Το πρόσφατο περιστατικό με την παράνομη χρήση οπλισμού και πυρομαχικών της Εθνοφυλακής σε άσκοπους πυροβολισμούς κατά τη διάρκεια της ενέργειας νεαρών να τοποθετήσουν μια σημαία στη βραχονησίδα κοντά στους Φούρνους Ικαρίας, έφερε στην επιφάνεια τον προβληματισμό για τον ρόλο και τη στελέχωση της Εθνοφυλακής και τη σχέση της με την ακροδεξιά.

Το θέμα τέθηκε και στη Βουλή με ερώτηση του βουλευτή Σπύρου Δανέλλη ο οποίος ρωτά ποιοι έλεγχοι προηγούνται της ένταξης στην  Εθνοφυλακή και πώς ελέγχεται η χρήση του εξοπλισμού. Όμως, προκαλεί ευρύτερο προβληματισμό εδώ και χρόνια, παράλληλα με την άνοδο της ακροδεξιάς, το ενδεχόμενο η Εθνοφυλακή να έχει μετατραπεί σε εν δυνάμει φασιστικό ή νεοναζιστικό βραχίονα. Η τεταμένη περίοδος στα ελληνοτουρκικά ανέδειξε τον κίνδυνο, ομάδες ή μεμονωμένα στελέχη της να δράσουν ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στις εξωτερικές σχέσεις της χώρας ή αναταραχή στο εσωτερικό με τη μορφή ακροδεξιάς τρομοκρατίας σε βάρος του γενικού πληθυσμού η μειονοτικών ομάδων.

Η ​α​ποστολή της Εθνοφυλακής

Το τρέχον κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία έχει καθοριστεί με το Ν.1295/1982 «Περί Εθνοφυλακής» και τον ΣΚ 92-1 «Γενικός Κανονισμός Οργάνωσης και Λειτουργίας Εθνοφυλακής». Οι Μονάδες Εθνοφυλακής ασχολούνται «με την επάνδρωση των οποίων καλείται προσωπικό που διαμένει στην περιοχή, με αποστολή τη συμβολή στην άμυνα της χώρας, ενίσχυση και υποβοήθηση των Ενόπλων Δυνάμεων στην εκπλήρωση της αποστολής τους, συμβολή στην αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών όπως θεομηνίες, την υποβοήθηση του έργου του Στρατού σε περίπτωση μερικής ή γενικής επιστράτευσης και τη συμμετοχή εξασφάλιση έργων κοινής ωφελείας στρατηγικής σημασίας»

Βρίσκονται κυρίως στις συνοριακές περιοχές και τα νησιά (που άλλωστε διέπονται με ιδιότυπο στρατιωτικό καθεστώς) ενώ σε κάποιες περιπτώσεις εδρεύουν σε περιοχές όπου υπάρχουν μειονοτικοί πληθυσμοί της Θράκης και της Δυτικής Μακεδονίας.

Έκρηξη της δράσης μαζί με τη Χ.Α.

Η Εθνοφυλακή αρχίζει να απασχολεί την κοινή γνώμη από το 2012, ταυτόχρονα με την άνοδο της Χρυσής Αυγής. Μέχρι τότε, η συμμετοχή των εθελοντών αντιμετωπιζόταν με απροθυμία και ο Στρατός επιχειρούσε να τονώσει το ενδιαφέρον. Είναι μια περίοδος πολιτικής αναταραχής  όταν στον στρατό επανέρχεται μια έντονη συντηρητικοποίηση με μια σειρά από αποφάσεις. Η αλλαγή στην εικόνα της Εθνοφυλακής συνδυάζεται με τροποποιήσεις στο σχέδιο δράσης, όπου προστίθεται το καθήκον της αντιμετώπισης διαδηλώσεων, κινητοποιήσεων ή άλλων «συμβάντων που οφείλεται στο πλήθος ή τη διασάλευση της τάξης». Ο θεσμός επεκτείνεται από τις συνοριακές περιοχές στην ενδοχώρα και η συμμετοχή τους στον επιχειρησιακό σχεδιασμό των Ενόπλων Δυνάμεων αναβαθμίζεται.

Ήδη έχουν προκληθεί συζητήσεις, καταγράφονται παρεμβάσεις του Δικτύου Στρατιωτών «Σπάρτακος» και ερωτήσεις στη Βουλή για τη συμμετοχή της Εθνοφυλακής σε ασκήσεις για την αντιμετώπιση «ασύμμετρων απειλών» που γεννά ερωτηματικά. Μία από τις ερωτήσεις υπογράφει το 2012 ο σημερινός Αν. Υπουργός Άμυνας Φώτης Κουβέλης και η ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας σε όλες τις περιπτώσεις εμφανίζεται καθησυχαστική…

Έκτοτε οι δραστηριότητες πολλαπλασιάζονται αισθητά, με ασκήσεις τοπικής και πανελλαδικής κλίμακας,  παρελάσεις, βολές και εκπαίδευση σε πραγματικές συνθήκες, κοινές εμφανίσεις και σύνδεση με τις πολυσυζητημένες «Λέσχες Εφέδρων» που έχουν ελεγχθεί πολλές φορές για την υπόγεια διασύνδεση με τη Χ.Α. Για όποιον παρακολουθεί τη δράση των εθνοφυλάκων στα ΜΜΕ, τα κοινωνικά δίκτυα και τις δημόσιες εμφανίσεις, είναι εμφανές ότι διέπονται από ακροδεξιές αντιλήψεις, πολύ συχνά πρόκειται για γνωστά ή συγκαλυμμένα μέλη της Χ.Α. και νοσταλγούς της επταετίας.

Εθνοφυλακή και πέρα από το νόμο!

Διοικητής Διεύθυνσης Εθνοφυλάκων μιλώντας σε συγκέντρωση εθνοφυλάκων το 2012 στη Θράκη αναφέρει : «Εύχομαι να έχουμε περισσότερους συνειδητοποιημένους εθνοφύλακες, οι οποίοι θα συμμετέχουν ενεργά σε κάθε δράση όχι γιατί το λέει ο Νόμος ή οι διαταγές, αλλά γιατί θεωρούν την ιδιότητα του Εθνοφύλακα τρόπο ζωής, ιδεολογία και μέσο ανιδιοτελούς προσφοράς στην οικογένειά τους και στο κοινωνικό σύνολο». Μια δήλωση που προβληματίζει ποικιλοτρόπως όχι μόνο για το ρόλο της Εθνοφυλακής αλλά και για τις απόψεις που ενδημούν στα ανώτερα κλιμάκια του Στρατού.

Εθνοφύλακες εξάλλου ήταν κάποιοι από αυτούς που πρωτοστάτησαν μαζί με την επίσημη Χ.Α. και άλλες οργανώσεις στη διοργάνωση ακροδεξιάς αντι-συγκέντρωσης στην Κομοτηνή ενάντια στην επίσκεψη Ερντογάν το Δεκέμβριο του 2017 αλλά και σε ακραίες εκδηλώσεις του πρόσφατου συλλαλητηρίου της Θεσσαλονίκης για το Μακεδονικό, που τράβηξαν το ενδιαφέρον.

Μισθοφορική σχέση, σύγχρονος εξοπλισμός

Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι σε διάφορες περιοχές οι εθνοφύλακες έχουν πάρει τη μορφή μισθοφορικού τμήματος ημιεαγγελματιών. Εδώ και αρκετά χρόνια αμείβονται με 15 ευρώ ανά βάρδια προκειμένου να χρησιμοποιούνται στη φύλαξη εγκαταστάσεων ως σκοποί, παρά το γεγονός ότι ο στρατός διαθέτει χιλιάδες επαγγελματίες οπλίτες. Η χρηματική ενίσχυση που παραπέμπει σε κλασικές μεθόδους ακροδεξιάς στρατολόγησης  και χρησιμοποιήθηκε σε πολλές περιπτώσεις από τη Χ.Α., δημιουργεί μέχρι σήμερα προβληματισμό. Το Υπουργείο Άμυνας προϋπολογίζει περίπου 4 εκατ. ευρώ το χρόνο για την αποζημίωση εθνοφυλάκων-σκοπών.

Έντονο προβληματισμό προκαλεί επίσης ο ακριβός εξοπλισμός που φέρουν πλέον τα μέλη των ταγμάτων εθνοφυλακής. Εξαρτύσεις και άλλα βοηθήματα «σύγχρονου μαχητή» που δεν χορηγούνται από το Στρατό αλλά και δεν δικαιολογούνται από την οικονομική κατάσταση ανθρώπων που εκτελούν σκοπιές για βιοπορισμό. Η ομοιομορφία και το υψηλός κόστος δημιουργούν βάσιμες υποψίες ενώ θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στις διεθνείς σχέσεις της χώρας, για ευνόητους λόγους.

Παραστρατιωτικές οργανώσεις και Πολιτοφυλακή

Δεν είναι τυχαίο ότι πάλι το “κομβικό ” 2012 αρχίζουν να δραστηριοποιούνται ανοιχτά  με μορφή «κοινωφελών οργανώσεων» ομάδες που ισχυρίζονται ότι έχουν ως αντικείμενο τον «έλεγχο των όπλων» και επιχειρούν να συντονίσουν με τη μορφή «Πολιτοφυλακής» όλες τις ομάδες εθνοφυλάκων, Λεσχών Εφέδρων και άλλων υπερεθνικιστικών στοιχείων,  κάνοντας λόγο μεταξύ άλλων και για «περιπολία στις γειτονιές»…

Η σύνδεση όλων αυτών των ομάδων μαρτυρά την αποστολή τους, ανοιχτά ή συγκαλυμμένα, ως “ταγμάτων εφόδου” και εν γένει επιχειρησιακούς βραχίονες της Χ.Α. Είναι προφανής ο παραλληλισμός με τις μαύρες μετεμφυλιακές εποχές της Εθνοφυλακής, ή τις παραστρατιωτικές οργανώσεις που έδρασαν με μανδύα «πολιτοφυλακής» σε διάφορες ταραγμένες περιοχές μέχρι και πολύ πρόσφατα, δίπλα σε νεοναζί και άλλους εξτρεμιστές.

Η δράση των εθνοφυλάκων καλύπτεται και προβάλλεται συστηματικά από την εφημερίδα «Στόχος» και παρόμοια έντυπα, όπου συχνά περιγράφεται εμμέσως η επιχειρησιακή τους ετοιμότητα για να δράσουν εναντίον ομάδων μεταναστών και προσφύγων.  Άλλωστε, Λέσχες Εφέδρων επάνδρωσαν επίσημα τις κινητοποιήσεις της Χρυσής Αυγής εναντίον της ανέγερσης τεμένους στο Βοτανικό, άτομα με διακριτικά της Χ.Α.  εμφανίστηκαν δίπλα σε άρματα μάχης σε άσκηση στον Έβρο, ενώ μέλη της Λέσχης ήταν αυτά που το 2013  δήλωσαν ότι επιδιώκουν ανατροπή του πολιτεύματος. Η συνεργασία με τις Λέσχες Εφέδρων περιγράφεται επίσημα στις προγραμματικές θέσεις της Χ.Α.

Προβληματισμός

Μετά την ανάληψη της εξουσίας από ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν υπήρξε κάποια ιδιαίτερη αλλαγή στο θεσμικό πλαίσιο ή την εικόνα που έχει διαμορφωθεί από πριν. Απαντώντας πάντως σε κοινοβουλευτική ερώτηση η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου εξέφρασε το 2017 την αναγνώριση του ρόλου του “εθνικού-κοινωνικού έργου ως σύνδεσμος του στρατού με την κοινωνία” και προανήγγειλε τη δημιουργία ξεχωριστής διεύθυνσης Εθνοφυλακής.

Για τις χώρες της Δύσης και της Ευρώπης η έννοια της Εθνοφυλακής δεν έχει εφαρμογή στη σύγχρονη εποχή. Ακόμη και αν θεωρηθεί ότι οι ιδιαίτερες γεωπολιτικές συνθήκες της Ελλάδας επιτάσσουν την ύπαρξη τέτοιων τμημάτων, το μέγεθός τους σε σύγκριση με τον τεράστιο όγκο επαγγελματικών στελεχών που διαθέτει ο Ελληνικός Στρατός, τους καθιστά περιττούς σε σχέση με την τυπική επιχειρησιακή τους αποστολή.

Δεν μπορεί να υποστηρίξει κάποιος ότι η Εθνοφυλακή στελεχώνεται αποκλειστικά από πολίτες φασιστικών αντιλήψεων όμως είναι σαφής η διασύνδεση με την ακροδεξιά και τη Χρυσή Αυγή​,​ που προκαλεί αμηχανία σε δημοκρατικούς πολίτες. Η ανησυχία για την υφιστάμενη κατάσταση προέρχεται από το γεγονός ότι τμήματα που οπλίζονται και εκπαιδεύονται από τη χώρα, δεν φαίνεται να διαθέτουν ειλικρινή σεβασμό στις αρχές της δημοκρατίας και θα μπορούσαν να τη βλάψουν.