Πολλά και εύλογα είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν αναφορικά με την συμφωνία της σκιώδους αμερικανικής εταιρείας Palantir Technologies με την ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να της παρέχει τη δυνατότητα να παίρνει αποφάσεις που βασίζονται σε δεδομένα για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Ads

Κι αυτό καθώς γιατί η εν λόγω συμφωνία παρέμεινε κρυφή για περίπου 8 μήνες και αποκαλύφθηκε από την ίδια την εταιρεία σε δελτίο τύπου 270 λέξεων που εξέδωσε στις 7 Δεκεμβρίου στην ιστοσελίδα businesswire. Με αυτό ανακοινώθηκε ότι λίγες μέρες νωρίτερα, στις 3 Δεκεμβρίου, πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης με τον συνιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο της αμερικανικής εταιρείας, Alex Karp και το στέλεχος της Palantir, Josh Harris.

Το tweet της Palantir

Όπως αναφέρει το vouliwatch, η τηλεδιάσκεψη είχε ως θέμα την επέκταση της συνεργασίας της Ελληνικής Κυβέρνησης και της Palantir στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Πρόκειται για μια συνεργασία που είχε εγκαινιαστεί ήδη από τον Μάρτιο όπως προκύπτει το Δελτίο Τύπου, δημοσιεύματα στον Τύπο αλλά και σχετικό tweet του Πρέσβη της Αμερικής στην Ελλάδα, Geofrrey Pyatt, από τις 25 μάλιστα Νοεμβρίου.

Το tweet του Αμερικάνου πρέσβη

Το κέντρο ελέγχου κρίσεων για το Μαξίμου και η ανησυχία για τα προσωπικά δεδομένα

Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο δελτίο τύπου της εταιρείας, η Palantir έχει ήδη αναπτύξει, και μάλιστα δωρεάν, ένα κέντρο ελέγχου κρίσεων για τον πρωθυπουργό, το οποίο εμφανίζει μια ολιστική επισκόπηση της κατάστασης της πανδημίας στην Ελλάδα σε πραγματικό χρόνο.

Από τη μεριά της, η κυβέρνηση αξιοποιεί την πλατφόρμα λογισμικού Palantir Foundry για να παρέχει στους κυβερνητικούς αξιωματούχους που ασχολούνται με την πανδημία, οδηγίες, «ροές εργασιών».

Με βάση τα παραπάνω, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ανησυχούν για την μεταφορά ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων των πολιτών / ασθενών Covid σε τρίτα μέρη (όπως μια ιδιωτική, κερδοσκοπική εταιρεία τεχνολογίας), χωρίς αυτά να ελέγχονται.

Εξαφανισμένη η σύμβαση

Σύμφωνα με το Vouliwatch, κατά την έρευνα που πραγματοποίησε στις πλατφόρμες ανάρτησης των δημοσίων συμβάσεων Διαύγεια και Προμηθέας δεν καταφέρε να εντοπίσει πουθενά σχετική σύμβαση ή συμβάσεις. Καθώς, όπως αναφέρεται στο παραπάνω ΔΤ της Palantir, η συνεργασία έχει ξεκινήσει από τον Μάρτιο και τώρα επεκτείνεται προκαλεί μεγάλη εντύπωση ότι δεν έχει αναρτηθεί / δημοσιευτεί πουθενά, όπως ο νόμος ορίζει, οποιαδήποτε σχετική σύμβαση.

Επίσης, ακόμη περισσότερα ερωτήματα προκαλεί το γεγονός ότι ούτε η εν λόγω συνεργασία ούτε η ανωτέρω τηλεδιάσκεψη έχουν ανακοινωθεί ή επικοινωνηθεί στο ελάχιστο από την Ελληνική Κυβέρνηση προς τα Μ.Μ.Ε.. Ειδικά όταν, καθ’ όλο το διάστημα της πανδημικής κρίσης, η Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας αλλά και τα Γραφεία Τύπου των Υπουργείων αποστέλλουν εντατικά ενημερωτικό υλικό για οποιαδήποτε τηλεδιάσκεψη συμμετέχουν ο Πρωθυπουργός και οι αρμόδιοι Υπουργοί.

Μετά την αποκάλυψη, στις 10 Δεκεμβρίου αίτημα κατάθεσης εγγράφων υπέβαλε το ΜέΡΑ25 (αιτούσα βουλευτής Μαρία Απατζίδη), ζητώντας από τον αρμόδιο υπουργό Κυριάκο Πιερρακάκη να καταθέσει στο Σώμα τη σύμβαση ή τις συμβάσεις/συμφωνίες με την εταιρεία Palantir Technologies. Στις 15 Δεκεμβρίου η ΜΚΟ Vouliwatch υπέβαλε επίσης αίτημα κατάθεσης της σύμβασης, ενεργοποιώντας το δικαίωμα πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία για την αναζήτηση των λεπτομερειών της συνεργασίας.

Τι υποστηρίζει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης

Μιλώντας στην «Εφημερίδα των Συντακτών» πηγές του  του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης υποστηρίζουν  πως «αν υπήρχε κάποια πρόθεση απόκρυψης της συνεργασίας, δεν θα  υπήρχε η ανακοίνωση της ίδιας της εταιρείας. Ο υπουργός έχει πει εδώ και καιρό ότι υπάρχει μια εφαρμογή στη διάθεση του πρωθυπουργού με την οποία επιτυγχάνεται η καλύτερη οπτικοποίηση δεδομένων της πανδημίας την οποία παρέχουμε στην Επιτροπή Λοιμωξιολόγων ώστε να έχει μια βέλτιστη απεικόνιση της κατάστασης. Πρόκειται για ανωνυμοποιημένα στοιχεία. Δεν δίνουμε επιδημιολογικά δεδομένα και δεν κρατάμε προσωπικά στοιχεία»

Παράλληλα αναφέρουν πως «δεν έχουμε καμία πρόθεση να κρύψουμε κάτι. Είμαστε διατεθειμένοι να δείξουμε τη σύμβαση στους εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων του Κοινοβουλίου».

Σε ερώτηση σχετικά με τη ρήτρα εμπιστευτικότητας, η απάντηση ήταν πως «αυτή είναι μια συνηθισμένη πρακτική των πολυεθνικών κολοσσών για εταιρικούς λόγους προστασίας από τον ανταγωνισμό». Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η ίδια η Palantir προσέγγισε την άνοιξη την ελληνική κυβέρνηση, προσφέροντας τις pro bono υπηρεσίες της, όπως έγινε και με άλλες εταιρείες (Viber) και γι’ αυτό «δεν απαιτείται η ανάρτηση στη Διαύγεια».

«Έργα και ημέρες» της Palantir

Σε κάθε περίπτωση, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εξετάσει κανείς τα «έργα και τις ημέρες» της Palantir Technologies μέχρι σήμερα. Ειδικότερα:

  • Ιδρύθηκε από τον Peter Thiel αμέσως μετά την τρομοκρατική επίθεση της 9/11 στους Δίδυμους Πύργους. Έχει πάρει το όνομά της από τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» και τις Palantir σφαίρες που μπορούσαν να δουν μακριά.
  • Είχε αρχικό χρηματοδότη και πελάτη τη CIA (με επιχειρήσεις σε Ιράκ και Αφγανιστάν), είναι γνωστή για τη συνεργασία της με το Αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας, τις αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες και τις αρχές επιβολής του νόμου – καταστολής, παρέχοντας υπηρεσίες παρακολούθησης (surveillance). Για τις υπηρεσίες και τις συνεργασίες αυτές έχουν δεχτεί πολλά πυρά από τον κόσμο των ακτιβιστών αλλά και των ΜΜΕ καθώς έχουν κατηγορηθεί για παραβίαση των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής και για κατάχρηση εξουσίας. Μάλιστα, στην Αμερική τα λογισμικά τους έχουν χρησιμοποιηθεί για προληπτική αστυνόμευση και αναγνώριση πιθανών μελλοντικών υπόπτων / εγκληματιών με βάση τη συλλογή προσωπικών δεδομένων (φυλή, κατοικία, ηλικία, αναγνώριση προσώπου κτλ).
  • Η εταιρία Palantir έχει επίσης δεχθεί κριτική ότι προσέφερε τις υπηρεσίες της στον Τραμπ (τον οποίο ο συνιδρυτής της έχει ανοιχτά υποστηρίξει στην καμπάνια εκλογής του) και ότι συνέβαλε στο απάνθρωπο έργο του ICE (Immigration and Customs Enforcement, η ομοσπονδιακή υπηρεσία μετανάστευσης και τελωνείων) στο μεταναστευτικό. Ειδικότερα, μέσω της τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου και των λογισμικών της για συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων βοήθησε το ICE να εντοπίζει μετανάστεςπου οδηγήθηκαν σε απέλαση και χωρίστηκαν από τις οικογένειές τους στα σύνορα με το Μεξικό. To γεγονός αυτό έχει παραδεχτεί και ο ίδιος ο διευθύνων σύμβουλός της.
  • Η τεχνολογία για την αναγνώριση προσώπου (facial recognition) που παρέχει  η έτερη εταιρία του συνιδρυτή της Palantir, Peter Thiel (ClearView AI) έχει χρησιμοποιηθεί από την αμερικανική αστυνομία για να προσάγει πολίτες που θεωρεί υπόπτους να διαπράξουν μελλοντικά αδικήματα, που ουδεμία σχέση έχουν με την τρομοκρατία.
  • Σύμφωνα με δηλώσεις του CEO της εταιρείας, συνεργάζεται μόνο με χώρες που είναι φιλικά προσκείμενες και μη ανταγωνιστικές προς την Αμερική και αποκλείει κράτη όπως η Ρωσία και η Κίνα. O Alex Karp έχει δηλώσει σχετικά: «Χτίσαμε την εταιρία μας για να στηρίξουμε τη δύση. Ενδυναμώνουμε τους δυτικούς θεσμούς και σε κάποιες φορές τους κάνουμε κυρίαρχους».
  • Στην Ευρώπη συνεργάζεται με τη Europol και στη Γαλλία με τις μυστικές υπηρεσίες και την αντιτρομοκρατική. Όπως έχει δηλώσει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Palantir, Alex Karp, αναφερόμενος στην επιτυχία της συνεργασίας τους και την αποτροπή τρομοκρατικών χτυπημάτων- «Πιστεύω ότι ο δυτικός πολιτισμός έχει αναπαυθεί στους μικρούς μας ώμους αρκετές φορές τα τελευταία 15 χρόνια».
  • Η εταιρία έχει εμπλακεί στο σκάνδαλο της Cambridge Analytica και τις  αμερικανικές εκλογές που ανέδειξαν νικητή τον Ντ. Τραμπ και έχει κατηγορηθεί από τη συλλογικότητα Anonymous ότι υποστήριξε την ανάπτυξη εκστρατείας εναντίον των Wikileaks.
  • Στις αρχές Οκτωβρίου, ρεπορτάζ του BBC έκανε λόγο για αμφιλεγόμενη εταιρία η οποία κατάφερε στο ντεμπούτο της στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης να πετύχει αποτίμηση 22 δισ. δολαρίων. «Πρόκειται για εντυπωσιακό επίτευγμα για μία εταιρία, η οποία δεν έχει εμφανίσει μέχρι στιγμής ποτέ κέρδη, ενώ έχει να αντιμετωπίσει ανησυχίες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικότητας και στηρίζεται σε κρατικές υπηρεσίες για το ήμισυ σχεδόν των εσόδων της».
  • Ο συνιδρυτής της εταιρίας, Peter Thiel, έχει δηλώσει ότι «Η δημοκρατία και η οικονομική ελευθερία είναι ασύμβατες ενώ υπονόησε ότι το δικαίωμα ψήφου των γυναικών υπονόμευσε την οικονομική ελευθερία». Ακόμη, βάσει ενός δημοσιεύματος της The Wall Street Journal, ο ίδιος προσπαθούσε να πείσει τον Mark Zuckerberg του Facebook να μην λογοκρίνει πολιτικές διαφημίσεις.

Το σκάνδαλο με το σύστημα υγείας στην Βρετανία

Την ίδια στιγμή, η αμερικάνικη εταιρεία εμπλέκεται σε «σκοτεινή» υπόθεση του Βρετανικού Συστήματος Υγείας (NHS). Συγκεκριμένα:

H Βρετανική Κυβέρνηση και το NHS)υπέγραψαν σύμβαση με την Palantir για τη χρήση των λογισμικών της στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Τα δεδομένα που συλλέγονταν από τη Palantir για το NHS αποθηκεύονταν και επεξεργάζονταν από το start-up τεχνητής νοημοσύνης Faculty. Ο ιδρυτής του Faculty είναι ο αδερφός του Ben Warner που «έτρεξε» την επιχείρηση δεδομένων για την καμπάνια υπέρ του Brexit. H Faculty έχει καταγραφεί ότι έχει υπογράψει δημόσιες συμβάσεις αξίας 1 εκατομ. λίρες μέσα σε 18 μήνες.

Η σύμβαση του NHS και της Palantir δεν είχε δημοσιοποιηθεί από τη Βρετανική Κυβέρνηση, ωστόσο προέκυψε ότι συλλέγουν τεράστιο όγκο ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων που αφορούν στην υγεία των πολιτών / ασθενών για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Μετά από μια μεγάλη εκστρατεία ενημέρωσης και άσκησης πολιτικής πίεσης και πολλαπλά αιτήματα κατάθεσης εγγράφων που υπέβαλαν η δικηγορική εταιρία τεχνολογικής δικαιοσύνης Foxglove και η πρωτοβουλία Οpendemocracy, το NHS έδωσε στη δημοσιότητα τη σύμβαση με την Palantir.

Η εντυπωσιακή και ύποπτη αποκάλυψη που προέκυψε από τη σύμβαση ήταν ότι το αντίτιμο δεν ξεπερνούσε τη 1 λίρα, καθώς και ότι εκατομμύρια προσωπικά δεδομένα ασθενών συλλέγονταν από μια ιδιωτική εταιρία, ανάμεσά τους το ονοματεπώνυμο, η ηλικία, η κατοικία, οι αριθμοί των τηλεφώνων τους, τα επαγγέλματά τους και ειδικότερα οι θέσεις εργασίας τους αλλά και η καταγωγή τους και η φυλή τους, οι θρησκευτικές και πολιτικές τους πεποιθήσεις, τα ποινικά μητρώα τους και η κατάσταση της ψυχικής και πνευματικής τους υγείας.

Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι ο λόγος που η Palantir έκανε δώρο το λογισμικό και τις τόσο αναβαθμισμένες υπηρεσίες της στο NHS ήταν ότι έπαιρνε ως αντάλλαγμααυτό τον χωρίς προηγούμενο πλούτο ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων για εκατομμύρια πολίτες, τα οποία θα μπορούσε μετά να «αξιοποιήσει» ή πουλήσειστην Βρετανική Κυβέρνηση, Αστυνομία ή Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία για την παρακολούθηση των πολιτών αυτών.

Οι αποκαλύψεις αυτές ξεσήκωσαν αντιδράσεις από την Κοινωνία των Πολιτών και την κοινή γνώμη και το NHS δήλωσε ότι θα τροποποιούσε τη σύμβαση ώστε να διαφυλάξει καλύτερα τα δεδομένα αυτά και την ιδιωτικότητα των ασθενών.

Λίγο αργότερα, η Palatirn ζήτησε 1 εκατ. λίρες για να επεκτείνει τη σύμβαση για άλλους τέσσερις μήνες.