Η μεταναστευτική πολιτική στην Ελλάδα και στην Ευρώπη στην περίοδο της κρίσης είναι το θέμα της τριήμερης σεμιναριακής συνεδρίασης που διοργανώνει από Δευτέρα μέχρι Τετάρτη το ελληνικό παράρτημα του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ. Ζητήματα που απασχολούν το τριήμερο σεμινάριο είναι η διοικητική κράτηση των μεταναστών, το Δουβλίνο 2, η δράση της δύναμης Frontex, και ζητήματα ένταξης δεύτερης γενιάς μεταναστών. Στόχος είναι η συζήτηση και η εξαγωγή συμπερασμάτων για την μετανασταστευτική πολιτική στην Ευρώπη

Ads

Το σεμινάριο λαμβάνει χώρα την ώρα που ο κανονισμός για την μεταναστευτική πολιτική στην Ευρώπη, Δουβλίνο 2, οδεύει προς την εκ νέου διαμόρφωσή του σε Δουβλίνο 3. Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει διασαφηνίσει την στάση της απέναντι στις μεταναστευτικές ροές. 

Παρόλα αυτά, πως έχει επηρεάσει το Δουβλίνο 2 την εξέταση των αιτήσεων ασύλου στην Ευρώπη και γιατί θεωρείται ότι είναι αποτυχημένο οδηγώντας κατά συνέπεια στην ανανέωσή του; Στα ερωτήματα αυτά προσπάθησαν να απαντήσουν η Κορνέλια Ερνστ, μέλος του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου με το κόμμα Die Linke, ο Ελίας Μπίρντελ, του Borderline Austria, η Βασιλική Κατριβάνου, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, και η Μαρία Βουτσινού, ειδική επιστήμονας στον συνήγορο του Πολίτη αναφορικά με τα δικαιώματα του Ανθρώπου. 

Μια αποτρεπτική πολιτική

Η Κορνέλια Ερνστ, συνέδεσε τις διάφορες πτυχές της ευρωπαϊκής πολιτικής για την μετανάστευση με την δράση της Frontex, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι “τα πράγματα δεν αλλάζουν αλλά οδεύουν προς την αυστηριοποίηση του ελέγχου και την τοποθέτηση μεγαλύτερων εμποδίων στην ελεύθερη μετακίνηση των ανθρώπων”

Ads

Πιο συγκεκριμένα, για την Ερνστ, η ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική δεν συμβάλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος που έχει προκύψει, παρά μόνο στην μεγιστοποίηση των βιομηχανιών ασφαλείας. “Πρόκειται για μια αποτρεπτική πολιτική”, σχολιάζει η Γερμανίδα ευρωβουλευτής, συμπληρώνοντας ότι “δεν έχει τροποποιηθεί κατά την περίοδο της κρίσης”. Το “δώρο” αυτής της πολιτικής είναι η Frontex, και το Δουβλίνο 2, που προσπαθούν με κάθε τρόπο να αποτρέψουν και να απορρίψουν την είσοδο μεταναστευτικών ρευμάτων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Ο Ελίας Μπρίντελ παρουσίασε το ταξίδι του στα σύνορα της Ελλάδας όπου παρατήρησε την δράση της Frontex αλλά και την αντιμετώπιση των αυξημένων μεταναστευτικών εισροών. Η συνοριακή δύναμη ασφάλειας έχει προκαλέσει την παρέμβαση του ευρωπαίου διαμεσολαβητή για τα ανθρώπινα δικαιώματα μόλις πρόσφατα.

Παραδειγματική αποτυχία

“Το Δουβλίνο 2 στην ουσία δηλώνει ότι πρέπει να αποτρέπεται η χορήγηση ασύλου και την ευθύνη για αυτό έχει η χώρα πρώτης υποδοχής. Με αυτόν τον τρόπο ενοχοποιείται αυτή η χώρα”, δήλωσε η Βασιλική Κατριβάνου, η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, παρουσιάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αποκλείονται άτομα προερχόμενα από τρίτες χώρες από το έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το πρόβλημα αυτό, επισημαίνεται, τόνισε και ο απεσταλμένος του ΟΗΕ στην Ελλάδα, Φρανσουά Κρεπό, σήμερα. Ο κ. Κρεπό είπε ότι “το πρόβλημα της συσσώρευσης μεταναστών στην Ελλάδα είναι ευθύνη και της Ε.Ε. συνολικά”. “Υπάρχει τεράστια ανάγκη για κατανομή ευθυνών εντός της Ένωσης”, συμπλήρωσε ο Φρανσουά Κρεπό. 

Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ εξήγησε γιατί η Ελλάδα αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτυχίας του κανονισμού Δουβλίνο 2. Όπως παρουσιάζει η ίδια, εγκλωβίζει άτομα που εισέρχονται στην χώρα, με σκοπό να μεταβούν σε άλλη χώρα της Ε.Ε. εντός των συνόρων της. “Η κατάσταση αυτή έχει πάρει πλέον διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης”, σχολιάζει η κα. Κατριβάνου. Επίσης, η καταστολή των μεταναστευτικών εισροών και και η κράτησή τους στα κέντρα κράτησης μεταναστών γίνονται χωρίς προηγούμενο έλεγχο των προσφύγων. Την ίδια στιγμή, δεν ενημερώνεται η χώρα προέλευσης ότι πρέπει εκείνη να αποτρέπει τέτοιες εισροές προς την Ε.Ε. με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται οι μετανάστες χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα εξυπηρέτησης των αιτημάτων περί ασύλου. “Τα αιτήματα ασύλου, επιπλέον, τα διαχειρίζονται συμμορίες”, σημειώνει η κα. Κατριβάνου. 

“Σε περιόδους οικονομικής κρίσης διαπιστώνεται ότι πολύ συχνά καταπατούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα από ξενοφοβικές αντιλήψεις”, τονίζει η Μαρία Βουτσίνου. “Βλέπουμε ότι τέτοιες αντιλήψεις διακατέχουν το Δουβλίνο 2”, συμπληρώνει. Το Δουβλίνο 3, η διαμόρφωση του οποίου είναι ακόμη σε εξέλιξη, θέτει κάποιες ρήτρες, ανάμεσα στις οποίες είναι η ρήτρα της κυριαρχίας και η ανθρωπιστική ρήτρα. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορεί πλέον το κράτος-μέλος, στο οποίο ο αλλοδαπός  επιθυμεί να αιτηθεί ασύλου, να εξετάσει το αίτημα αυτό, χωρίς να πρέπει να τον στείλει πίσω στην πρώτη χώρα υποδοχής. 

Απέναντι στους κανονισμούς

Ο Αντώνης Σπάθης, μέλος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, εξήγησε ότι ο μη έλεγχος των κρατούμενων αλλοδαπών έχει ως αποτέλεσμα να μην λαμβάνονται υπόψιν περιπτώσεις ατόμων αιτούντων άσυλο, θυμάτων κυκλωμάτων διακίνησης ανθρώπων, ακόμη και παιδιά. Επίσης τόνισε ότι η κράτηση των μεταναστών αντίκειται στους κανονισμούς για δυο λόγους: για τον σκοπό της κράτησης και για τις συνθήκες της κράτησης. 

Συγκεκριμένα ο μετανάστης μπορεί να κρατηθεί μόνο όταν η χώρα δεν μπορεί να τον απελάσει στην χώρα του, γιατί για παράδειγμα αυτή βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση. Απεναντίας, στην Ελλάδα η κράτηση συμβαίνει ανεξαρτήτως σκοπού ή λόγου. Ο δεύτερος λόγος, αυτός των συνθηκών κράτησης, επίσης αντίκειται στους κανονισμούς καθώς δεν διατηρείται κανένα από τα ορισμένα κριτήρια

“Από τον Αύγουστο και μετά αυτές οι δυο συνθήκες, με το χρηματοδοτούμενο από την Ε.Ε. πρόγραμμα Ξένιος Ζευς, καταπατούνται ακόμη περισσότερο. Ακόμη και ο αρμόδιος υπουργός έχει πει ότι το πρόγραμμα κινείται στα όρια της νομιμότητας”, δηλώνει ο κ. Σπάθης. Παρόλα αυτά, όπως ο ίδιος επισημαίνει, η Αστυνομία θεωρεί ότι έχει φέρει αποτελέσματα στην αποσυμφόρηση του κέντρου, ακόμη και χτυπήματα προς την Χρυσή Αυγή. “Οι πολιτικές, όμως, που δικαιώνουν την Χρυσή Αυγή πετυχαίνουν τα αντίθετα αποτελέσματα όπως έχει αποδειχθεί”, συμπληρώνει ο Αντώνης Σπάθης. 

Εναλλακτικά μέτρα

“Δεν έχουν γίνει μελέτες πάνω στην μεταναστευτική ροή. Για τον λόγο αυτό είναι πλήρως αποτυχημένο αυτό που συμβαίνει στα κέντρα κράτησης μεταναστών”, δηλώνει η Αριάνα Βασιλάκη, από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. “Για παράδειγμα, στο Ισραήλ έχουν φτιάξει ένα κέντρο υποδοχής μεταναστών με 8.000 κλίνες, προβλεπόμενο χώρο για παιδιά και άλλα”, συμπληρώνει. 

Η ανάγκη απόδειξης της αποτελεσματικότητας εναλλακτικών μέτρων αποτελεί μια βασική πρόκληση για την Ύπατη Αρμοστεία. Επίσης προσπαθεί να κατοχυρώσει ότι θα παρεμβαίνει στον έλεγχο για την χορήγηση ασύλου για να μπορέσει να εγγυηθεί ότι θα συμβεί αυτός όπως προβλέπεται από τις διεθνείς συμβάσεις. “Η κράτηση πρέπει να επιβάλλεται μόνο ως εξαιρετικό μέτρο και εφόσον εξυπηρετεί νόμιμο σκοπό. Αυτοί οι νόμιμοι σκοποί είναι τρεις: λόγοι δημόσιας τάξης, δημόσιας υγείας και δημόσιας ασφάλειας”, τονίζει η κα. Βασιλάκη. 

Η Ύπατη Αρμοστεία έχει παρατηρήσει ότι η κράτηση σε περιπτώσεις αιτούντων άσυλο έχει τον χαρακτήρα τιμωρίας. Όσοι έχουν κάνει αίτηση για χορήγηση ασύλου έχει διαπιστωθεί ότι κρατούνται πολύ περισσότερο από ότι εκείνοι που δεν είχαν προβεί σε σχετικό αίτημα. “Ιδιαίτερα αυξημένα είναι τα ποσοστά απόπειρας αυτοκτονίας μέσα στα κέντρα κράτησης μεταναστών”, δηλώνει η Ιωάννα Κοτσιώνη, από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. “Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας για εμάς, όσον αφορά το μέλλον των κρατουμένων. Η κράτησή τους θα αφήσει σημάδια σε όλη τους την ζωή”, συμπληρώνει.