Την ώρα που ήταν σε εξέλιξη το 8ο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Καστελόριζου BEYOND BORDERS (Πέρα από σύνορα), με προβολές αρκετών ταινιών για το προσφυγικό, 49 πρόσφυγες από την Παλαιστίνη και το Κονγκό ήταν αφημένοι άστεγοι και χωρίς φαγητό στο νησί όπως έγραψε το tvxs. Έμειναν για τέσσερις ημέρες να κοιμούνται στα σκαλιά χωρίς τουαλέτες και σε απαράδεκτες για κάθε έννοια πολιτισμού συνθήκες υγιεινής, ενώ ο δήμος δεν πήρε καμία πρωτοβουλία για τη σίτιση τους.

H Διεθνής Κριτική Επιτροπή του Φεστιβάλ αρνήθηκε να υιοθετήσει την πρόταση της καθηγήτριας και κινηματογραφίστριας Εύας Στεφανή, να προβεί σε μια δήλωση για το τι συνέβαινε στο νησί, κατά την εξέλιξη του φεστιβάλ.

Τελικώς και μετά από έντονες διαμάχες, αποφασίστηκε να αφιερωθεί η εύφημος μνεία στην ταινία Underdog της Mariette Faber στους 49 πρόσφυγες, κάνοντας κάποιους παρευρισκομένους να μιλούν για υποκρισία και να αναρωτιούνται «τι να την κάνουν οι νηστικοί και ταλαιπωρημένοι πρόσφυγες την εύφημη μνεία;».

Η διοργάνωση του φεστιβάλ, μετά από παρέμβαση μειοψηφίας κινηματογραφιστών που επέμειναν πως το φεστιβάλ δεν πρέπει να λειτουργεί περιχαρακωμένο από το τι συμβαίνει στο νησί, μοίρασε φαγητό στους πρόσφυγες. Ωστόσο τόσο επιχειρηματίες του νησιού όσο και το Λιμενικό, αρνήθηκαν να παραχωρήσουν λίγες ξαπλώστρες ώστε να καθίσουν οι άνθρωποι στη σκιά, παρότι ορισμένοι παρευρισκόμενοι προσφέρθηκαν να τις πληρώσουν. Φωτεινή εξαίρεση «μία σπουδαία γυναίκα τελωνειακός, η κυρία Σέβη Ιωαννίδου προσέφερε το σπίτι της στις 11 γυναίκες και στα παιδιά για να πλυθούν και να αλλάξουν, δίνοντας τα μισά από τα δικά της ρούχα και παπούτσια» όπως είπε μεταξύ άλλων η Εύα Στεφανή στην ομιλία της στην τελετή λήξης.

«Και μόνο το γεγονός ότι πραγματοποιείται ένα τέτοιο φεστιβάλ σε ένα νησί της παραμεθορίου περιοχής, όπου εύκολα υιοθετούνται ρατσιστικές και εθνικιστικές απόψεις, είναι κέρδος. Το φεστιβάλ μιλάει με τις ταινίες του κυρίως. Μπορεί τα αντανακλαστικά να μην ήταν τόσο άμεσα, ωστόσο το φεστιβάλ ανταποκρίθηκε και πρόσφερε ό,τι μπόρεσε» λέει εργαζόμενος στο φεστιβάλ που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του.

Σύλληψη της Εύας Στεφανή

Η κινηματογραφίστρια Εύα Στεφανή ωστόσο κατέληξε επίσης να κρατείται στο τμήμα, αφού συνελήφθη από το Λιμενικό επειδή φωτογράφισε τους πρόσφυγες. Το tvxs επικοινώνησε μαζί της:

«Είναι αλήθεια. Με συνέλαβε το λιμενικό για ταυτοποίηση στοιχείων, γιατί πήρα μία φωτογραφία από τους ανθρώπους που ήταν εκεί, αφού πρώτα ζήτησα την άδεια τους. Ένας λιμενικός μου είπε ότι αυτό είναι παράνομο και ένας δεύτερος άρχισε να με σπρώχνει. Επί δύο ώρες δεν μου επέτρεψαν να τηλεφωνήσω στον δικηγόρο μου».

Η Εύα Στεφανή προσθέτει πως «…υπήρχαν όμως άλλοι λιμενικοί, ευαισθητοποιημένοι που πρόσφεραν τροφή στους πρόσφυγες. Πρέπει να μιλάμε και για τις καλές πράξεις γιατί στο τέλος μας μένει η αίσθηση, ότι ζούμε στο απόλυτο σκοτάδι. Φωτεινή εξαίρεση και η κυρία Σέβη Ιωαννίδου που πρόσφερε το σπίτι της. Κατά τα άλλα όμως, οι τοπικές αρχές αγνόησαν όπως μάθαμε και την εντολή του υπουργείου μετά τη διαμαρτυρία μας, να φιλοξενήσουν τους πρόσφυγες».

Κατάφωρη παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων και παράβαση του άρθρου 5 του ελληνικού συντάγματος

Στην τελετή λήξης, η Εύας Στεφανή δήλωσε:

«Με αφορμή την ταινία What remains on the way και διαχωρίζοντας τη θέση μου από το σκεπτικό της διεθνούς επιτροπής του Φεστιβάλ Beyond Borders θα ήθελα να πω τα εξής:

Τις μέρες αυτές παρακολουθήσαμε πολλές ταινίες που πραγματεύονταν ζήτημα του προσφυγικού προβλήματος, την ίδια στιγμή που δίπλα μας συνέβαινε το εξής σκηνικό:

Από τη Δευτέρα μέχρι την Παρασκευή, περίπου 50 πρόσφυγες, που σώθηκαν από πρόσφατο ναυάγιο κοντά στη Ρω κρατούνταν σε σκαλάκια δίπλα στο λιμεναρχείο του νησιού. Ανάμεσά τους 11 γυναίκες 5 παιδιά, το μικρότερο 3 μηνών.

Κοιμήθηκαν εκεί στα σκαλιά, επί 4 μέρες, ο ένας πάνω στον άλλον. Οι αρχές τους έδιναν μόνο νερό, και φαγητό έτρωγαν χάρη στην γενναιοδωρία μερικών κατοίκων, λιμενικών, τουριστών και ανθρώπων του φεστιβάλ. Η κατάσταση αυτή αποτελεί κατάφωρη παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων και παράβαση του άρθρου 5 του ελληνικού συντάγματος. Οι προσπάθειές μερικών από εμάς να συνεννοηθούμε με τις τοπικές αρχές για να δώσουν προσωρινό κατάλυμα και αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης στους ανθρώπους σε χώρους άδειους, όπως για παράδειγμα το σχολείο, απέβησαν άκαρπες. Από ότι γνωρίζουμε έγιναν προσπάθειες από το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής για να συνεννοηθούν με τις τοπικές αρχές, οι οποίες πάλι αρνήθηκαν να συμμορφωθούν.

Την Παρασκευή το πρωί οι άνθρωποι έφυγαν για το κέντρο μεταναστών στην Κω. Μέσα σε όλη αυτή τη μαυρίλα μία σπουδαία γυναίκα τελωνειακός, η κυρία Σέβη Ιωαννίδου προσέφερε το σπίτι της στις 11 γυναίκες και στα παιδιά για να πλυθούν και να αλλάξουν, δίνοντας τα μισά από τα δικά της ρούχα και παπούτσια. Η εμπειρία αυτή με έκανε να σκεφτώ ότι ως κινηματογραφιστές εμφανιζόμαστε συχνά ως σωτήρες επειδή ασχολούμαστε με ζητήματα που αφορούν ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο ή ανάγκη αλλά όταν έρχεται η στιγμή να βοηθήσουμε ακαριαία με συλλογικές δράσεις δεν ανταποκρινόμαστε στο ύψος των περιστάσεων».