Το σκηνικό ρήξης ανάμεσα στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο αποκαλύπτεται από την απόφαση του πρώτου να αρνηθεί τη συνάντηση με τον δεύτερο, ο οποίος βρισκόταν στην Αθήνα την περασμένη εβδομάδα. Επισήμως, ο επικεφαλής του γραφείου Τύπου της Αρχιεπισκοπής Χάρης Κονιδάρης δικαιολόγησε τη ματαίωση της συνάντησης επικαλούμενος φόρτο εργασίας της Ιεράς Συνόδου λόγω της εκλογής του νέου μητροπολίτη Λάρισας, όμως το παρασκήνιο δείχνει πως βρίσκεται σε εξέλιξη ένας «ιερός πόλεμος».

Σύμφωνα με τη Realnews, που επικαλείται εκκλησιαστικές πηγές, ο Αρχιεπίσκοπος έκλεισε την πόρτα στον Πατριάρχη, ακυρώνοντας την προγραμματισμένη συνάντηση της Πέμπτης, εξαιτίας της στάσης του Πατριαρχείου όσον αφορά το θέμα του κληροδοτήματος Προμπονά. Βασικό ζήτημα ανάμεσα στις δύο Εκκλησίες, σύμφωνα με εκκλησιαστικούς κύκλους, είναι και η αναζωπύρωση της σύγκρουσης για τις λεγόμενες Νέες Χώρες, καθώς το Πατριαρχείο φέρεται να επιδιώκει αλλαγή του άρθρου 3 του Συντάγματος, ώστε να θέσει πλήρως τις μητροπόλεις της βόρειας Ελλάδας υπό τον έλεγχό του.

* ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ηχηρή «πόρτα» Ιερώνυμου στον Βαρθολομαίο

Η ιστορία του κτήματος Προμπονά

Το κτήμα Προμπονά βρίσκεται στα βόρεια της Αθήνας, στα σύνορα με τη Νέα Φιλαδέλφεια. Ο πλούσιος Ναξιώτης γιατρός Δημήτριος Προμπονάς, που πέθανε το 1949, το κληροδότησε στον δήμο της Αθήνας υπό τον όρο να χτιστεί ναός στον χώρο του κληροδοτήματος (ο ναός του Αγίου Γεωργίου), το κόστος για την ανέγερση του οποίου κατέβαλε το 1954 το ίδιο το κληροδότημα. Ο συγκεκριμένος ναός του Αγίου Γεωργίου αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τον Αρχιεπίσκοπο, καθώς τον Μάρτιο του 2017 το Δ.Σ. του κληροδοτήματος Προμπονά αποφάσισε να μεταβιβάσει τον ναό και το παρακείμενο οικόπεδο έκτασης περίπου 8 στρεμμάτων στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, μια δωρεά την οποία ο Βαρθολομαίος αποδέχθηκε ασμένως.

Ηταν η πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία από το 1850 που το Πατριαρχείο αποκτούσε έναν δικό του ναό εντός των ορίων της Μητρόπολης Αθηνών και αυτό δεν το άφησε ανεκμετάλλευτο. Ο κ. Βαρθολομαίος έστειλε στην Αθήνα τον ηγούμενο της Μονής Βλατάδων και επίσκοπο Αμορίου Νικηφόρο να λειτουργήσει την εκκλησία, τελώντας τον Β’ Χαιρετισμό. Από εκεί και πέρα, οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Η Αρχιεπισκοπή σφράγισε τον ναό του Αγίου Γεωργίου επειδή «επιχειρήθηκε να αποσπαστεί ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου από τη νόμιμη και κανονική πνευματική δικαιοδοσία, που είναι η Αρχιεπισκοπή Αθηνών και ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος».

Ταυτόχρονα, προσέφυγε νομικά κατά του Πατριαρχείου, αλλά και του Δ.Σ. του κληροδοτήματος για τη δωρεά. Από την πλευρά του, το Οικουμενικό Πατριαρχείο προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας ζητώντας την ακύρωση της απόφασης της Εκκλησίας της Ελλάδος για σφράγιση του ναού. Στο διάστημα που μεσολάβησε, μάλιστα, ο αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Ζακάκης (κλίματος Πατριαρχείου), ο οποίος είχε ρόλο στις διαδικασίες της μεταβίβασης, τέλεσε περισσότερες φορές λειτουργία στον εξωτερικό χώρο της εκκλησίας, διαμαρτυρόμενος για τη σφράγισή της. Εν τω μεταξύ, τον Φεβρουάριο, ο κ. Βαρθολομαίος προκάλεσε εκνευρισμό στους μητροπολίτες της Ιεράς Συνόδου με την παρέμβασή του κατά των συλλαλητηρίων για το Σκοπιανό, στην οποία ζητούσε νηφαλιότητα. Ο Ν. Κοτζιάς επιτέθηκε στους μητροπολίτες που υποστήριζαν τα συλλαλητήρια, λέγοντάς τους πως δεν ακούν τον Πατριάρχη.

Την 1η Οκτωβρίου δημοσιεύτηκε η απόφαση του ΣτΕ, η οποία δικαίωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το ανώτατο δικαστήριο (Δ’ Τμήμα) έκανε δεκτή την αίτηση ακύρωσης, κρίνοντας ότι «η προσβαλλόμενη πράξη η οποία διατάσσει τη σφράγιση του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου, Αγίων Αναργύρων και Αγίας Φωτεινής, κληροδοτήματος Δημητρίου Προμπονά, με την αιτιολογία ότι η θέση σε δημόσια λατρεία του ναού από τον ηγούμενο της Μονής Βλατάδων πραγματοποιήθηκε χωρίς κανονική άδεια της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, δεν αιτιολογείται». Η απόφαση αυτή, στην έκδοση της οποίας, σύμφωνα με εκκλησιαστικούς κύκλους, συνέβαλε σημαντικά ο Ευάγγελος Βενιζέλος στηρίζοντας τη νομική ομάδα του Πατριαρχείου, φέρνει τα «πάνω-κάτω» όσον αφορά τις δικαιοδοσίες της Ελλαδικής Εκκλησίας απέναντι σε ναούς άλλων Εκκλησιών και αποτελεί πλήγμα για την Αρχιεπισκοπή.

Το ζήτημα των « Νέων Χωρών»

Σύμφωνα με τη Real News, εκκλησιαστικές πηγές ανησυχούν μήπως αυτή η απόφαση αποτελέσει εφαλτήριο για να ξεδιπλωθούν ευρύτερα σχέδια του Πατριαρχείου για πλήρη αυτονόμηση των μητροπόλεων των λεγόμενων Νέων Χωρών από την Εκκλησία της Ελλάδος. Νέες Χώρες αποκαλούνται οι μητροπόλεις της βόρειας Ελλάδας κυρίως, αλλά και πολλών νήσων, οι οποίες θεωρούνται μεν επαρχίες του Πατριαρχείου, με την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1928, ωστόσο διοικούνται «επιτροπικώς» από την Εκκλησία της Ελλάδος. Το Φανάρι φέρεται να επιθυμεί να προωθήσει αυτά τα ζητήατα μέσω αλλαγών στο άρθρο 3 του Συντάγματος που καθορίζει τις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας.