Η ελληνική ακτοφυλακή έχει προκαλέσει το θάνατο δεκάδων μεταναστών στη Μεσόγειο σε διάστημα τριών ετών, αναφέρει το BBC, σε πρωτoσέλιδο δημοσίευμα του, επικαλούμενο μάρτυρες, «συμπεριλαμβανομένων εννέα ανθρώπων που ρίχτηκαν σκόπιμα στο νερό».

Οι εννέα, σημειώνει το δημοσίευμα, είναι ανάμεσα σε περισσότερους από 40 ανθρώπους που φέρονται να έχουν πεθάνει ως αποτέλεσμα του εξαναγκασμού τους να βγουν από τα ελληνικά χωρικά ύδατα ή να τους βγάλουν ξανά στη θάλασσα αφού έφτασαν σε ελληνικά νησιά, σύμφωνα με την ανάλυση του BBC.

Η ελληνική ακτοφυλακή δήλωσε στην έρευνα ότι απορρίπτει κατηγορηματικά όλες τις κατηγορίες για παράνομες δραστηριότητες.

Το BBC απαντά στην παραπάνω άρνηση λέγοντας ότι έδειξε πλάνα σε έναν πρώην ανώτερο αξιωματικό της ελληνικής ακτοφυλακής, από τη φόρτωση 12 ατόμων σε σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής και στη συνέχεια την εγκατάλειψή τους σε μια λέμβο.

«Όταν σηκώθηκε από την καρέκλα του, και με το μικρόφωνό του ακόμα ανοιχτό, είπε ότι ήταν “προφανώς παράνομο” και “διεθνές έγκλημα”».

Η ελληνική κυβέρνηση κατηγορείται εδώ και καιρό για αναγκαστικές επαναπροωθήσεις, σπρώχνοντας ανθρώπους πίσω προς την Τουρκία, από όπου πέρασαν, κάτι που είναι παράνομο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, σημειώνει το δημοσίευμα.

Ωστόσο, προσθέτει, είναι η πρώτη φορά που το BBC υπολογίζει τον αριθμό των περιστατικών που υποστηρίζουν ότι οι θάνατοι επήλθαν ως αποτέλεσμα των ενεργειών της ελληνικής ακτοφυλακής.

Τα 15 περιστατικά που αναλύονται – μεταξύ του Μαϊου του 2020 και του Μαϊου του 2023 είχαν ως αποτέλεσμα 43 θανάτους, ισχυρίζεται το BBC.

Οι αρχικές πηγές του ήταν κυρίως τοπικά μέσα ενημέρωσης, ΜΚΟ και η τουρκική ακτοφυλακή.

«Η επαλήθευση τέτοιων μαρτυριών είναι εξαιρετικά δύσκολη – οι μάρτυρες συχνά εξαφανίζονται ή φοβούνται να μιλήσουν» προσθέτει.

«Ωστόσο, σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις καταφέραμε να επιβεβαιώσουμε τις μαρτυρίες μιλώντας με αυτόπτες μάρτυρες.

Η έρευνά μας, η οποία παρουσιάζεται σε ένα νέο ντοκιμαντέρ του BBC, Dead Calm: Killing in the Med?, υπέδειξε ένα σαφές μοτίβο.

Σε πέντε από τα περιστατικά, οι μετανάστες δήλωσαν ότι οι ελληνικές αρχές τους πέταξαν απευθείας στη θάλασσα.

Σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις εξήγησαν πώς είχαν αποβιβαστεί σε ελληνικά νησιά αλλά τους κυνήγησαν.

Σε αρκετά άλλα περιστατικά, οι μετανάστες δήλωσαν ότι τους είχαν βάλει σε φουσκωτές σχεδίες χωρίς μοτέρ, οι οποίες στη συνέχεια ξεφούσκωσαν ή φάνηκε ότι είχαν τρυπηθεί.

Μία από τις πιο ανατριχιαστικές περιγραφές δόθηκε από έναν άνδρα από το Καμερούν, ο οποίος λέει ότι κυνηγήθηκε από τις ελληνικές αρχές αφού αποβιβάστηκε στο νησί της Σάμου τον Σεπτέμβριο του 2021.

Όπως όλοι οι άνθρωποι με τους οποίους πήραμε συνέντευξη, είπε ότι σχεδίαζε να καταγραφεί στο ελληνικό έδαφος ως αιτών άσυλο.

“Μόλις είχαμε ελλιμενιστεί, και η αστυνομία ήρθε από πίσω”, μας είπε.

“Υπήρχαν δύο αστυνομικοί ντυμένοι στα μαύρα και άλλοι τρεις με πολιτικά ρούχα. Ήταν μασκοφόροι, μπορούσες να δεις μόνο τα μάτια τους”.

Ο ίδιος και δύο άλλοι – ένας άλλος από το Καμερούν και ένας άνδρας από την Ακτή Ελεφαντοστού – μεταφέρθηκαν σε ένα σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής, είπε, όπου τα γεγονότα πήραν τρομακτική τροπή.

“Ξεκίνησαν με τον [άλλο] Καμερουνέζο. Τον πέταξαν στο νερό. Ο άντρας από την Ακτή Ελεφαντοστού είπε: “Σώστε με, δεν θέλω να πεθάνω… και τότε τελικά μόνο το χέρι του ήταν πάνω από το νερό και το σώμα του ήταν κάτω.

“Αργά το χέρι του γλίστρησε κάτω από το νερό και το νερό τον καταπλάκωσε”.

Ο συνεντευξιαζόμενος μας λέει ότι οι απαγωγείς του τον χτύπησαν.

“Οι γροθιές έπεφταν βροχή στο κεφάλι μου. Ήταν σαν να χτυπούσαν ένα ζώο”.

Και τότε λέει ότι τον έσπρωξαν και αυτόν στο νερό – χωρίς σωσίβιο.

Κατάφερε να κολυμπήσει μέχρι την ακτή, αλλά τα πτώματα των άλλων δύο – του Sidy Keita και του Didier Martial Kouamou Nana – ανασύρθηκαν στις τουρκικές ακτές.

Οι δικηγόροι των επιζώντων ζητούν από τις ελληνικές αρχές να ανοίξουν υπόθεση διπλής δολοφονίας».

Ένας άλλος άνδρας, από τη Σομαλία, είπε στο BBC ότι τον Μάρτιο του 2021 είχε συλληφθεί από τον ελληνικό στρατό κατά την άφιξή του στο νησί της Χίου, ο οποίος στη συνέχεια τον παρέδωσε στην ελληνική ακτοφυλακή.

Είπε ότι οι λιμενικοί του έδεσαν τα χέρια πίσω από την πλάτη του, πριν τον ρίξουν στο νερό.

«Με πέταξαν δεμένο με φερμουάρ στη μέση της θάλασσας. Ήθελαν να πεθάνω», είπε.

Είπε ότι κατάφερε να επιβιώσει επιπλέοντας στην πλάτη του, πριν το ένα του χέρι ελευθερωθεί από το δέσιμο.

Αλλά η θάλασσα ήταν φουρτουνιασμένη και τρεις από την ομάδα του πέθαναν.

Κατάφερε να φτάσει στη στεριά, όπου τελικά εντοπίστηκε από την τουρκική ακτοφυλακή.

Στο περιστατικό με τις περισσότερες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές – τον Σεπτέμβριο του 2022 – ένα σκάφος που μετέφερε 85 μετανάστες αντιμετώπισε πρόβλημα κοντά στο ελληνικό νησί της Ρόδου, όταν η μηχανή του έσβησε.

Ο Μοχάμεντ, από τη Συρία είπε ότι κάλεσαν την ελληνική ακτοφυλακή για βοήθεια, η οποία τους φόρτωσε σε μια βάρκα, τους επέστρεψε στα τουρκικά ύδατα και τους έβαλε σε σωσίβιες λέμβους.

Ο Mohamed λέει ότι η σχεδία που δόθηκε σε αυτόν και την οικογένειά του δεν είχε κλείσει σωστά τη βαλβίδα της.

«Αμέσως αρχίσαμε να βουλιάζουμε, το είδαν αυτό… Μας άκουσαν όλους να ουρλιάζουμε και παρόλα αυτά μας άφησαν», δήλωσε στο BBC.

«Το πρώτο παιδί που πέθανε ήταν ο γιος της ξαδέλφης μου… Μετά από αυτό ήταν ένα προς ένα. Άλλο ένα παιδί, άλλο ένα παιδί, και μετά εξαφανίστηκε ο ίδιος ο ξάδερφός μου. Μέχρι το πρωί είχαν πεθάνει επτά ή οκτώ παιδιά. Τα παιδιά μου δεν πέθαναν μέχρι το πρωί… λίγο πριν φτάσει η τουρκική ακτοφυλακή».

Ο ελληνικός νόμος επιτρέπει σε όλους τους μετανάστες που ζητούν άσυλο να καταγράψουν το αίτημά τους σε αρκετά από τα νησιά, σε ειδικά κέντρα καταγραφής.

Όμως οι συνεντευξιαζόμενοι – με τους οποίους το BBC λέει ότι ήρθε σε επαφή με τη βοήθεια του οργανισμού υποστήριξης μεταναστών Consolidated Rescue Group – είπαν ότι συνελήφθησαν πριν προλάβουν να φτάσουν σε αυτά τα κέντρα.

Είπαν ότι οι άνδρες αυτοί θα λειτουργούσαν προφανώς μυστικά, μη ένστολοι και συχνά μασκοφόροι.

Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποστηρίζουν ότι χιλιάδες άνθρωποι που ζητούν άσυλο στην Ευρώπη έχουν αναγκαστεί παράνομα να επιστρέψουν από την Ελλάδα στην Τουρκία και τους έχει αρνηθεί το δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο, το οποίο κατοχυρώνεται στο διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της ΕΕ.

Ο Αυστριακός ακτιβιστής Fayad Mulla είπε στο BBC, ότι ανακάλυψε ο ίδιος πόσο μυστικές φαίνεται να είναι τέτοιες επιχειρήσεις τον περασμένο Φεβρουάριο, στο ελληνικό νησί της Λέσβου.

Οδηγώντας προς την τοποθεσία μιας υποτιθέμενης αναγκαστικής επιστροφής μετά από μια πληροφορία, τον σταμάτησε ένας άνδρας με κουκούλα, ο οποίος αργότερα αποκαλύφθηκε ότι εργαζόταν για την αστυνομία.

Είπε ότι η αστυνομία επιχείρησε στη συνέχεια να διαγράψει το υλικό από την κάμερα του και να τον κατηγορήσει για αντίσταση κατά αστυνομικού.

Τελικά, δεν ελήφθησαν περαιτέρω μέτρα.

Δύο μήνες αργότερα, σε ένα παρόμοιο μέρος, ο Mulla κατάφερε να γυρίσει μια αναγκαστική επιστροφή, η οποία δημοσιεύθηκε από τους New York Times.

Μια ομάδα που περιλάμβανε γυναίκες και μωρά ξεφορτώθηκε από το πίσω μέρος ενός φορτηγού χωρίς διακριτικά και κατέβηκε από μια προβλήτα σε μια μικρή βάρκα.

Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε ένα σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής που βρισκόταν πιο μακριά από την ακτογραμμή, μεταφέρθηκαν στη θάλασσα και στη συνέχεια επιβιβάστηκαν σε μια σχεδία όπου αφέθηκαν να παρασυρθούν.

Αργότερα διασώθηκαν από την τουρκική ακτοφυλακή.

Tο BBC λέει ότι έδειξε αυτό το υλικό στον Δημήτρη Μπαλτάκο, τον πρώην επικεφαλής ειδικών επιχειρήσεων της ελληνικής ακτοφυλακής.

«Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, αρνήθηκε να κάνει εικασίες σχετικά με το τι έδειχνε το υλικό – έχοντας αρνηθεί, νωρίτερα στη συνομιλία μας, ότι η ελληνική ακτοφυλακή θα έκανε ποτέ κάτι παράνομο. Αλλά κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος, καταγράφηκε να λέει σε κάποιον εκτός λήψης στα ελληνικά:

“Δεν τους έχω πει πολλά, σωστά; Είναι πολύ ξεκάθαρο, έτσι δεν είναι; Δεν είναι πυρηνική φυσική. Δεν ξέρω γιατί το έκαναν μέρα μεσημέρι… Είναι… προφανώς παράνομο. Είναι ένα διεθνές έγκλημα”».

Το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής της Ελλάδας δήλωσε στο BBC ότι το υλικό ερευνάται επί του παρόντος από την ανεξάρτητη Εθνική Αρχή Διαφάνειας της χώρας.

Μια ερευνητική δημοσιογράφος με την οποία το BBC μίλησε και η οποία εδρεύει στη Σάμο λέει ότι άρχισε να συνομιλεί με ένα μέλος των ελληνικών ειδικών δυνάμεων μέσω της εφαρμογής γνωριμιών Tinder.

Όταν της τηλεφώνησε από ένα «πολεμικό πλοίο», όπως το περιέγραψε, η Romy van Baarsen τον ρώτησε περισσότερα για τη δουλειά του – και τι συνέβη όταν του εντόπισαν μια βάρκα προσφύγων.

Εκείνος απάντησε ότι «τους οδηγούν πίσω» και είπε ότι τέτοιες εντολές είναι «από τον υπουργό», προσθέτοντας ότι θα τιμωρούνταν αν δεν κατάφερναν να σταματήσουν μια βάρκα.

Η Ελλάδα ανέκαθεν αρνιόταν ότι γίνονται οι λεγόμενες «απωθήσεις», γράφει το δημοσίευμα.

Η Ελλάδα αποτελεί δίοδο εισόδου στην Ευρώπη για πολλούς μετανάστες.

Πέρυσι, υπήρξαν 263.048 θαλάσσιες αφίξεις στην Ευρώπη, με την Ελλάδα να δέχεται 41.561 (16%) από αυτές.

Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την ΕΕ το 2016 για να σταματήσει τη διέλευση μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα, αλλά δήλωσε το 2020 ότι δεν μπορεί πλέον να την εφαρμόσει.

«Κοινοποιήσαμε τα ευρήματα της έρευνάς μας στην ελληνική ακτοφυλακή.

Αυτή απάντησε ότι το προσωπικό της εργάζεται “ακούραστα με απόλυτο επαγγελματισμό, έντονο αίσθημα ευθύνης και σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και τα θεμελιώδη δικαιώματα”, προσθέτοντας ότι “συμμορφώνονται πλήρως με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας”.

Και πρόσθεσε: “Θα πρέπει να τονιστεί ότι από το 2015 έως το 2024, το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα έχει διασώσει 250.834 πρόσφυγες/μετανάστες σε 6.161 περιστατικά στη θάλασσα. Η άψογη εκτέλεση αυτής της ευγενούς αποστολής έχει αναγνωριστεί θετικά από τη διεθνή κοινότητα”».

«Η ελληνική ακτοφυλακή έχει επικριθεί στο παρελθόν για τον ρόλο της στο μεγαλύτερο ναυάγιο μεταναστών στη Μεσόγειο εδώ και μια δεκαετία.

Περισσότεροι από 600 άνθρωποι υπολογίζονται ότι έχασαν τη ζωή τους μετά τη βύθιση του Adriana στην οριοθετημένη περιοχή διάσωσης της Ελλάδας τον περασμένο Ιούνιο.

Οι Έλληνες αξιωματούχοι επέμειναν ότι το σκάφος δεν αντιμετώπιζε πρόβλημα και ότι βρισκόταν με ασφάλεια στο δρόμο προς την Ιταλία, και έτσι η ακτοφυλακή δεν επιχείρησε διάσωση», καταλήγε το δημοσίευμα.