Η εθνική δοκιμασία της τραγωδίας στο Μάτι περνά από σήμερα στο επόμενο, επίσης επώδυνο, κεφάλαιό της – στην δοκιμασία αξιοπιστίας και τιμής του πολιτικού συστήματος της χώρας ενώπιον της απαίτησης εντοπισμού των αιτίων και των ευθυνών για τον θάνατο τουλάχιστον 83 ανθρώπων.

Την – επιβεβλημένη – δημόσια συζήτηση για τις ευθύνες της τραγωδίας άνοιξε η ίδια η κυβέρνηση με την χθεσινοβραδινή συνέντευξη Τύπου του αναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη Νίκου Τόσκα και των αρχηγών της Πυροσβεστικής και της Αστυνομίας. Και η δήλωση του Δημήτρη Τζανακόπουλου ότι υπάρχει εντολή Τσίπρα να μην μείνει τίποτα αναπάντητο έθεσε, εκ των πραγμάτων, και τον πήχη ως προς το βάθος της διερεύνησης των αιτίων.

Από την πλευρά της ΝΔ την λήξη του «μορατόριουμ» μετά το τριήμερο εθνικό πένθος προανήγγειλε, ουσιαστικά, από την Βουλή ο Μάκης Βορίδης. Οι τόνοι, ωστόσο, και το ύφος που χρησιμοποίησε – «αύριο θα μιλήσουμε, για να πάνε τα θρασίμια στην θέση τους» – παραπέμπουν σε, τουλάχιστον, τοξικό πολιτικό πόλεμο πάνω από τους νεκρούς και τα καμένα. Είναι μια στάση η οποία βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από την, έως τώρα τουλάχιστον, ήπια και ενωτική γραμμή που έχει τηρήσει ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκος Μητσοτάκης, και μένει να φανεί εάν πρόκειται για μια ακόμη εκτροπή των ακραίων της ΝΔ ή εάν αποτελεί υπόγεια μεν, κεντρική δε, επιλογή και της ηγεσίας του κόμματος. Ερωτήματα πάντως προκάλεσε και η χθεσινή ανακοίνωση της ΝΔ που επιτέθηκε στην κυβέρνηση αλλά για δηλώσεις των Αρχηγών της Πυροσβεστικής και της Αστυνομίας, οι οποίοι δήλωσαν υπερήφανοι για τις προσπάθειες των ανδρών των Σωμάτων, υπογραμμίζοντας πως έκαναν ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό.

Τη θέση των Σωμάτων Ασφαλείας, Πυροσβεστικής και Αστυνομίας, για ακραίο φυσικό και καιρικό φαινόμενο συμμερίζεται η κυβέρνηση, παρουσιάζονται επιπλέον και στοιχεία που δείχνουν εμπρησμό. Οι δεκατέσσερις ταυτόχρονες εστίες, σε απόλυτη γεωμετρία, και το εύρημα στην Πεντέλη ενισχύουν σημαντικά το σενάριο της εγκληματικής ενέργειας.

Το ακραίο και πρωτοφανές φυσικό φαινόμενο, με ανέμους ταχύτητας 120 χλμ και φλόγες 40 μέτρων, επισημαίνουν εξ αρχής στις εκθέσεις τους και οι ειδικοί σε φυσικές καταστροφές, ενώ σε δομικό επίπεδο είναι πασιφανής και η άναρχη και αυθαίρετη δόμηση, με ανύπαρκτες οδούς διαφυγής και αποκλεισμένο αιγιαλό. Όπως υπογραμμίζουν οι ειδικοί αυτός υπήρξε και ο σημαντικότερος λόγος που το Μάτι μετατράπηκε σε παγίδα θανάτου.  Εκεί άλλωστε, σε ριζικές και βαθιές παρεμβάσεις στην εγκληματική οικιστική αυθαιρεσία, θα εστιάσουν και οι κύριες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης το επόμενο διάστημα, πέραν της στήριξης και ανακούφισης των πυρόπληκτων.

Οι βαρύτατες ωστόσο απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και τα ανοιχτά ερωτήματα για συγκεκριμένες πτυχές της επιχειρησιακής διαχείρισης – όπως το εάν έπρεπε ή όχι να δοθεί εντολή εκκένωσης του οικισμού στο Μάτι – συντηρούν, και αναμένεται να εντείνουν τις επόμενες ημέρες, το αίτημα για παραιτήσεις και ανάληψη της πολιτικής ευθύνης. Σημειώνεται πως για το ζήτημα της εκκένωσης, που αποτελεί ευθύνη της Δημοτικής Αρχής, ο αρχηγός της Πυροσβεστικής δήλωσε στην χτεσινοβραδινή συνέντευξη πως ο επικεφαλής των ομάδων κατάσβεσης προχώρησε σε σχετική εισήγηση προς τον Δήμο, ωστόσο διερωτήθηκε αν πραγματικά μπορούσε η δημοτική αρχή να εκκενώσει έναν οικισμό τόσων χιλιάδων ανθρώπων, σε αυτές τις συνθήκες, και μέσα σε λιγότερο από μία ώρα, όσο δηλαδή κράτησε το φαινόμενο που κατέστρεψε τον Νέο Βουτζά και το Μάτι. 

Σχετικά με την πολιτική ευθύνη, ο Νίκος Τόσκας είπε χθες ότι υπέβαλε την παραίτησή του στον πρωθυπουργό αλλά δεν έγινε δεκτή, καθώς ο Αλέξης Τσίπρας του επεσήμανε πως «τώρα είναι η ώρα της πάλης» για τους πληγέντες. Οι πληροφορίες φέρουν ως επικρατέστερο σενάριο να αναδειχθούν οι όποιες ευθύνες – εάν και όπου αποδειχθεί ότι υπάρχουν – μέσα από τον επικείμενο ανασχηματισμό. Τίποτα ωστόσο δεν είναι οριστικό, με δεδομένη και την υψηλή – και εύλογη – συναισθηματική φόρτιση που έχει προκαλέσει η τραγωδία σε ολόκληρη την κοινωνία. 

Εκείνο, πάντως, που είναι δεδομένο είναι πως η ΝΔ θα επιχειρήσει να προσωποποιήσει τις ευθύνες και θα ζητήσει με ένταση παραιτήσεις, τόσο σε κεντρικό κυβερνητικό όσο και σε αυτοδιοικητικό επίπεδο. Χθες, μάλιστα, υπήρξαν εισηγήσεις προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη να τεθεί θέμα ακόμη και ποινικών ευθυνών, ενώ η κριτική της ΝΔ θα εστιάσει σε δύο επίπεδα: Στην ανάδειξη λαθών και ελλείμματος συντονισμού στο επιχειρησιακό σκέλος αντιμετώπισης της φωτιάς και στα κενά που, όπως υποστηρίζει η Πειραιώς, υπήρξαν στην Πολιτική Προστασία. Εκεί, κεντρική θέση θα έχει το ερώτημα γιατί δεν προχώρησαν και δεν λειτούργησαν τα πληροφοριακά συστήματα Evita και Engage που διευκολύνουν την εκκένωση περιοχών και τον συντονισμό των πυροσβεστικών δυνάμεων και τα οποία είχαν προωθηθεί επί υπουργίας Νίκου Δένδια.