Γιορτές σήμαιναν ναρκωτικά, πολλά ναρκωτικά. Υπήρχε αφορμή για να πίνουμε όλο και περισσότερο. Δεν υπήρχαν δέντρα, δεν υπήρχαν στολισμοί, δεν υπήρχαν φώτα, δεν υπήρχαν άνθρωποι. Ένα Καλή Χρονιά και αυτό με ανθρώπους που είχες μόνο μια τυπική σχέση. Χριστούγεννα μαύρα, που κατέληγαν σε τσακωμούς και φασαρίες. Χριστούγεννα που κατέληγαν σε θανάτους. Καινούργιες χρονιές ξεκινούσαν χωρίς ανθρώπους δίπλα μας κι εμείς δεν καταλαβαίναμε τίποτα». Της Ιουλίας Κιλέρη

Ads

Η 38χρονη Έλλη, η οποία την περασμένη Τρίτη ολοκλήρωσε με επιτυχία το θεραπευτικό πρόγραμμα του 18ΑΝΩ, θυμάται τις γιορτινές αυτές ημέρες όταν ακόμη ζούσε μέσα στη φρίκη των ναρκωτικών. Χριστούγεννα, που για την πλειονότητα των ανθρώπων είναι συνυφασμένα με τη χαρά, τη διασκέδαση, την παρέα, μουσικές, το αλκοόλ, τα δώρα… για εκείνη ήταν πένθιμες και μαύρες ημέρες. Αλλά ακόμη και για όσους προσπαθούν να βγουν από αυτόν τον εφιάλτη και να βοηθήσουν τον εαυτό τους, οι ημέρες αυτές έχουν μια παραπάνω δυσκολία. Δυσκολία που σχετίζεται με το γεγονός ότι στο δικό τους μυαλό συνδέονται με την υπερβολική χρήση αλκοόλ, τη μελαγχολία και τη θύμηση των ανθρώπων που έχουν χαθεί και τους οποίους δεν κατάφεραν να πενθήσουν, με τις οικονομικές δυσκολίες που δεν τους επιτρέπουν να χαρούν. «Για μένα οι γιορτές δεν είχαν καμία σημασία. Ήταν μια ζωή πένθιμες. Ήταν όλα μαύρα, δεν υπήρχαν άνθρωποι, δεν υπήρχε καμία ουσία», εξηγεί η Έλλη. Όταν, όμως, μπήκε στο πρόγραμμα απεξάρτησης, τα πράγματα άλλαξαν. «Όταν ήρθα στο πρόγραμμα, ήταν τέτοιες ημέρες, και την πρώτη εβδομάδα γιόρταζε μια κοπέλα. Από τότε, κάθε φορά που κάποια γιόρταζε ή είχε γενέθλια, τα γιορτάζαμε. Τώρα επιτέλους, επειδή έχω καταλάβει τι σημαίνει να ζω, τι σημαίνει να χαίρομαι και να μοιράζομαι, για μένα οι γιορτές είναι σημαντικές και τις περιμένω. Δεν θα φανταζόμουν ποτέ τον εαυτό μου, δεν θα περίμενα να έρθουν τα Χριστούγεννα για να γιορτάζουμε όλες μαζί. Δεν θα περίμενα να έρθουν οι γιορτές για να έχω και ανθρώπους κοντά μου». Ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Έλλη αυτή τη στιγμή είναι ότι δεν εργάζεται. «Αυτό έρχεται λίγο να με διχάσει γιατί τα πράγματα που μου αρέσουν και θέλω να κάνω δυστυχώς χρειάζονται κάποια χρόνια μπροστά για να πω ότι θα τα καταφέρω και θα βγάλω κάποια χρήματα. Είναι πολύ δύσκολο και λόγω της ηλικίας μου. Θέλουν όλοι 25χρονα άτομα, για λόγους ευνόητους με τα καινούργια μέτρα που έχουν πάρει αυτό τον καιρό». «Η αλήθεια είναι ότι μόλις βγήκα από το κλειστό πρόγραμμα και είδα τον κόσμο έτσι, από την τηλεόραση, με όλα αυτά τα μέτρα που παίρνανε και τον κόσμο να μην αντιδρά όσο πρέπει, έμεινα άναυδη. Έχω καταλάβει, όμως, ότι δεν πρέπει να φοβάμαι και αυτό οφείλεται στο πρόγραμμα του 18ΑΝΩ. Κατάλαβα ότι δεν πρέπει να φοβάμαι και να τρομοκρατούμαι. Πρέπει να αγωνίζομαι και να επαναστατώ». Η 30χρονη Ειρήνη, πάλι, που βρίσκεται στην επανένταξη και είναι μητέρα ενός κοριτσιού 3,5 ετών είναι πολύ αισιόδοξη και χαρούμενη για τις φετινές γιορτές. «Έχω πολλά χρόνια να νιώσω έτσι μετά από 15 χρόνια στη χρήση. Παλιότερα, δεν υπήρχαν γιορτές. Όλες οι μέρες ήταν ίδιες. Τίποτα γύρω μου δεν μου έκανε εντύπωση. Δεν πρόσεχα καν ότι ήταν γιορτές, το μόνο που απασχολούσε το μυαλό μου ήταν να πάρω τη δόση μου. Τώρα, όλα είναι χαρά. Ακόμη και τα χριστουγεννιάτικα φώτα με εντυπωσιάζουν. Φέτος θα κάνουμε βόλτες με τη μικρή, θα πάμε στα μαγαζιά, θα περάσουμε χρόνο μαζί, θα έχω δίπλα μου ανθρώπους που αγαπάω και μ’ αγαπούν. Υπάρχουν βέβαια οικονομικές δυσκολίες, είναι ένα θέμα, αλλά αν έχεις ανθρώπους δίπλα σου που σου δίνουν μια ευχή από καρδιάς είναι πολύ μεγάλο ζήτημα και η λύση βρίσκεται». Γιορτές σημαίνουν αλκοόλ, μοναξιά, άνθρωποι που χάθηκαν, ανεργία Ποια προβλήματα δημιουργούν οι γιορτινές ημέρες στους ανθρώπους που προσπαθούν να βγουν από το λαβύρινθο των ουσιών, που είναι σε διαδικασία απεξάρτησης; Το ερώτημα τέθηκε σε ομάδα επανένταξης του 18ΑΝΩ. Ένα ζήτημα που τους απασχολεί πάρα πολύ, όπως εξηγεί στο tvxs.gr η κ. Κατερίνα Μάτσα, επιστημονική υπεύθυνη της δομής, είναι ότι στη συνείδηση των ανθρώπων και τον τρόπο ζωής τους έχει μπει το αλκοόλ ως συνώνυμο της διασκέδασης. «Επειδή η απεξάρτηση είναι μια διαδικασία ασυμβίβαστη με τη χρήση οποιασδήποτε ουσίας, νόμιμης ή παράνομης, αισθάνονται ότι πιέζονται πάρα πολύ, φοβούνται να βρεθούν με κόσμο γιατί θα κυκλοφορεί πολύ το αλκοόλ και αισθάνονται ότι απειλείται η προσπάθειά τους», τονίζει και προσθέτει: «πρόκειται για ένα πρόβλημα των ημερών που μπορεί να αποφευχθεί τις άλλες μέρες, αυτές όμως είναι ταυτισμένο στη συνείδηση των ανθρώπων με τη γιορτινή ατμόσφαιρα». Ένα δεύτερο πρόβλημα των ημερών είναι η μοναξιά. «Είναι πολύ βαρύ το να είναι κανένας μόνος του και όταν έχει χάσει δικά του πρόσωπα και όταν είναι γενικά κλειστός στον εαυτό του είναι πολύ εύκολο να απομονωθεί. Ενώ λοιπόν θεωρείται ότι οι γιορτές είναι μέρες που οι άνθρωποι βρίσκονται μεταξύ τους και γιορτάζουν όλοι μαζί, στην πραγματικότητα νιώθει κανείς τη μοναξιά, ιδιαίτερα στη μεγαλούπολη, με τα φώτα, τους ρυθμούς, τα χιλιάδες προβλήματα που κουβαλάει ο καθένας μόνος στους ώμους του. Και η μοναξιά σ’ αυτές τις περιπτώσεις πονάει ακόμη περισσότερο. Είναι αυτό που λέμε η ερημία του πλήθους. Και στα παιδιά δημιουργούν μια τάση να νιώθουν πιο θλιμμένοι γιατί σε τέτοιες ημέρες θυμάται κανείς πιο εύκολα τα πρόσωπα που έχει χάσει… Και επειδή οι εξαρτημένοι είναι άνθρωποι που έχουν στο ιστορικό τους πάρα πολλούς θανάτους δικών τους προσώπων… οι θάνατοι στοιχειώνουν αυτές τις ημέρες». Σε σχέση πάλι με το αλκοόλ και γενικά τη χρήση ουσιών, αυτό που εκφράζουν ιδιαίτερα σαν αγωνία και σαν δυνατό φόβο είναι το «πώς να πάω να διασκεδάσω σε χώρους που κυκλοφορούν ουσίες;». Ο κίνδυνος να μην καταφέρουν να πουν «όχι» είναι πολύ μεγάλος, και άλλωστε, όπως επισημαίνει η κ. Μάτσα, «είναι πολύ δύσκολο να διασκεδάσει κανείς σε ένα χώρο όταν δεν συμμετέχει στη χρήση που κάνουν όλοι. Αισθάνονται λοιπόν αποκλεισμένοι από τη διασκέδαση». Παρόλα αυτά, οι θεραπευόμενοι δεν επιλέγουν να κλειστούν στο σπίτι τους και απλώς να αφήσουν τις γιορτινές ημέρες να περάσουν. Προτιμούν να τις περάσουν όλοι μαζί και όπως έντονα τόνισαν «θα πιέσουν τους εαυτούς τους, θα αγωνιστούν να μη μείνουν μόνοι». Όσοι μένουν σε ξενώνες θα γιορτάσουν όλοι μαζί, όσοι μένουν σε δικό τους σπίτι θα καλέσουν τους υπόλοιπους από την ομάδα, με στόχο να μην απομονωθούν. Επίσης, μεγαλύτερο βάρος αυτές τις ημέρες είναι και το ζήτημα της εργασίας, καθώς η ανεργία στην ευπαθή αυτή ομάδα χτυπά κόκκινο. «Όταν κάποιος δεν βρίσκει δουλειά, είναι άνεργος και επομένως δεν έχει καθόλου οικονομικούς πόρους ώστε να πάρει ένα δώρο στους ανθρώπους που αγαπά, ώστε να πάρει ένα ρούχο γιορτινό για να νιώσει καλύτερα… αυτές οι ελλείψεις γίνονται σκληρές και επώδυνες». Αντιμέτωποι και με τη λιτότητα Η οικονομικές δυσχέρειες, διογκωμένες μάλιστα από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές λιτότητας, εμπεριέχουν σε σημαντικό βαθμό των κίνδυνο υποτροπής στους ανθρώπους που βρίσκονται σε κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα. «Η υποτροπή δεν είναι συνυφασμένη με το πρόβλημα – με το γεγονός δηλαδή ότι κάνουν χρήση και είναι ευάλωτες προσωπικότητες – είναι συνήθως με κοινωνικά προβλήματα: με την αδυναμία εύρεσης εργασίας, την έλλειψη πόρων για να μείνουν μόνοι και πάλι ξαναγυρίζουν στο πατρικό σπίτι και εξαρτώνται από τους γονείς για να επιβιώσουν, με τον κίνδυνο να ξαναβρεθούν στη φυλακή γιατί τα δικαστήρια είναι αμείλικτα απέναντί τους, αλλά και με το περιβάλλον κοινωνικού ρατσισμού, στο οποίο ζουν. Αυτό που έχουν ανάγκη είναι η αναγνώριση της προσπάθειάς τους και της αξίας τους. Χρειάζονται την επιβράβευση γιατί, παρά τις πολύ δύσκολες συνθήκες μαζικής ανεργίας, τα καταφέρνουν. Κάποια από αυτά τα παιδιά καταφέρνουν να βρουν και δουλειά με τις δικές τους δυνάμεις», υπογραμμίζει η κ. Μάτσα. Υπάρχουν και γενικότεροι, όμως, κίνδυνοι που αφορούν το ότι δεν θα γίνουν πια καινούργια προγράμματα «διότι με αυτή τη γραμμή του “περικοπές παντού”, καμία επέκταση, κανένας διορισμός, κανένα μεγάλο πρόγραμμα δεν θα υλοποιηθεί και οι συνέπειες θα είναι πολύ σοβαρές. Αν τα παιδιά που μπαίνουν στα ναρκωτικά και ζουν μέσα στη φρίκη κάποια στιγμή πάρουν μια απόφαση να ενταχθούν σε στεγνό πρόγραμμα, δεν θα βρουν, δεν θα υπάρχουν. Ήδη δεν επαρκούν, με τον αριθμό των εξαρτημένων που έχουμε σήμερα και δεχόμενοι ότι αυτός θα μεγαλώσει –γιατί αυτή είναι η εμπειρία: έχουμε διαρκή αύξηση της χρήσης και διεθνώς σε περιόδους κρίσης αυξάνεται η χρήση των ναρκωτικών και των ψυχικών νοσημάτων». Δεύτερον, οι επιπτώσεις της κρίσης θα φανούν στα ήδη υπάρχοντα προγράμματα διότι και «το προσωπικό θα είναι λιγότερο, θα είναι κουρασμένο, απογοητευμένο, θα ζει μέσα στην ανασφάλεια. Δεν θα μπορεί να αποδώσει, γιατί το έργο της απεξάρτησης μπορεί να γίνει από ανθρώπους που πιστεύουν και που δίνουν την ψυχή τους». Ένα άλλο ζήτημα που απασχολεί τους εργαζόμενους στα θεραπευτικά προγράμματα είναι ότι το νέο νομοσχέδιο που βρίσκεται ήδη σε διαβούλευση, προβλέπει την επιχορήγηση ιδιωτών στην απεξάρτηση. Η κ. Μάτσα κάνει λόγο για «καταστροφή». «Πρώτον, γιατί οι οικογένειες των ανθρώπων αυτών είναι κατεστραμμένες οικονομικά. Δεύτερον, γιατί αυτά τα παιδιά έχουν μάθει να συναλλάσσονται για τη δόση τους. Θα κάνουν λοιπόν οικονομική συναλλαγή και με αυτούς που θα τους βγάλουν από την εξάρτηση; Τρίτον, όταν η εξάρτηση γίνεται αντικείμενο κερδοσκοπίας, δηλαδή, σκοπεύεις να κερδίσεις από τον θεραπευόμενο, αποκλείεται να κάνεις επιστημονική δουλειά. Αν ο στόχος είναι το κέρδος, αυτό είναι μια διαδικασία, όπου και η απεξάρτηση εμπορευματοποιείται και χάνει τον επιστημονικό, ηθικό και ανθρωπιστικό της χαρακτήρα. Από αυτή την άποψη, όλοι οι φορείς λέμε ότι είμαστε αντίθετοι στο να περάσει το συγκεκριμένο άρθρο». Η επιστημονική υπεύθυνη του 18ΑΝΩ επικαλείται ένα «τραγελαφικό παράδειγμα» των όσων ετοιμάζονται. «Υπάρχει αυτή τη στιγμή δικαστική δίωξη μιας ιδιωτικής μονάδας, η οποία κάνει 24ωρη αποτοξίνωση. Η δίκη έχει αναβληθεί 2 φορές. Αν περάσει ένα τέτοιο άρθρο θα φτάσουμε στο σημείο ο ιδιοκτήτης αυτής της μονάδας που λειτουργεί παράνομα επί χρόνια και αποκομίζει τεράστια κέρδη, να επιχορηγείται και από το κράτος. Αυτή η κατάσταση είναι απαράδεκτη, πολύ περισσότερο σε αυτή την εποχή που το πρόβλημα μεγαλώνει σε όλο τον κόσμο».