Μιλώντας σχετικά με την ενεργειακή κρίση και την προτροπή της κυβέρνησης προς τους πολίτες να στραφούν στο πετρέλαιο, ο Στέλιος Πέτσας, αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών, δήλωσε δίχως ίχνος κοινωνικής ευαισθησίας, πως «το βασικό ζητούμενο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να δείχνουμε προσαρμογή. Όποιος αρνείται να προσαρμοστεί, δυστυχώς πεθαίνει».

Αφού προχώρησε σε «διευκρινίσεις» μετά την κατακραυγή, κάνοντας λόγο για την «προσαρμοστικότητα του ανθρώπου ιστορικά», στην οποία υποτίθεται πως αναφερόταν, ζήτησε τελικά συγγνώμη.

Το μοτίβο βέβαια, γνωστό: κάνω μια δήλωση που προκαλεί αντιδράσεις, προχωρώ σε διευκρίνιση που δεν καλύπτει κανέναν και στη συνέχεια ζητώ συγγνώμη.

Το θέμα είναι πως, ό,τι κι αν υποστηρίζει ο ίδιος, η δήλωση αυτή μοιάζει να αντανακλά την κυβερνητική πολιτική, πέρα από τα επιδόματα: Η αξιοπρέπεια και βασικά η επιβίωση των «απροσάρμοστων», εξαρτάται από τη βούληση των ίδιων και μόνο. Διαφορετικά…

Κι η αλήθεια είναι πως, παρότι η προσαρμοστικότητα αποτελεί για πολλούς μια ικανότητα, στην ουσία πολλές φορές είναι απλά το χαμήλωμα του πήχη των απαιτήσεων και ο υποβιβασμός της ίδιας της ζωής.

Διότι, ενώ πολλά νοικοκυριά την τελευταία δεκαετία στράφηκαν στο φυσικό αέριο, με προτροπή των κυβερνήσεων, τώρα τους ζητείται να επιστρέψουν «προσωρινά» στο πετρέλαιο, την ώρα που ο καυστήρας δεν είναι εύκολο να αλλάξει σε πολλές περιπτώσεις.  

Κι όλα αυτά, την ώρα που οι πολλαπλές κρίσεις των τελευταίων ετών έχουν γονατίσει μεγάλος μέρος της κοινωνίας, αλλάζοντας άρδην τα δεδομένα και αφαιρώντας σταθερές που κάποτε έμοιαζαν κάπως δεδομένες.

Σύμφωνα με τη ΓΣΕΕ, οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα επιβαρύνονται με σχεδόν δύο κατώτατους μισθούς από την αύξηση των τιμών του ρεύματος. Επίσης, σχεδόν 7 στους 10 έχει αναγκαστεί να μειώσει πολύ ή αρκετά τις δαπάνες για βασικά είδη διατροφής, ενώ περίπου το ίδιο ποσοστό θεωρεί πως δεν θα βγάλει «καθόλου» το χειμώνα, ή ότι θα περάσει «δύσκολα». Επίσης, 1 στους 2 δεν πληρώνεται για τις υπερωρίες που εργάζεται. Οι άνθρωποι προσαρμόζοντας λοιπόν, δεν πεθαίνουν, έτσι ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν.

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σχεδόν 3 εκατομμύρια άτομα βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ περίπου οι μισοί πολίτες (46,3%) αδυνατούν να καλύψουν έκτακτες αλλά αναγκαίες δαπάνες.

Όσον αφορά τις «πολυτέλειες», που βαφτίζονται έτσι, για να νιώθεις και ένοχος/η όταν τις απαιτείς, αλλά στην ουσία πρόκειται για ανάγκες, σχεδόν το 80% των φτωχών νοικοκυριών δηλώνει αδυναμία πλήρωσης μιας εβδομάδες διακοπών. Δουλέψτε, δουλέψτε, δουλέψτε.

Στα μη φτωχά νοικοκυριά, το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 41%. Πέσιμο του πήχη; Ίσως καλύτερα εξάλειψη των όποιων απαιτήσεων.

Υπάρχουν όμως και φορές κατά τις οποίες η προσαρμοστικότητα δεν δίνει τη λύση, όταν βρίσκεται αντιμέτωπη με τις πραγματικές συνθήκες και το γενικότερο πλαίσιο. Πριν από περίπου 10 μέρες, ο 17χρονος διανομέας Βασίλης Μέρκουρι έχασε τη ζωή του στην σκάλα Ωρωπού. Αποδείχθηκε πως εργαζόταν αδήλωτος, παράνομα.

Στην Πρέβεζα, την ίδια περίοδο, ένας 39χρονος κι ένας 40χρονος έχασαν τη ζωή τους έπειτα από έκρηξη, ενώ έκαναν ηλεκτροσυγκόλληση. Η σύζυγος του πρώτου, ήταν αποκαλυπτική: «Τους είχε πει ότι δεν είναι τίποτα ‘μπείτε να δουλέψετε’. Η δουλειά του άντρα μου ήταν εργάτης, να ταΐζει τα ψάρια, τίποτα άλλο. Αλλά το αφεντικό τον έβαζε να κάνει τα πάντα». Ο ίδιος μάλιστα της έλεγε πως «θα με βρεις κάρβουνο».

Και στις δύο περιπτώσεις οι άνθρωποι προσαρμόστηκαν, επειδή προφανώς χρειάζονταν τα χρήματα. Δεν ήταν αρκετό όμως, κι ενώ τα εργατικά δυστυχήματα έχουν αυξηθεί την τελευταία διετία, με τα θύματα να «προσαρμόζονται» στην αδήλωτη και χωρίς τις κατάλληλες προφυλάξεις εργασία, για χάρη του κέρδους. Όχι του δικού τους φυσικά.

Όσον αφορά τους «απροσάρμοστους» κάθε λογής, τα πράγματα είναι πιο απλά. «Μπορείτε να πεθάνετε, αφού το επιλέγετε», κυριολεκτικά ή μεταφορικά…