Τις τελευταίες ημέρες, πολλά ελληνικά μέσα ενημέρωσης ασχολήθηκαν με την υπόθεση των bots, που παρουσιάζονται να εκμεταλλεύονται  το δημόσιο αίσθημα για τα Τέμπη, προκειμένου να καλλιεργήσουν κλίμα διχασμού στην ελληνική κοινωνία. Υποτίθεται ότι τα bots υποκινούνται από τη Ρωσία.

Το θέμα έφτασε μέχρι τη Βουλή. Στις 5 Μαρτίου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, επικαλούμενος ανακοίνωση της ΕΛΑΣ, είπε από το βήμα:

«Και στην βιομηχανία των bots, για τα οποία μίλησε χθες η Ελληνική Αστυνομία […] είδαμε μια έκρηξη τέτοιων bots τον τελευταίο μήνα πριν από τα Τέμπη.

Νομίζω ότι όποιος έχει παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το αντελήφθη αυτό. Πριν από την επέτειο του συλλαλητηρίου κυρία Κωνσταντοπούλου, είδαμε μια έκρηξη τέτοιων δραστηριοτήτων.

Είναι σαφές ότι κάποιοι έσπευσαν να εκμεταλλευτούν το κλίμα το οποίο είχε δημιουργηθεί και δικαιολογημένα θα πω εγώ, στην ελληνική κοινωνία, αλλά να σας πω κάτι, όταν εμφανίζονται bots από το εξωτερικό, από χώρες […] δεν θέλω να τις αναφέρω, γιατί δεν θέλω να δημιουργήσω υπόνοιες παρεξηγήσεων, που μέχρι πριν 2-3 μήνες γράφαν σε άλλες γλώσσες, και τώρα ξαφνικά ενδιαφέρονται να γράψουν στα ελληνικά και να ασχοληθούν με το ζήτημα των Τεμπών και να προωθούν το πιο χυδαίο περιεχόμενο από αυτά τα οποία διακινήθηκαν στο διαδίκτυο, σας διαβεβαιώνω και θα το ψάξουμε και θα τους βρούμε ποιοι συντόνισαν αυτή την προσπάθεια».

Ένα εκτενές ρεπορτάζ στο Inside Story θέτει σημαντικά ερωτήματα για την εγκυρότητα των παραπάνω ισχυρισμών και την προέλευση της πληροφορίας.

Το χρονικό ξεκινά στις 26 Φεβρουαρίου, όταν το σχετικά άγνωστο ειδησεογραφικό site EU Reporter δημοσίευσε άρθρο που ισχυριζόταν την ύπαρξη “στρατού από χιλιάδες bots” που επηρέασαν τις διαδηλώσεις για τα Τέμπη.

Ο συντάκτης του δημοσιεύματος ισχυρίστηκε πως από τον Δεκέμβριο του 2024, χιλιάδες ψεύτικοι λογαριασμοί είχαν αρχίσει να δρουν συντονισμένα, χρησιμοποιώντας αλγορίθμους στο TikTok και σε άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για να αυξήσουν την προβολή αναρτήσεων που προωθούσαν τις πιο ακραίες απόψεις σχετικά με το δυστύχημα των Τεμπών.

Η βασική ιδέα που περνούσε το άρθρο ήταν ότι τα bots αυτά δεν ήταν απλώς εργαλείο για τη διάδοση απόψεων, αλλά μέρος μιας ευρύτερης εκστρατείας παραπληροφόρησης, πιθανώς υποκινούμενης από τη Ρωσία, με σκοπό να αποσταθεροποιήσει την ελληνική κοινωνία και να ενισχύσει το κλίμα διχασμού.

Το δημοσίευμα, που γρήγορα αναπαράχθηκε από ελληνικά φιλοκυβερνητικά μέσα, παρουσίαζε ελάχιστα συγκεκριμένα στοιχεία για να υποστηρίξει τους ισχυρισμούς του.

Η έρευνα (Κατερίνα Οικονομάκου, Ελίζα Τριανταφύλλου) αποκαλύπτει σοβαρά ζητήματα αξιοπιστίας γύρω από το EU Reporter και τον τρόπο λειτουργίας του. Το μέσο έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν για δημοσίευση πληρωμένου περιεχομένου χωρίς σχετική επισήμανση, ενώ έχει συνδεθεί με καμπάνιες επιρροής υπέρ διαφόρων συμφερόντων.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το επίμαχο άρθρο εμφανίστηκε αρχικά με διαφορετική υπογραφή (Λούις Οτζ) πριν αλλάξει σε αυτή του Πολ Χάλοραν. Ο εκδότης του μέσου προσπάθησε να εξηγήσει αυτή την αλλαγή ως τεχνικό σφάλμα, αλλά οι εξηγήσεις του εγείρουν περισσότερα ερωτήματα.

Σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές ανίχνευσης αυτοματοποιημένων λογαριασμών, τα bots έχουν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που τα κάνουν αναγνωρίσιμα. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Προφίλ χωρίς φωτογραφία ή με γενικά ονόματα χρήστη που αποτελούνται από τυχαία αλφαριθμητικά στοιχεία
• Τεράστιο αριθμό αναρτήσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα, συχνά μέσω αναδημοσιεύσεων
• Δραστηριότητα σε μη φυσιολογικές ώρες, όπως συνεχείς αναρτήσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας
• Έλλειψη πρωτότυπου περιεχομένου και ασύμμετρο αριθμό ακολούθων
• Ανάρτηση περιεχομένου σε πολλές διαφορετικές γλώσσες.

Το δημοσίευμα του EU Reporter φέρνει ως αποδεικτικά στοιχεία στιγμιότυπα οθόνης από λιγότερους από δέκα λογαριασμούς στο TikTok και το X (πρώην Twitter), οι οποίοι, σύμφωνα με τον συντάκτη, πληρούν τα παραπάνω κριτήρια. Ωστόσο, η βασική αδυναμία του άρθρου είναι πως δεν παρουσιάζει πραγματικά ποσοτικά δεδομένα που να επιβεβαιώνουν το εύρος του φαινομένου.

Μετά τη δημοσίευση του άρθρου, η υπόθεση πήρε μεγάλη διάσταση στα ελληνικά social media και αρκετά μέσα ενημέρωσης την έφεραν στο προσκήνιο. Η Ελληνική Αστυνομία, μέσω της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, ανακοίνωσε πως διεξάγει έρευνα για την πιθανή ύπαρξη bots που επιχείρησαν να επηρεάσουν τη δημόσια συζήτηση.

Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, παρότι εξέδωσε ανακοίνωση για το θέμα των bots, αρνήθηκε να παράσχει συγκεκριμένα στοιχεία στο inside story επικαλούμενη τη μυστικότητα της έρευνας. Παράλληλα, η Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας παραδέχθηκε ότι δεν διαθέτει τα απαραίτητα εργαλεία για να διερευνήσει τέτοιες υποθέσεις.