιορίσουν το πρόβλημα.

Την ίδια στιγμή πάντως υπάρχουν σοβαρές ενστάσεις κατά πόσο κάτι τέτοιο προσφέρει επαρκή “απάντηση”, με  ότι οι τιμές χονδρικής θα παραμείνουν πολύ πάνω από τα ιστορικά επίπεδα.

Τον Αύγουστο, η μέση τιμή που προσφέρθηκε στους οικιακούς πελάτες στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες ήταν 67% υψηλότερη για την ηλεκτρική ενέργεια και 114% υψηλότερη για το φυσικό αέριο, από ό,τι πριν από έναν χρόνο, με βάση ανάλυση της συμβουλευτικής εταιρείας VaasaETT, σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg.

“Αν δεν μπορείς να ελέγξεις τη χονδρική τιμή, το μόνο που σου μένει είναι να μοιράζεις απλά χρήματα”, δηλώνει χαρακτηριστικά ο Philip Lewis, διευθύνων σύμβουλος της VaasaETT . “Το μόνο πράγμα που μπορούν πραγματικά να κάνουν οι καταναλωτές είναι να εξοικονομήσουν ενέργεια” προσθέτει.

Ο φετινός χειμώνας θα είναι δύσκολος σε όλη την ήπειρο. Το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο έχει ήδη το υψηλότερο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, πρόκειται να δει τους χειμερινούς λογαριασμούς να εκτοξεύονται κατά περίπου 178%. Η Ολλανδία, με τα υψηλότερα τιμολόγια φυσικού αερίου, αναμένει επίσης τριψήφιες αυξήσεις.

Με βάση τις νέες ανακοινώσεις και στοιχεία του think tank Bruegel, ο συνολικός λογαριασμός για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ανεβαίνει στα 379 δισ. Ευρώ, με ανοιχτό το ενδεχόμενο να αυξηθεί έτι περαιτέρω.

Ενδεικτικά μια εικόνα των κυβερνητικών παρεμβάσεων στις ευρωπαϊκές χώρες για τα τιμολόγια ενέργειας έχει ως εξής:

Ελλάδα

Οι κρατικές παρεμβάσεις, οι οποίες ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2021- φαίνεται να καλύπτουν το 94% της αύξησης των τιμολογίων για τα περισσότερα νοικοκυριά, με τα φτωχότερα -σύμφωνα με τους κυβερνητικούς παράγοντες- να λαμβάνουν σχεδόν 100% στήριξη. Οι επιδοτήσεις αυτές ανέρχονται σε 1,9 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με περίπου 1,1 δισ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.

Την ίδια στιγμή όμως η Ελλάδα παραμένει μια από τις χώρες με τα υψηλότερα τιμολόγια ρεύματος στην ΕΕ, με τις αυξήσεις που ανακοινώθηκαν από τους παρόχους για τον Σεπτέμβριο να κυμαίνονται από 60 έως και 65%.

Ηνωμένο Βασίλειο

Τα περισσότερα νοικοκυριά θα δουν τις τιμές σχεδόν να τριπλασιάζονται από την 1η Οκτωβρίου σε σχέση με τον περασμένο χειμώνα, αφού η ρυθμιστική αρχή Ofgem αύξησε το όριο για το πόσο μπορούν να χρεώνουν οι προμηθευτές ανά μονάδα ενέργειας. Οι πάροχοι είναι ιδιώτες και περίπου 30 εταιρείες που δεν είχαν προβεί σε επαρκείς κινήσεις αντιστάθμισης χρεοκόπησαν όταν οι τιμές χονδρικής εκτοξεύτηκαν πάνω από τα προηγούμενα ανώτατα όρια της Ofgem.

Η κυβέρνηση πληρώνει 400 λίρες (461 δολάρια) για τους λογαριασμούς των νοικοκυριών και υπόσχεται περισσότερη στήριξη για τους φτωχότερους, αλλά η νέα πρωθυπουργός Λιζ Τρας δέχεται πιέσεις να κάνει ακόμη περισσότερα.

Γερμανία

Τα νοικοκυριά, στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής κρίσης, είδαν τον Αύγουστο τους λογαριασμούς να αυξάνονται κατά μέσο όρο κατά 185% σε σύγκριση με έναν χρόνο νωρίτερα, σύμφωνα με την ιστοσελίδα Check24. Η κυβέρνηση προσφέρει βοήθεια ύψους 95 δισ. ευρώ μετά τον τριπλασιασμό του πακέτου στήριξης στις 4 Σεπτεμβρίου. Τα μέτρα περιλαμβάνουν:

– Περιορισμό και αναδιανομή των κερδών των ενεργειακών εταιρειών.
– Υψηλότερες πληρωμές σε οικογένειες, ηλικιωμένους και ανέργους.
– Δράσεις για τον περιορισμό του ρυθμού αύξησης των τιμών.

Γαλλία

Η κυβέρνηση παγώνει και βάζει πλαφόν στις αυξήσεις των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας για τα νοικοκυριά, τα οποία χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο ηλεκτρική ενέργεια και όχι φυσικό αέριο για θέρμανση.

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις φυσικού αερίου που προσφέρει η Engie πάγωσαν τον Οκτώβριο του 2021, χρηματοδοτούμενες από κρατικές επιδοτήσεις. Σε αντίθετη περίπτωση, οι τιμές θα είχαν τουλάχιστον διπλασιαστεί, ανέφερε η ρυθμιστική αρχή ενέργειας της χώρας.

Τον Φεβρουάριο επιβλήθηκε πλαφόν 4% στην αύξηση της ετήσιας ρυθμιζόμενης τιμής ηλεκτρικής ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις από την κρατικά ελεγχόμενη Electricite de France (EDF). Περίπου τα 3/5 των Γάλλων πολιτών προμηθεύονται από την Engie και την EDF.

Ιταλία

Ένα τυπικό νοικοκυριό βρίσκεται αντιμέτωπο με ένα εντυπωσιακό άλμα 91% στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και 71% στους λογαριασμούς φυσικού αερίου το έτος χρήσης με λήξη τον Οκτώβριο, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, όπως ανακοίνωσε η ρυθμιστική αρχή ενέργειας. Δεν υπάρχει όριο στις χρεώσεις των προμηθευτών στους λογαριασμούς ρεύματος, δεκάδες από τους οποίους έχουν χρεοκοπήσει τους τελευταίους μήνες. Το ενεργειακό κόστος είναι το κύριο θέμα στις εκλογές που θα διεξαχθούν στις 25 Σεπτεμβρίου.

Η κυβέρνηση του Μάριο Ντράγκι είχε απαγορεύσει έως τον Απρίλιο την τροποποίηση στους όρους των συμβάσεων για ορισμένους πελάτες.

Ολλανδία

Η κυβέρνηση φέρεται να επεξεργάζεται ένα σχέδιο για τη δημιουργία ενός πακέτου στήριξης έως και 16 δισ. ευρώ για την ελάφρυνση των πολιτών. Δεν υπάρχει πλαφόν στους λογαριασμούς των νοικοκυριών, περίπου το 90% των πελατών έχει μεταβαλλόμενες συμβάσεις και οι εταιρείες παροχής είναι ιδιωτικές.

Το τυπικό μονοετές συμβόλαιο της Essent NV και της Vattenfall AB εκτινάχθηκε στα 5.000 ευρώ τον Αύγουστο από 2.000 ευρώ πέρυσι, σύμφωνα με την ολλανδική εφημερίδα NRC. Το κυβερνητικό σχέδιο που αναπτύσσεται προβλέπει:

– Αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 10%.
– Μείωση των ενεργειακών φόρων.
– Στοχευμένες επιδοτήσεις σε νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα.
– Επιβολή έκτακτου φόρου στις εταιρείες εξόρυξης ορυκτών καυσίμων.

Σουηδία

Ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης υποφέρει από σοβαρές ελλείψεις στο νότο, όπου υπάρχει η μεγαλύτερη κατανάλωση. Οι τεχνικές διαταραχές σημαίνουν ότι η φθηνή ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από υδροηλεκτρικά και αιολικά πάρκα στον βορρά δεν εξυπηρετεί αρκετούς ανθρώπους.

– Με τις εκλογές να πλησιάζουν αυτόν τον μήνα, η πρωθυπουργός Μαγκνταλένα Άντερσον υποσχέθηκε βοήθεια ύψους 6 δισ. δολαρίων σε όσους έχουν πληγεί περισσότερο από την αύξηση του κόστους. Πρόκειται για περίπου το τριπλάσιο ποσό από αυτό που διανεμήθηκε τον περασμένο χειμώνα.

– Δεν υπάρχει πλαφόν στις τιμές και η κυβέρνηση τονίζει ότι ο ευκολότερος τρόπος εξοικονόμησης χρημάτων είναι να καταναλώνεται λιγότερη ενέργεια.

– Η Σουηδία χορήγησε πιστωτικές εγγυήσεις ύψους 23 δισ. δολαρίων σε επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας.

Δανία

Η χώρα δεν έχει θέσει πλαφόν στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά οι δημοτικές αρχές τείνουν να κατέχουν τις περισσότερες από τις εταιρείες προμήθειας ή να έχουν πλειοψηφικά μερίδια σε αυτές. Ένα νοικοκυριό που χρησιμοποιεί φυσικό αέριο για θέρμανση πρόκειται να πληρώσει περίπου 38.000 κορόνες (5.075 δολάρια) αυτόν τον χειμώνα, δηλαδή κατά 70% περισσότερα από πέρυσι, σύμφωνα με την Danske Bank.

– Η Δανία άρχισε να παρέχει 6.000 κορόνες σε πολίτες με χαμηλό εισόδημα που εξαρτώνται από το φυσικό αέριο, αλλά το πρόγραμμα αμαυρώνεται από κατηγορίες για ανικανότητα και μπορεί να γίνει θέμα στις επερχόμενες εκλογές.

Ισπανία -Πορτογαλία

Μια σημαντική παρέμβαση στη χονδρική αγορά στην Ισπανία και την Πορτογαλία συνέβαλε στη μείωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, περιορίζοντας το κόστος του φυσικού αερίου που ενσωματώνεται στον υπολογισμό της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές που χρεώνουν οι προμηθευτές, οι οποίοι είναι ιδιωτικές εταιρείες, παρέμειναν σχετικά σταθερές σε σχέση με πέρυσι, με αυξήσεις μόλις 1%-2% στην Πορτογαλία.

– Η Ισπανία μείωσε τους φόρους στους λογαριασμούς ενέργειας.
– Η Πορτογαλία μείωσε τον φόρο καυσίμων και επέτρεψε στις μικρές επιχειρήσεις να στραφούν σε ρυθμιζόμενα, φθηνότερα τιμολόγια φυσικού αερίου.

Πολωνία

Οι οικιακές τιμές ρυθμίζονται και σχεδόν όλοι οι προμηθευτές ελέγχονται από το κράτος. Οι εταιρείες αποστέλλουν προτάσεις για αυξήσεις των τιμολογίων στον εποπτικό φορέα της βιομηχανίας, ο οποίος αποφασίζει το ανώτατο όριο για το επόμενο έτος. Το ποσό για το 2023 αναμένεται να γίνει γνωστό στα μέσα Δεκεμβρίου. Η ρυθμιστική αρχή προειδοποίησε ότι οι λογαριασμοί μπορεί να εκτοξευθούν κατά 180%, εκτός εάν η κυβέρνηση αναλάβει δράση, αλλά ο πρωθυπουργός Mateusz Morawiecki υποβάθμισε την εκτίμηση αυτή.

– Η κυβέρνηση ενέκρινε 3.000 ζλότι (629 δολάρια) ανά νοικοκυριό για να αμβλύνει τον αντίκτυπο από τον ακριβότερο άνθρακα, ο οποίος αποτελεί το κύριο καύσιμο για τη θέρμανση των σπιτιών.
– Εξετάζεται η επιβολή έκτακτου φόρου.

Ιρλανδία

Η κρατική Electric Ireland αύξησε τις τιμές τουλάχιστον τέσσερις φορές μέσα σε έναν χρόνο σε μια χώρα όπου δεν υπάρχει πλαφόν στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των καταναλωτών. Η Ιρλανδία εξαιρείται από τους στόχους της ΕΕ για την κατανάλωση, επειδή προμηθεύεται τα 3/4 του φυσικού αερίου της από το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά η χώρα εξακολουθεί να ενθαρρύνει τους πολίτες να μειώσουν τη χρήση του.

– Η κυβερνητική στήριξη προβλέπει μείωση του ΦΠΑ στους λογαριασμούς στο 9% από 13,5%.
– Η χώρα εξετάζει την επιβολή έκτακτου φόρου στις εταιρείες ενέργειας και προσφέρεται να βοηθήσει τους ιδιοκτήτες ακινήτων με το κόστος μόνωσης.

Αυστρία

Η κυβέρνηση επικεντρώνεται στην ανακούφιση των καταναλωτών και όχι στην παρέμβαση στις αγορές. Έκοψε επιταγές που ξεπερνούν τα 1.000 ευρώ τον Ιούνιο και προσθέτει άλλο ένα “μπόνους κλίματος” ύψους 500 ευρώ το γ’ τρίμηνο. Τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα λάβουν τουλάχιστον 6 δισ. ευρώ φέτος και το επόμενο έτος σε παροχές, με πρόσθετη βοήθεια 22 δισ. ευρώ μέχρι το 2026 με τη μορφή χαμηλότερων φόρων.

– Η κυβέρνηση θα περιορίσει τις τιμές του ρεύματος για τα νοικοκυριά έως το 80% της περσινής μέσης κατανάλωσης.
– Η κρατική Verbund AG ασκεί πιέσεις για την αποσύνδεση των ευρωπαϊκών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας από την αγορά φυσικού αερίου.

Τσεχία

Δεν υπάρχει πλαφόν για τους λογαριασμούς ενέργειας και ορισμένα σταθερά συμβόλαια αυξήθηκαν κατά 650% σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα για τους καταναλωτές που υπέγραψαν τις συμβάσεις τον Αύγουστο. Η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής έκτακτου φόρου στους παραγωγούς και στοχεύει στην εξαγορά της μεγαλύτερης εταιρείας κοινής ωφέλειας, της CEZ AS, της οποίας κατέχει ήδη τα 3/4.