Αρχικά υπήρξε η αιχμηρή απάντηση του Θ. Λύτρα για την προσάθεια της κυβέρνησης, μέσω της αναπληρώτριας υπουργού Υγείας Μίνας Γκάγκα, να απαξιώσει τη μελέτη που είχε συντάξει ο ίδιος μαζί με τον Σωτήρη Τσιόδρα για τους θανάτους εκτός ΜΕΘ και τη σχέση της θνητότητας με τις περιορισμένες δυνατότητες του ΕΣΥ. Ακολούθησε διαρροή στην Καθημερινή, η οποία σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται, αναφέρει πως ο Σωτήρης Τσίοδρας είναι «σφοδρά ενοχλημένος» και θεωρεί τη συμπεριφόρα της κ. Γκάγκα αντισυναδελφική.

Η Μίνα Γκάγκα στην ενημέρωση της Πέμπτης για τις εξελίξεις σχετικά με την πανδημία ρωτήθηκε για την μελέτη Τσιόδρα – Λύτρα και σχολίασε λέγοντας ότι είναι ένα επιστημονικό άρθρο που «έχει αδυναμίες» και «κενά» και θα πρέπει να επιβεβαιωθεί από «πολλές άλλες μελέτες με διαφορετικούς πληθυσμούς». Επιπλέον, εξηγόντας πρόσθεσε ότι «η συγκεκριμένη μελέτη έγινε σε περίοδο που γινόντουσαν εμβολιασμοί και δεν έχει συμπεριλάβει καθόλου, το πόσοι ήταν εμβολιασμένοι. Αυτό δημιουργεί μεγάλες ανισότητες από περιφέρεια σε περιφέρεια. Το δεύτερο στοιχείο που δεν έχει συμπεριλάβει είναι τα όρια συστήματος ανά περιφέρεια, καθώς δεν έχουν όλες τις ίδιες δυνατότητες. Είναι ένα θέμα που χρειάζεται λίγο παραπάνω ανάλυση για να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα». 

Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας «Καθημερινή» στην στήλη «Θεωρείο» ο κ. Τσιόδρας είναι ιδιαίτερα ενοχλημένος από την αντισυναδελφική τοποθέτηση της Μίνας Γκάγκα και την υποβάθμιση της μελέτης. Η εφημερίδα αναφέρει συγκεκριμένα ότι «τούτο δεν είναι καθόλου αμελητέο για έναν καθηγητή του διαμετρήματος Τσιόδρα ο οποίος συμμετείχε στην έρευνα και όπως έμαθα, ο καθηγητής ενοχλήθηκε σφόδρα με την αντισυναδελφική τοποθέτηση της Γκάγκα».

Η απάντηση Λύτρα στις δηλώσεις της Μίνας Γκάγκα

Νωρίτερα, ο Θοδωρής Λύτρας απάντησε μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην υποβάθμιση της μελέτης από την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας. Συγκεκριμένα, τόνισε ότι η επιστημονική κριτική δεν γίνεται στο καφενείο ή τα τηλεπαράθυρα αλλά έχει συγκεκριμένες διαδικασίες, προσθέτοντας ότι «Όποιος θεωρεί πως υπάρχουν αδυναμίες σε μια δημοσιευμένη μελέτη οι οποίες την “ακυρώνουν”, στέλνει letter στο περιοδικό, ο editor ελέγχει τη βασιμότητα, και το δημοσιεύει μαζί. ΕΤΣΙ γίνεται στην επιστήμη, και με τον Σωτήρη Τσιόδρα καλωσορίζουμε και είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε σε κάθε δομημένη κριτική». Τέλος, κλείνοντας την απάντηση του στην κ. Γκάγκα τόνισε πως εκείνος και ο Σωτήρης Τσιόδρας δεν μπορούν να απαντούν «σε μπερδεμένα μισόλογα κι αποσπάσματα». 

Ολόκληρη η απάντηση του κ. Λύτρα:

«Επειδή η προσωπική και επιστημονική μου αξιοπιστία δε μπορεί να γίνεται αντικείμενο κομματικής αντιπαράθεσης, ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΩ αυτό που είπα προχθές κ δεν είναι διαψεύσιμο, ξεκαθαρίζοντας οτι δε πρόκειται να εμπλακώ σε παιχνίδια λεκτικών διατυπώσεων.Η ανάλυση αυτή έγινε τέλος Μαϊου, κι ως οφείλαμε σαν λειτουργοί της Δημόσιας Υγείας τη γνωστοποιήσαμε άμεσα κ επανειλημμένα σε όλους όσους λαμβάνουν τις αποφάσεις στο ανώτατο επίπεδο.

Τώρα, μετά από το peer review, έφτασε η ώρα της δημοσίευσης για να τη διαβάσουν όλοι. Θέλω όμως να το εξηγήσω λίγο καλύτερα. Η ανάλυση που κάναμε εμείς (και που άλλοι έπρεπε πρώτοι να έχουν κάνει…) έδειξε ευρήματα κρίσιμα για τη Δημόσια Υγεία, με πιο σημαντικά τις χαμηλές αντοχές του ΕΣΥ, κ την υγειονομική ανισότητα Αθήνας – περιφέρειας.

Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ξεκάθαρα την ανάγκη ενίσχυσης του συστήματος υγείας με κάθε πρόσφορο τρόπο, προκειμένου να σωθούν ζωές. Ελάτε λίγο στη θέση μας κ σκεφτείτε αν δύο **ιατροί** που ανακαλύπτουν αυτά, είναι ποτέ δυνατό να μη κάνουν ΚΑΤΙ γι’αυτό. Και δεδομένου οτι ούτε εγώ ούτε ο κ. Τσιόδρας έχουμε κανενός είδους εξουσία, οφείλαμε να ενημερώσουμε εκείνους που την έχουν και μπορούν να δράσουν.

Παρεμπιπτόντως, το “data for action” είναι βασική αρχή στη Δημόσια Υγεία και την επιδημιολογική επιτήρηση. Εάν ΔΕΝ είχαμε το “αυτί” εκείνων που λαμβάνουν τις αποφάσεις, αυτονοήτως θα κάναμε ΠΡΟ-δημοσίευση (pre-print) της μελέτης μας, ώστε να γίνει αμέσως κοινό κτήμα όλων, με την ελπίδα κάποιος να τη δει και να την αξιοποιήσει. Όμως το “αυτί” τους το έχουμε, όπως όλοι αντιλαμβάνονται. Συνεπώς, αφού ενημερώσαμε άμεσα και επανειλημμένα όσους μπορούσαν να κάνουν κάτι για το ΕΣΥ, οφείλαμε ακολούθως να ενημερώσουμε και τον κόσμο.

Αυτό γίνεται μέσα από τη δημοσίευση σε επιστημονικό περιοδικό. Σαν διαδικασία είναι χρονοβόρα καθώς μεσολαβεί το λεγόμενο “peer review”, (=αξιολόγηση από τρίτους, ανεξάρτητους επιστήμονες) που όμως εξασφαλίζει μεγαλύτερη εγκυρότητα/βαρύτητα στη μελέτη έναντι ενός απλού pre-print που μπορεί να γράψει κάθε σχετικός ή άσχετος (κ του οποίου μόνο πλεονέκτημα είναι η ταχύτητα).

Επιλέξαμε λοιπόν να μη πάμε σε pre-print, αλλά απευθείας σε δημοσίευση σε αξιόλογο peer-reviewed περιοδικό, λόγω της σοβαρότητας του θέματος, κι έχοντας πρώτα ενημερώσει αυτούς που έπρεπε. Δηλαδή δε κρύψαμε το παραμικρό, και δράσαμε με επιστημονικά υπεύθυνο και ηθικό τρόπο (πράγμα που ήδη μας έχει αναγνωριστεί…). Σε καμία περίπτωση δε θέλαμε να εμπλακούμε σε κομματικές αντιπαραθέσεις που απεχθανόμαστε — κι αυτό ήταν το κεντρικό νόημα της ανακοίνωσης του Σωτήρη Τσιόδρα: η καταλαγή των παθών κ εστίαση στην ουσία της αντιμετώπισης της πανδημίας.

Κακώς κάποιοι στέκονται στη λέξη “παλαιότερη” Αντιθέτως **και οι δυό μας χαιρόμαστε** που η μελέτη μας ανέδειξε στη δημόσια συζήτηση την ανάγκη ενίσχυσης του ΕΣΥ. Η οποία ουδόλως αντιμάχεται ή υποκαθιστά τον εμβολιασμό».