Το Μεγάλο υδατό Ρέμα της Ραφήνας είναι ένα από τα δύο τελευταία ποτάμια σε ροή στην Αττική μαζί με τον Ερασίνο στη Βραυρώνα. Είναι χαρακτηρισμένο ως Α’ προτεραιότητας από τις οικολογικές οργανώσεις, γιατί φιλοξενεί προστατευόμενα είδη.

Η σημασία της περιοχής ξεπερνά το τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο λόγω των μεταναστευτικών ειδών (μεταναστευτικά πουλιά, χέλι Anguila Anguila) πολλά από τα οποία απειλούνται με εξαφάνιση, σε ένα ποτάμι που διασχίζει πεδινές εκτάσεις 4 δήμων (Ραφήνας-Πικερμίου, Σπάτων- Αρτέμιδας, Παλλήνης και Παιανίας). Ωστόσο έχει εγκριθεί και προωθείται έργο «αντιπλημμυρικό», το σχέδιο του οποίου προβλέπει την τσιμεντοποίηση του, κατά τα πρότυπα του Κηφισού, που θα έχει μεταξύ άλλων συνέπεια την κοπή 2.000 δέντρων και την ολοκληρωτική καταστροφή του υδροβιότοπου, όπως εξηγούν στο tvxs κάτοικοι και μέλη της πρωτοβουλίας κατοίκων και της ανεξάρτητης δημοτικής παράταξης «Γη και ελευθερία» που συστάθηκε για να αποτρέψει το έργο που έχει αναλάβει η ΙΝΤΡΑΚΑΤ.

Οι κάτοικοι προτείνουν αντιπλημμυρικά έργα φιλικά στο περιβάλλον σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Έχουν στο πλευρό τους τις οικολογικές οργανώσεις και απέναντι τους την πολιτεία, η οποία έχει στείλει στο Ρέμα εκσκαφικά μηχανήματα και τις επόμενες ημέρες πρόκειται να καταστραφούν 143 δέντρα.

«Το έργο ξεκίνησε στις 29 Οκτωβρίου, έχουν αποψιλώσει την κοίτη, δέντρα, καλαμιές με βαριά ερπυστριοφόρα οχήματα. Έχουν προχωρήσει 1.5 χιλιόμετρο και συνεχίζουν» λέει στο tvxs η κ. Παναγιώτη Πετρόγλου, δικηγόρος, μέλος της πρωτοβουλίας κατοίκων.

Και προσθέτει: «Το έργο προχωράει παρά τις προσφυγές που έχουμε κάνει στη Δικαιοσύνη και τα δικαστήρια που εκκρεμούν γιατί το ΣτΕ δεν έχει επιβάλλει περιοριστικούς όρους. Προχωράει παρά το γεγονός πως τα πρόσφατα καιρικά φαινόμενα απέδειξαν περίτρανα πως το ρέμα, μας έχει γλιτώσει τόσα χρόνια από τις πλημμύρες. Έχει φυσικά πλημμυρικά πεδία, όπως η πεδιάδα των Σπάτων, που αποτελούσε ανέκαθεν το πεδίο ανάσχεσης των πλημμυρών του Μεγάλου Ρέματος. Αυτά διαπιστώνουν διεθνείς εμπειρογνώμονες αλλά η κυβέρνηση κωφεύει».

https://www.youtube.com/watch?v=4F-97WmegY4

https://www.youtube.com/watch?v=5AYPW9JYXcg

Το ιστορικό, η πρώτη νίκη για τον Ερασίνο ποταμό και η κόκκινη κάρτα από την ΕΕ

Τα «αντιπλημμυρικά έργα» που προβλέπουν τσιμεντοποίηση αφορούσαν τα δύο τελευταία ποτάμια σε ροή της Αττικής, το Ρέμα Ραφήνας και τον Ερασίνο Βραυρώνας. Είχαν ενταχθεί σε πακέτο αντιπλημμυρικων έργων και εγκρίθηκαν με χρηματοδότηση από ΕΣΠΑ 2014-20 και δανειοδότηση από δύο Ευρωπαϊκές τράπεζες και από την Εθνική. Το 2015 δημιουργείται η πρωτοβουλία κατοίκων Ραφήνας με σκοπό τη μη υλοποίηση του έργου, ομοίως κινήθηκαν πρωτοβουλίες πολιτών και για τον Ερασίνο ποταμό.

Το 2018 επί υπουργίας Σωκράτη Φάμελλου, εγκρίθηκε η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. «Έγραφε ότι δεν βλάπτεται το περιβάλλον με τη λογική ότι τα πλημμυρικά φαινόμενα είναι εις βάρος και του περιβάλλοντος. Δεν αρνείται μελέτη ότι θα γίνει περιβαλλοντική βλάβη, αλλά λέει ότι θα είναι προσωρινή. Πόσο προσωρινή θα είναι όταν κοπούν 2.000 δέντρα δεν ξέρω» λέει στο tvxs η Εμμανουέλα Τερζοπούλου, δημοτική σύμβουλος με την παράταξη «Γη και ελευθερία».

«Η μελέτη έμπαζε από πολλές μεριές. Δεν κατέγραφε καν τα είδη που έχει πιστοποιήσει η ελληνική ορνιθολογική εταιρεία, ούτε τα απειλούμενα είδη όπως το ευρωπαϊκό χέλι, το αττικόψαρο που βρίσκεται μόνο σε 12 περιοχές σε όλο τον πλανήτη. Δύο ποτάμια έχουν αυτό το ψάρι ο Ερασίνος και το μεγάλο Ρέμα Ραφήνας. Δεν κατέγραφε ούτε τα 23 προστατευόμενα είδη ορνιθοπανίδας» συμπληρώνει η κ. Τερζοπούλου.

Τον Απρίλιο του ΄23, οι κάτοικοι πέτυχαν προσωρινή διαταγή του ΣτΕ και το έργο στη Ραφήνα μπλοκαρίστηκε, όμως η διαταγή εξέπνευσε γρήγορα.

Ωστόσο, το έργο στον Ερασίνο πάγωσε καθώς οι κάτοικοι κατήγγειλαν το έργο στις δανείστριες τράπεζες, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης. Στην αυτοψία που έκαναν ευρωπαίοι πραγματογνώμονες διαπίστωσαν πως το έργο είναι αντίθετο στις περιβαλλοντικές οδηγίες της ΕΕ. Η Ελλάδα είχε καταδικαστεί από ΕΕ γιατί δεν είχε θέσει στόχους διατήρησης στις περιοχές natura όπως ανέδειξαν οι πολίτες. Oι τράπεζες πάγωσαν τη χρηματοδότηση, επομένως η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αναθεωρήσει την περιβαλλοντική μελέτη στον Ερασίνο και ο η εταιρεία που ανέλαβε την εργολαβία δηλώνει πως δεν ξεκινάει αν δεν ξεκαθαρίσει το αρχαιολογικό και το περιβαλλοντικό θέμα.

Η δικαστική διαμάχη και ο στόχος των κατοίκων να παγώσουν και τα ΕΣΠΑ

Το 2020 κάποιοι φορείς και κάτοικοι της πρωτοβουλίας για το Ρέμα Ραφήνας που προσέφυγαν κατά της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, έχασαν τη δίκη. Είναι ανοιχτή όμως η δίκη κατά της οριοθέτησης η οποία θα γίνει τον ερχόμενο Μάρτη.

Ανοιχτή είναι και μια δεύτερη δίκη. 5 νέοι-ες της Ραφήνας 17-23 ετών, έκαναν ασφαλιστικά μέτρα στο πρωτοδικείο με βάση το δικαίωμα σε ένα υγιές προστατευμένο περιβάλλον, στην υγεία και στην πολιτιστική κληρονομιά. «Στο ποτάμι υπάρχουν αρχαιότητες όλων των εποχών ενώ το Πικέρμι θεωρείται ακρόπολη της παλαιοντολογίας διεθνώς» λέει στο tvxs η κ. Πετρόγλου.

Η προσφυγή των νέων συζητήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου, παρενέβησαν υπέρ τους όλες 8 περιβαλλοντικές οργανώσεις και για πρώτη φορά δύο οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα και η οργάνωση για τα Δικαιώματα του ιδρύματος Μαραγκόπουλου.

Την ίδια ώρα, οι κάτοικοι έχουν καταγγείλει το έργο στις δανείστριες τράπεζες μετά το προηγούμενο που δημιούργησε η κίνηση του Ερασίνου και έχουν μαζέψει 68.000 υπογραφές κατά τη διεθνή τους καμπάνια, «Σώστε το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας!».

https://www.youtube.com/watch?v=E0ZPZ6cHalM

«Ελπίζουμε οι ίδιες οι τράπεζες να παγώσουν κι εδώ το έργο, να μην εγκριθεί η χρηματοδότηση. Η απάντηση του κ. Ταχιάου στην κίνηση μας αυτή ήταν: εμάς μας ενδιαφέρει το ζεστό χρήμα του ΕΣΠΑ. Γι’αυτό εμείς θα κάνουμε καταγγελία και στη REGIO, την ευρωπαϊκή διεύθυνση την αρμόδια για τα ΕΣΠΑ, λόγω παραβίασης ενωσιακών οδηγιών, με την ελπίδα να παγώσουμε και αυτή τη χρηματοδότηση».

Η στάση του δήμου και το πράσινο φως του κ. Κικίλια γιατί…. «τα δέντρα γέρνουν»

Τι έγινε στο πρώτο δημοτικό συμβούλιο; Η εκλεγμένη με την παράταξη της πρωτοβουλίας κ. Τερζοπούλου εξηγεί στο tvxs πως η εκλεγμένη δήμαρχος κα Τσεβά, ενώ είχε δεσμευτεί προεκλογικά σε 4 θέσεις υπέρ της πρωτοβουλίας, τελικά ευθυγραμμίστηκε με το υπουργείο υπέρ του έργου.

«Στην πρώτη συνεδρίαση θέσαμε το θέμα της κοπής των πρώτων 143 δέντρων που ήταν να ξεκινήσει την περασμένη Δευτέρα. Θεωρώ ντροπή ο δήμος να αφήσει να κοπούν δέντρα μέσα στον αστικό ιστό, που είναι υπερπολύτιμα σε μια περιοχή όπως η Αττική που βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης των οικοσυστημάτων. Αν κοπούν τα δέντρα θα εξαφανιστούν τα πουλιά. Όλα αυτά στην καρδιά του υδροβιότοπου προστατευόμενου από το ίδιο το κράτος! Κάναμε μια αυτοψία που θέσαμε υπόψη της δημάρχου και της υπηρεσίας πρασίνου, μετά την αυτοψία του κ Κικίλια που διέταξε την κοπή των δέντρων με τη δικαιολογία ότι είναι τα δέντρα στρεβλά, ασθενικά και γέρνουν επικίνδυνα! Αυτό έλεγε η βεβαίωση του ΥΠΕΝ. Μιλάει για δέντρα πανύψηλα, ίσια και υγιή κατά μήκος του ρέματος και ορατά σε όλους. Καταγράψαμε και φωτογραφήσαμε ένα ένα τα δέντρα γιατί μας κοροϊδεύουν ανοιχτά. Θα μπορούσαν να πουν πως παίρνουν την ευθύνη της οικολογικής καταστροφής για να γίνει το έργο. Όχι να μας κοροϊδεύουν» καταλήγει η κ. Τερζοπούλου και προσθέτει πως θα πραγματοποιηθεί διαμαρτυρία την ημέρα κοπής των δέντρων νομικές κινήσεις για ψευδή βεβαίωση από πλευράς ΥΠΕΝ που εγείρει και ποινικές ευθύνες με περιβαλλοντικές συνέπειες.

https://www.youtube.com/watch?v=nNTeeYLZ1rs

Διεθνείς εμπειρογνώμονες: «Ανοίξτε τα ποτάμια. Ξεχάστε τα φράγματα»

«Η κυβέρνηση θέλει να δημιουργήσουν τετελεσμένα πριν αποφασίσει το δικαστήριο. Σε ένα έργο τόσο αμφιλεγόμενο έργο που έχουν βγει τόσοι φορείς εναντίον του» λέει η κ. Πετρόγλου και προσθέτει πως σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, ερώτηση έχει υποβάλλει το ΚΚΕ στο ελληνικό κοινοβούλιο και ο Πέτρος Κόκκαλης στο Ευρωπαϊκό.

«Ζητάμε να γίνουν αντιπλημμυρικά με έργα βασισμένα στη φύση. υπάρχουν παραδείγματα. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στην Ελλάδα, στις 17 Νοεμβρίου ανέβασε άρθρο με τίτλο Αντιπλημμυρικά έργα με σεβασμό στη φύση.

Η τράπεζα λέει ότι η εμπειρία έδειξε ότι έργα με τσιμέντο απέτυχαν κραυγαλαία να παρέχουν αντιπλημμυρική προστασία. Το απέδειξε και ο Ντάνιελ» λέει η κ. Πετρόγλου.

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) όντως αναγνώρισε ρητά την κραυγαλέα αποτυχία των μεγάλων έργων από τσιμέντο στη Θεσσαλία και προκρίνει πλέον τις Λύσεις βασισμένες στη Φύση (Nature-Based Solutions) για την αντιπλημμυρική προστασία στην Ελλάδα.

Παραθέτουμε τα κατωτέρω αποσπάσματα:

«….Δεν είναι η πρώτη φορά που η Θεσσαλία πλήττεται από πλημμύρες. Τα μεγάλης κλίμακας κατασκευαστικά έργα για τη διευθέτηση κοιτών ποταμών με την κατασκευή επιχωμάτων και αναχωμάτων από σκυρόδεμα ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1930 και οι τεράστιες αλλαγές στο τοπίο συνεχίστηκαν μέχρι τη δεκαετία του 1970 με την ανάκτηση γης. Σήμερα, ωστόσο, εξαιτίας της κραυγαλέας αποτυχίας αυτών των προσεγγίσεων για την προστασία από τα ολοένα και συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα, για τα οποία οι επιστήμονες και η κυβέρνηση της Ελλάδας κατηγορούν την κλιματική αλλαγή, η περιφέρεια προβαίνει στην εξέταση μιας πολύ διαφορετικής προσέγγισης που συνίσταται στην αφαίρεση του σκυροδέματος και στην εξασφάλιση ότι η φύση θα κάνει τη δουλειά της.»

«Σε ό,τι κάνουμε, η φύση πρέπει να είναι σύμμαχός μας και όχι αντίπαλός μας» δηλώνει η Αιμιλία Πιστρίκα, ανώτερη μηχανικός υδάτων στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα

Επενδύσεων. «Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στο πλαίσιο του μετριασμού των πλημμυρών, όπου οι λύσεις που βασίζονται στη φύση μπορεί να χρειαστούν χρόνο για να έχουν αποτέλεσμα, αλλά σίγουρα θα βοηθήσουν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο επιδιώκουμε όλο και περισσότερο να συμπεριλαμβάνουμε και να αυξάνουμε τέτοιου είδους λύσεις στα έργα διαχείρισης υδάτων, και δεν αναφέρομαι καν στα άλλα μεγάλα οφέλη τους για το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα.»

Η δε έκθεση των Ολλανδών εμπειρογνωμόνων για τις πλημμύρες στη Θεσσαλία επισήμανε ρητά: «Ανοίξτε τα ποτάμια. Ξεχάστε τα φράγματα».

Η ελληνική κυβέρνηση, φαίνεται πως δεν εμπιστεύεται ούτε τους διεθνείς εμπειρογνώμονες και μένει ο αυτονόητος αγώνας της υπεράσπισης του περιβάλλοντος και της ζωής, στους κατοίκους.