Την τελευταία θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταλαμβάνει για ακόμη μια χρονιά η Ελλάδα όσον αφορά την Ελευθερία του Τύπου.

Ads

Η χώρα μπορεί να ανέβηκε από την 107η θέση στην 88η στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου που συντάσσει εδώ και χρόνια η διεθνής μη κυβερνητική οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF), ωστόσο η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά προβληματική.

Όπως σημειώνει άλλωστε η οργάνωση στο σχετικό κεφάλαιο για την Ελλάδα, «Η ελευθερία του Τύπου έχει υποστεί συστημική κρίση από το 2021. Το σκάνδαλο των υποκλοπών δημοσιογράφων από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) δεν έχει ακόμη διαλευκανθεί, όπως και η υπόθεση της δολοφονίας του αστυνομικού ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ το 2021. Οι διαδικασίες SLAPP είναι συχνές, ενώ ένας δημοσιογράφος καταδικάστηκε αυθαίρετα για διασπορά ψευδών ειδήσεων το 2023».

Διαβάστε επίσης:

Σχετικά με το γενικότερο τοπίο των ΜΜΕ στην Ελλάδα, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα τονίζουν τα εξής:

Ads

«Η εμπιστοσύνη του πληθυσμού στα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι μία από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια. Λίγοι μεγάλοι ιδιωτικοί όμιλοι, όπως η Alter Ego Media, συνυπάρχουν με εκατοντάδες ειδησεογραφικούς ιστότοπους, γεγονός που συμβάλλει στον έντονο κατακερματισμό του τοπίου των μέσων ενημέρωσης. Ομοίως, λίγοι επιχειρηματίες διευθύνουν τη συντριπτική πλειοψηφία των μέσων ενημέρωσης, ενώ παράλληλα εμπλέκονται και σε άλλους επιχειρηματικούς τομείς με υψηλή ρύθμιση. Ορισμένοι από αυτούς έχουν στενούς δεσμούς με την πολιτική ελίτ της χώρας. Ως αποτέλεσμα, ο Τύπος είναι πολύ πολωμένος».

Υποκλοπές, νομοθετικό πλαίσιο και το ζήτημα της ανεξαρτησίας

Η έκθεση στέκεται και στο πολιτικό πλαίσιο, κάνοντας αναφορά και στο σκάνδαλο των υποκλοπών, υπογραμμίζοντας πως «ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είναι υπεύθυνος για την εποπτεία των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο τη συντακτική τους ανεξαρτησία. Η ρυθμιστική αρχή ραδιοτηλεόρασης, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (NCRTV), που κατηγορείται για βραδύτητα και αναποτελεσματικότητα, δεν έχει αναθεωρηθεί σημαντικά ούτε από τη σημερινή ούτε από την προηγούμενη κυβέρνηση. Η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (EYP), η οποία εποπτεύεται από τον πρωθυπουργό, συμμετείχε στην παρακολούθηση δημοσιογράφων, πολλοί από τους οποίους έγιναν στόχος του κατασκοπευτικού λογισμικού Predator».

Αναφορικά με το νομικό πλαίσιο, τονίζεται πως «παρά τις συνταγματικές εγγυήσεις, η ελευθερία του Τύπου έχει αμφισβητηθεί σε νομοθετικό επίπεδο. Οι νέοι νόμοι που ψηφίστηκαν από το Κοινοβούλιο, με σκοπό την παροχή καλύτερης προστασίας των πολιτών έναντι της αυθαίρετης παρακολούθησης, ως απάντηση στο σκάνδαλο υποκλοπών Predatorgate, υπολείπονται των ευρωπαϊκών προτύπων. Ένα νέο νομοσχέδιο για τα μέσα ενημέρωσης οδήγησε στη δημιουργία μιας αμφιλεγόμενης επιτροπής δεοντολογίας. Χωρίς αδιάσειστα στοιχεία, ένας δημοσιογράφος καταδικάστηκε βάσει του ποινικού κώδικα για διασπορά ψευδών πληροφοριών, ενώ μια τροπολογία που ψηφίστηκε το 2023 αυξάνει τον κίνδυνο φυλάκισης δημοσιογράφων για δυσφήμιση».

Οικονομική κρίση και ιδιοκτησία των ΜΜΕ

Υπάρχει βέβαια και το οικονομικό πλαίσιο, με την έκθεση να αναφέρεται και στην οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, η οποία  «σε συνδυασμό με τη μείωση του αναγνωστικού κοινού και των διαφημιστικών προϋπολογισμών, έθεσε υπό αμφισβήτηση τη μακροπρόθεσμη επιβίωση πολλών μέσων ενημέρωσης. Ο αντίκτυπος της νέας νομοθεσίας που αποσκοπεί στην αύξηση της διαφάνειας της ιδιοκτησίας και της χρηματοδότησης των μέσων ενημέρωσης μένει να φανεί.

Επιθέσεις και απαγορεύσεις

Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα κάνουν λόγο επίσης και για επιθέσεις τις οποίες δέχονται οι δημοσιογράφοι, ενώ επισημαίνουν πως οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συχνά σεξισμό στο χώρο εργασίας τους. Επίσης, όπως σημειώνουν, «η αστυνομία καταφεύγει τακτικά στη βία και σε αυθαίρετες απαγορεύσεις για να παρεμποδίσει τη δημοσιογραφική κάλυψη των διαδηλώσεων και της προσφυγικής κρίσης στα ελληνικά νησιά. Δημοσιογράφοι έχουν πέσει θύματα σωματικών επιθέσεων κατά τη διάρκεια αθλητικών εκδηλώσεων και μπροστά από τα σπίτια τους. Παρά τις συλλήψεις που έγιναν τον Απρίλιο του 2023, η δολοφονία του βετεράνου αστυνομικού ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ, ο οποίος πυροβολήθηκε μέρα μεσημέρι μπροστά από το σπίτι του στην Αθήνα το 2021, δεν έχει ακόμη διαλευκανθεί. Το περιορισμένο πεδίο εφαρμογής της ομάδας εργασίας για την προστασία των δημοσιογράφων την εμποδίζει να αντιμετωπίσει τη συστημική κρίση της ελληνικής δημοσιογραφίας».