Έρευνα για το φαινόμενο της «Μεγάλης παραίτησης» (Big Quit) στην ιδιωτική εκπαίδευση διεξήγαγε η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας, η οποία χωρίζεται σε τρία μέρη: στην αναγκαστική μετατροπή των ιδιωτικών εκπαιδευτικών σε συγγραφείς, στη διπλή εργασία που υποχρεούνται πολλοί, αλλά και στην υποχρεωτική εργασία πολλών απογεύματα, Σαββατοκύριακα, αργίες και διακοπές, χωρίς αμοιβή.

Στην έρευνα συμμετείχαν 800 ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί, με αξιοσημείωτο το γεγονός πως 2 στους 3 θέλουν να αποχωρήσουν από το σχολείο τους.

«Συγγραφείς» …δια της βίας

Σύμφωνα με την έρευνα, σε πολλά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί υποχρεώνονται σε εργασίες που δεν προβλέπονται από τη νομοθεσία. Μια από αυτές είναι η συγγραφή σημειώσεων, ασκήσεων κ.λπ.  σε μορφή βιβλίων – βοηθημάτων.

Σύμφωνα με τις καταγγελίες-αφηγήσεις εκπαιδευτικών, οι διδάσκοντες δεν ετοιμάζουν μόνο τη δουλειά που εκείνοι κρίνουν ότι πρέπει να ετοιμάσουν για την τάξη τους, αλλά κάνουν πολύ περισσότερα, κυρίως για διαφημιστικούς λόγους (λίγες φορές τα βοηθήματα αυτά χρησιμοποιούνται, καθώς είναι αδύνατον να καλυφθεί η ύλη και ένα δεύτερο βιβλίο παράλληλα).

Όσο για την απλήρωτη αυτή πνευματική δημιουργία, όπως αναφέρεται, αυτή μένει στα χέρια του σχολείου, όταν ο εκπαιδευτικός αποχωρήσει. Για παράδειγμα, η εκπαιδευτικός Ε.Ζ. που πλέον έχει φύγει από την ιδιωτική εκπαίδευση αναφέρει ότι υποχρεώθηκε να υπογράψει συμφωνητικό πως παραχωρεί τη δουλειά της στο σχολείο και πως δεν έχει πλέον κανένα δικαίωμα να χρησιμοποιήσει αυτό το υλικό που η ίδια έφτιαξε εκτός σχολείου. Η υπογραφή τέτοιων συμφωνητικών, με την «ευγενική» υπόμνηση της ελεύθερης απόλυσης, έχει λάβει χαρακτηριστικά επιδημίας στα ιδιωτικά σχολεία, σύμφωνα με την ΟΙΕΛΕ.

«Υπήρξε χρονιά που δεν μπόρεσα να δω τα παιδιά μου σχεδόν κανένα Σαββατοκύριακο στη διάρκεια του διδακτικού έτους. Ευτυχώς έχω γονείς που μένουν κοντά και τα κρατούν, Με υποχρέωναν να γράφω ατελείωτες σελίδες φυλλαδίων και σημειώσεων που έπρεπε να ανανεώνονται συνέχεια», αναφέρει επίσης η εκπαιδευτικός Κ.Π.

«Στο χορό» και μη κερδοσκοπικά σχολεία

Στον ιδιότυπο αυτό ανταγωνισμό παροχής «βιβλίων» φαίνεται ότι έχουν αρχίσει και συμμετέχουν μη κερδοσκοπικά σχολεία που μέχρι σήμερα είχαν κερδίσει την εμπιστοσύνη των γονέων λόγω κυρίως του καλού εκπαιδευτικού κλίματος και των αρμονικών σχέσεων μέσα στην κοινότητά τους. Δυστυχώς αυτό για κάποια τέτοια εκπαιδευτήρια έχει αρχίσει να αλλάζει, τονίζει η ΟΙΕΛΕ.

Η Ομοσπονδία πρόσφατα έλαβε γνώση για αυστηρή εντολή σε κάποια πολύ γνωστά σχολεία της Αττικής που υποχρεώνουν, χωρίς κανένα διάλογο, τους συναδέλφους να γράψουν ολόκληρα βιβλία, αναφέροντας μάλιστα και …προδιαγραφές (γραμματοσειρές, πάχος εξωφύλλων κ.λπ.). Οι εκπαιδευτικοί σε ένα από αυτά ρώτησαν τη διοίκηση, εάν αυτή η εξαιρετικά κοπιώδης και μακρόχρονη εργασία θα αμειφθεί, δεν έλαβαν όμως ποτέ κάποια απάντηση. Στην ιστοσελίδα της, η ΟΙΕΛΕ αναφέρει και το νομικό σκέλος όσον αφορά την επιβολή συγγραφικής εργασίες σε ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς.

Διπλή δουλειά εντός ωραρίου και άπειρες υπερωρίες χωρίς αμοιβή

Όπως προέκυψε από την έρευνα, σημαντικός αριθμός ιδιωτικών σχολείων εφαρμόζουν παράλληλα προγράμματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι τα προγράμματα PYP και MYP του ΙΒΟ. 

Τα προγράμματα αυτά «τρέχουν» ταυτόχρονα με το επίσημο ωρολόγιο πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας και η πραγματοποίησή τους επιβαρύνει την εργασία των εκπαιδευτικών με πολλές πρόσθετες ώρες δουλειάς. Τα σχολεία διαφημίζουν αυτά τα προγράμματα και εισπράττουν από τους γονείς αυξημένα δίδακτρα. Για παράδειγμα, μεγάλο σχολείο της Αττικής με 1800 μαθητές χρεώνει 600 ευρώ ανά μαθητή για αυτά τα προγράμματα χωρίς να δίνει ούτε μισό ευρώ στους εκπαιδευτικούς.

Επιπλέον, τα ιδιωτικά σχολεία τρέχουν πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα (όπως για παράδειγμα το δίγλωσσο CLIL – Content and language integrated learning), για τα οποία θα έπρεπε να λάβουν άδεια από τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης και να αποδώσουν διοριστήρια στους διδάσκοντες. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό συμβαίνει, όμως σε πολλά άλλα ιδιωτικά σχολεία εκπαιδευτικοί πλήρους ωραρίου καλούνται να διδάξουν σε τέτοιου τύπου προγράμματα σε ώρες που προβλέπεται από τη νομοθεσία να ασκούν διοικητικά καθήκοντα ή να παράγουν υλικό, χωρίς να αμείβονται.

Υπηρεσίες όλο το 24ωρο

Τα σχολεία, προκειμένου να δείξουν ένα parent friendly πρόσωπο, φορτώνουν ώρες ενημερώσεων διαδικτυακά και τηλεφωνικά σε βαθμό που καταπατά βάναυσα τον μη εργασιακό χρόνο των συναδέλφων, χωρίς φυσικά καμιά αμοιβή, όπως ενημέρωσαν την Ομοσπονδία αρκετοί εκπαιδευτικοί.

Συνεδριάσεις και συναντήσεις… εκτός οραρίων

Στα ιδιωτικά σχολεία οργανώνονται δεκάδες συνεδριάσεις, είτε του Συλλόγου Διδασκόντων είτε κλάδων, τάξεων κ.λπ. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, όλες οι συνεδριάσεις τέτοιας μορφής θα πρέπει να πραγματοποιούνται στο χρόνο παραμονής του εκπαιδευτικού στο σχολείο (στο διάστημα, δηλαδή, ανάμεσα στο διδακτικό ωράριο και στο συνολικό ωράριο παραμονής).

Δυστυχώς, στις περισσότερες περιπτώσεις οι συνεδριάσεις λαμβάνουν χώρα τα απογεύματα, ενώ με την επέκταση της τηλεργασίας, πολλές φορές γίνονται βράδια ή και Σαββατοκύριακα.

Στα περισσότερα, επίσης, ιδιωτικά σχολεία οι ενημερώσεις γονέων πραγματοποιούνται απογευματινές ή βραδινές ώρες. Είναι κατανοητή η επιλογή για τη διευκόλυνση των γονέων που εργάζονται, όπως αναφέρει η ΟΙΕΛΕ, όμως πρόκειται για υπερωριακή απασχόληση σε χρόνο εκτός ωραρίου των εκπαιδευτικών που θα πρέπει να αμείβεται.

Θα πρέπει, επίσης, να γίνει αναφορά στο ζήτημα των περιγραφικών αξιολογήσεων που ταλανίζουν μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών. Η αξιολόγηση των μαθητών γίνεται με συγκεκριμένο τρόπο βάσει της κείμενης νομοθεσίας. Σε όλο και περισσότερα ιδιωτικά σχολεία οι εκπαιδευτικοί υποχρεώνονται να συμπληρώνουν πολυσέλιδα δελτία περιγραφικών αξιολογήσεων για αριθμό μαθητών που φθάνει συχνά τους 30 (φανταστείτε εδώ τον εκπαιδευτικό της δευτεροβάθμιας που έχει πολλά τμήματα…) και υποχρεώνονται σε πολύ μεγάλο αριθμό ωρών απασχόλησης εκτός ωραρίου, μιας που το υποχρεωτικό 30ωρο δεν επαρκεί ούτε για το 10% των εκτός διδακτικής απασχόλησης εργασιών.

Αντικαταστάσεις απόντων (κυρίως ασθενών) εκπαιδευτικών

Πάρα πολλά ιδιωτικά σχολεία δεν αμείβουν τις αντικαταστάσεις, σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις (όπως μας ενημερώνουν συνάδελφοι) οι διοικήσεις καλούν τους αντικαταστάτες να ζητήσουν τα χρήματα από τον …ασθενή (ή για έκτακτους λόγους απόντα) συνάδελφό τους, όπως αναφέρει η ΟΙΕΛΕ.

Σύμφωνα με τη νομική της ομάδα, οι αντικαταστάσεις γίνονται με πρόταση του Διευθυντή ή του Προϊστάμενου από εκπαιδευτικούς της ίδιας ειδικότητας που καλύπτουν πλήρως το υποχρεωτικό τους ωράριο, θεωρούνται ώρες υπερωρίας και αμείβονται αναλόγως.

Υποχρεωτική δουλειά χωρίς αμοιβή απογεύματα, Σαββατοκύριακα, αργίες και διακοπές

Όπως προέκυψε και από τα αποτελέσματα της έρευνας για το Big Quit στην ιδιωτική εκπαίδευση, το 86% του συνόλου των δραστηριοτήτων που παρέχουν εκτός σχολικού προγράμματος οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί δεν αμείβεται.

Η μεγαλύτερη και πιο συνηθισμένη κατηγορία παραβιάσεων της νομοθεσίας που προκαλεί αιτιολογημένα αισθήματα οργής και αγανάκτησης στους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς, είναι ο εξαναγκασμός σε δωρεάν εργασία τα απογεύματα, τα Σαββατοκύριακα, τις αργίες και τις διακοπές. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι εξτρά αυτές δραστηριότητες αμείβονται, όμως οι εκπαιδευτικοί σπάνια παρέχουν υπηρεσίες με τη βούλησή τους.

Η εικόνα, βάσει της έρευνας που παρουσίασε το Κλαδικό Ινστιτούτο της ΟΙΕΛΕ τον Απρίλιο είναι πως στις δράσεις απασχολείται περίπου το 1/3 των ιδιωτικών εκπαιδευτικών (συχνά χωρίς τη θέλησή τους) και μόλις το 45% παίρνουν το πλουσιοπάροχο ποσό των …6 ευρώ την ώρα (για δράσεις που οι γονείς καταβάλλουν κάθε χρόνο χιλιάδες ευρώ). Οι υπόλοιποι παρέχουν τις υπηρεσίες τους «εθελοντικά», με το «πιστόλι» της ελεύθερης απόλυσης στον κρόταφο, όπως σημειώνεται.

Bazaar, open days, εορταστικές εκδηλώσεις και summer camps: Η κόλαση του ιδιωτικού εκπαιδευτικού

Η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη στις λοιπές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα εκτός διδακτικού ωραρίου. Πρόκειται για ημερήσιες εκδηλώσεις όπως για παράδειγμα:

• Οι εορταστικές εκδηλώσεις, κυρίως Χριστουγέννων και λήξης του σχολικού έτους
• Οι open days που κάποια ιδιωτικά σχολεία πραγματοποιούν για διαφημιστική προσέλκυση γονέων
• Τα περίφημα Bazaars (κυρίως την περίοδο των Χριστουγέννων)

Όλες αυτές οι εκδηλώσεις γίνονται είτε απόγευμα, είτε το Σαββατοκύριακο, σε ώρες δηλαδή εκτός διδακτικού ωραρίου, επομένως θα έπρεπε οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί να αμείβονται υπερωριακά. Σχεδόν το 90% των εκπαιδευτικών όμως δήλωσαν ότι δεν αμείβονται για τη συμμετοχή τους σε ημερήσιες εκδηλώσεις εκτός του εργασιακού ωραρίου τους.

Η φύλαξη των παιδιών σε περιόδους διακοπών: Χάος απλήρωτης και αδήλωτης εργασίας

Τη μερίδα του λέοντος σε αυτό το τμήμα δραστηριοτήτων των σχολείων κατέχουν τα περίφημα summer camps. Με βάση καταγγελίες φετινές αλλά και σε προηγούμενα χρόνια, πολλοί εκπαιδευτικοί (κυρίως του νηπιαγωγείου και του δημοτικού σχολείου) υποχρεώνονται να συμμετέχουν χωρίς αμοιβή και χωρίς ασφάλιση με την απειλή είτε της απόλυσης είτε της μη καταβολής των καλοκαιρινών μισθών.

Όπως επισημαίνει η Ομοσπονδία, η φύλαξη στα summer camps δεν είναι εύκολη υπόθεση, διότι δεν πρόκειται για μια απολύτως δομημένη εκπαιδευτική κατάσταση, αλλά για μια πιο «ελεύθερη» δραστηριοποίηση των παιδιών. Η φύση των summer camps εγκυμονεί πάντοτε κινδύνους και εύλογα αναρωτιέται η ΟΙΕΛΕ: ποιος θα αναλάβει τη νομική ευθύνη, αν κάποιο παιδί χτυπήσει; Ο ανύπαρκτος ιδιοκτήτης ή ο σκιώδης υπάλληλος-εκπαιδευτικός που δεν έχει λάβει την αναγκαία άδεια άσκησης ιδιωτικού έργου από την αρμόδια Διεύθυνση Εκπαίδευσης και δεν έχει δηλωθεί στην Εργάνη με άλλη σύμβαση; Σε ποιον θα απευθυνθεί ο γονέας που πληρώνει χρυσάφι κάθε εβδομάδα για τη φύλαξη των παιδιών του;

Η Έρευνα της ΟΙΕΛΕ με τα 3 μέρη της ποιοτικής ανάλυσης θα κυκλοφορήσει ως ενιαίο πόνημα με τίτλο «Η Μαύρη Βίβλος του Big Quit στην Ιδιωτική Εκπαίδευση» και θα αποσταλεί στο Γραφείο Πρωθυπουργού, στα Υπουργεία Παιδείας και Εργασίας, στους Βουλευτές όλων των κομμάτων, στους Τομείς Παιδείας των κομμάτων, σε εκπαιδευτικούς και συλλογικούς φορείς.
Στόχος είναι να ανοίξει, επιτέλους, ένας διάλογος για τα κακώς κείμενα της ιδιωτικής εκπαίδευσης, ώστε να επωφεληθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι, κυρίως όμως οι μαθητές που είναι βέβαιο πως θέλουν να έχουν ικανοποιημένους εργασιακά και καλά αμειβόμενους δασκάλους.