Πριν από λίγο καιρό, στις 7 Ιουλίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε επίσκεψή του στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας είχε τονίσει μεταξύ άλλων πως θα συντελεστεί μια κοσμογονία ως προς τα μέσα που θα έχει στη διάθεσή της η χώρα για την αντιμετώπιση όλων των κρίσεων, με σημαντικότερες τις δασικές πυρκαγιές.

Σύμφωνα όμως με τα διαθέσιμα στοιχεία, φαίνεται πως μέχρι σήμερα η απορρόφηση όσον αφορά στα έργα που σχετίζονται με την πολιτική προστασία και έχουν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης είναι σχεδόν μηδαμινή, ενώ παραμένει άγνωστη και η πορεία υλοποίησής τους.

Πιο συγκεκριμένα, στις 25 Ιουλίου 2023, ο Αλέξης Χαρίτσης μαζί με άλλους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσαν την ερώτηση προς τρία υπουργεία (Περιβάλλοντος, Οικονομικών, Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας), ζητώντας να μάθουν το εξής: «Πώς έχουν αξιοποιηθεί οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας για δράσεις πολιτικής προστασίας;».

Ήδη η χώρα πλήττονταν από πυρκαγιές για άλλο ένα καλοκαίρι, ενώ πλέον στον Έβρο έχουν καεί πάνω από 800 χιλιάδες στρέμματα, σε μια φωτιά που χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια.

Οι βουλευτές, αφού κατηγορούσαν την κυβέρνηση για διαχειριστική ανεπάρκεια σχετικά με το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλά και πολιτικές επιλογές που εξυπηρετούν το νεοφιλελεύθερο δόγμα, σημείωναν πως μέχρι και το τέλος του 2022 οι πραγματικές πληρωμές μέσω του ΤΑΑ μόλις που αγγίζουν τα 1,25 δισ. ευρώ. Ποσό που αντιστοιχεί στο 4% των διαθέσιμων πόρων.

Ο ΣΥΡΙΖΑ απηύθυνε λοιπόν τέσσερις ερωτήσεις προς τα προαναφερθέντα υπουργεία, ως εξής:

1. Πόσες και ποιες δράσεις/έργα πολιτικής προστασίας και πρόληψης υλοποιούνται στο πλαίσιο του Πυλώνα 1. Πράσινη Μετάβαση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με στόχο την έγκαιρη πρόληψη και αντιμετώπιση των πυρκαγιών, την αποκατάσταση των ζημιών και την αποζημίωση των περιουσιών των πολιτών και ποιος ο προϋπολογισμός τους;
2. Ποια έργα υλοποιούνται στο πλαίσιο του Προγράμματος ΑΙΓΙΣ και ποια τα στοιχεία χρηματοδότησης των έργων;
3. Ποια η πορεία υλοποίησης των έργων που αφορούν την αντιπυρική προστασία και χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το ΕΣΠΑ 2021-2027 ή άλλες πηγές (ένταξη, προκήρυξη, συμβασιοποίηση, πρόοδος υλοποίησης φυσικού και οικονομικού αντικειμένου) και ειδικότερα πόσες και ποιες πραγματικές δαπάνες (πληρωμές) έχουν καταχωρηθεί για κάθε έργο μέχρι σήμερα;
4. Ποια έργα έχουν ενταχθεί για χρηματοδότηση από το ΤΑΑ και το ΕΣΠΑ με αντικείμενο την παροχή τεχνικής βοήθειας από τη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του ΤΑΙΠΕΔ, με τι προϋπολογισμό και ποια η πρόοδος υλοποίησης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου;

Οι «απαντήσεις» και τα ερωτήματα που παραμένουν

Το υπουργείο Οικονομικών απάντησε στις 11 Αυγούστου, δίχως όμως να αναφέρει συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα αναφορικά με τα έργα πολιτικής προστασίας. Δεν ενημέρωσε δηλαδή για την πορεία υλοποίησής τους, εάν αυτή έχει ξεκινήσει δηλαδή.

Επίσης, στην απάντηση το υπουργείο παραθέτει συνολικά τους προϋπολογισμούς που αφορούν την πολιτική προστασία, δίχως αναλυτική παρουσίαση, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί για παράδειγμα να βρίσκονται μέσα σε αυτούς και αντιπλημμυρικά έργα.

Όσον αφορά λοιπόν το ΕΣΠΑ 2014 – 2020, σε αυτό έχουν ενταχθεί και υλοποιούνται, όπως αναφέρεται, 282 έργα συνολικού προϋπολογισμού 966 εκ. ευρώ.

«Ειδικότερα στα ανωτέρω προγράμματα υλοποιούνται συνολικά 80 έργα πρόληψης και αντιμετώπισης πυρκαγιών συνολικού προϋπολογισμού 140 εκ. ευρώ, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται και προμήθειες εξοπλισμού του Πυροσβεστικού Σώματος σε όλες τις περιφέρειες της Χώρας», επισημαίνει το υπουργείο, ενώ προσθέτει πως «έργα πρόληψης και αποκατάστασης ζημιών σε δάση από δασικές πυρκαγιές συνολικού προϋπολογισμού 128 εκ. ευρώ προβλέπονται και μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ), στο πλαίσιο του οποίου έχουν ενταχθεί και υλοποιούνται 116 έργα συνολικού προϋπολογισμού 79 εκ. ευρώ».

Όπως καταδεικνύεται, η απορρόφηση των έργων πολιτικής προστασίας δεν είναι μεγάλη, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τις πληρωμές, όπως φαίνεται στον πίνακα. Επίσης, όπως προαναφέρθηκε, δεν δίνονται αναλυτικότερα στοιχεία σχετικά με το τι είδους έργα είναι αυτά, ενώ θα έπρεπε να παρουσιάζονται αναλυτικότερα τα Περιφερειακά Προγράμματα.

Όσον αφορά το νέο ΕΣΠΑ (2021-2027), το οποίο βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, η πολιτική προστασία έχει δικό της επιχειρησιακό πρόγραμμα, ως μέρους του εθνικού προγράμματος «ΑΙΓΙΣ», με διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης.

Όπως προκύπτει από την απάντηση, υπάρχει ένα έργο πολιτικής προστασίας που έχει ενταχθεί, υπό τον τίτλο «Πυροσβεστικά οχήματα και λοιπά μέσα για το Πυροσβεστικό Σώμα», ύψους 99.994.000 εκατομμυρίων, δίχως για άλλη μια φορά να παρουσιάζεται ένα χρονοδιάγραμμα σχετικά με την πορεία υλοποίησής του.

Μάλιστα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας στη Βουλή στις 31 Αυγούστου, στα λίγα λεπτά που αφιέρωσε για να αναφερθεί στην πολιτική προστασία, παραδέχθηκε κι ο ίδιος ότι για παράδειγμα όσον αφορά τα νέα Canadair που περιμένει η Ελλάδα, «ελπίζουμε» να τα παραλάβει το 2026 ή το 2027, αφού η γραμμή παραγωγής αυτή τη στιγμή δεν λειτουργεί, καθώς πρέπει να υπάρξει ικανός αριθμός παραγγελιών κι έπειτα από τις εγγυήσεις της κυβέρνησης του Καναδά να αρχίσει η παραγωγή. Υπάρχει κάποιο παρόμοιο πρόβλημα και με άλλες προμήθειες;

Αναφορικά με το Ταμείο Ανάκαμψης (προϋπολογισμός σχεδόν 30 δις) και τα έργα πολιτικής προστασίας, δίνεται ξανά ένας γενικός προϋπολογισμός των έργων, δίχως καμία παραπάνω πληροφορία για την πορεία τους.

Συγκεκριμένα, το υπουργείο ανέφερε τα εξής:

«Στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» και πιο συγκεκριμένα, στον πυλώνα 1 «Πράσινη Μετάβαση» περιλαμβάνονται οι εξής δράσεις πολιτικής προστασίας και πρόληψης με στόχο την έγκαιρη πρόληψη και αντιμετώπιση των πυρκαγιών, με συνολικό π/υ (συνεισφορά Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας) 408 εκατ. ευρώ :

• Υλοποίηση περιφερειακών κέντρων επιχειρήσεων πολιτικής προστασίας (ΠΕΚΕΠΠ) μέσω προγραμμάτων σύμπραξης δημόσιου–ιδιωτικού τομέα (αναγνωριστικό μέτρου: 16283)
• Υποδομή – Θέσπιση στρατηγικής εθνικής διαχείρισης κινδύνου καταστροφών (αναγνωριστικό μέτρου: 16909)
• Σύστημα παρακολούθησης και διαχείρισης (αναγνωριστικό μέτρου: 16910)
• Εναέρια μέσα για τη διαχείριση κρίσεων (αναγνωριστικό μέτρου: 16911)
• Εξοπλισμός κατάσβεσης, πρόληψης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών (αναγνωριστικό μέτρου: 16912)

Στο πλαίσιο των ανωτέρω δράσεων, έχουν ήδη ενταχθεί στο ΤΑΑ και υλοποιούνται έργα αντιπυρικής προστασίας καθώς και υποστηρικτικά έργα, συνολικού Π/Υ 259 εκ. ευρώ.

Περαιτέρω, έχει ενταχθεί στο ΤΑΑ το έργο «Οριζόντια Τεχνική Βοήθεια για Δράσεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (αφορά τις δράσεις 16909, 16910, 16911, 16912) – Δράση 17006» (κωδικός ΟΠΣ ΤΑ 5174687) με π/υ 7.470.960 ευρώ».

Ενδεικτική της κατάστασης είναι η ανάλυση του Παρατηρητηρίου του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητα του Ινστιτούτου ΕΝΑ, σύμφωνα με το οποίο υπάρχει μηδενική απορρόφηση όσον αφορά έργα πολιτικής προστασίας.

Τι δείχνει η ανάλυση του Ινστιτούτου ΕΝΑ

Ειδικότερα, το Ινστιτούτο αναφέρει πως «τα ενταγμένα έργα του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας έχουν συνολικό προϋπολογισμό 187,5 εκατ. ευρώ. Οι πληρωμές που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι και 30/06/2023, είναι μόλις 938 χιλ. ευρώ (937 χιλ. ευρώ το 2022 και 980 ευρώ το 2023) και αφορούν, μάλιστα, τα δύο έργα τεχνικής βοήθειας (συμβουλευτικής υποστήριξης) του Υπουργείου. Για τα έργα ουσιαστικής πυροπροστασίας (προμήθεια εξοπλισμού, οχημάτων, αεροσκαφών, ψηφιακών συστημάτων διαχείρισης, κτλ.) δεν έχουν γίνει ακόμα πληρωμές».

Συνολικά, σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, η λογιστική απορρόφηση των συνολικών πόρων του «Ελλάδα 2.0» είναι 20%, ενώ η πραγματική απορρόφηση υπολογίζεται σε μόλις 6%. Το ύψος των πόρων που έχει στη διάθεσή της η χώρα και δεν έχουν ενεργοποιηθεί μέσω δράσεων και προγραμμάτων, δηλαδή οι λιμνάζοντες πόροι, παραμένει ιδιαίτερα υψηλό στα 5 δισ. ευρώ.

Τέλος, την Πέμπτη 31 Αυγούστου, κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή η πρόταση για την αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», για την οποία η δημόσια διαβούλευση είχε πραγματοποιηθεί μέσα στο κατακαλόκαιρο (31 Ιουλίου με 14 Αυγούστου), ενώ ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης, έκανε μεταξύ άλλων λόγο για «ανασχεδιασμό των έργων».

Ίσως λοιπόν ακούσουμε και το επόμενο διάστημα για ενισχύσεις στην πολιτική προστασία όσον αφορά τους πόρους, την ώρα που τα έργα που έχουν ήδη ανακοινωθεί φαίνεται πως δεν έχουν αρχίσει καν να υλοποιούνται, ενώ τα διαθέσιμα στοιχεία είναι ανεπαρκή.