Τις τελευταίες ημέρες δημοσιεύματα έγκριτων διεθνών μέσων μαζικής ενημέρωσης κατηγορούν την Ελλάδα για παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών, που συνεπάγονται απώλεια δεκάδων ίσως και εκατοντάδων ανθρώπινων ζωών στο Αιγαίο. Η δημοσιογραφική έρευνα επικαλείται μαρτυρίες αξιωματούχων του Ελληνικού και Τούρκικου Λιμενικού Σώματος, μαρτυρίες θυμάτων και αυτοπτών μαρτύρων κλπ. Σύμφωνα με συγκεκριμένα στοιχεία της έρευνας, δύο πρόσφυγες ο Σίντι και Ντιτνιέρ, 36 και 33 ετών αντίστοιχα, βρήκαν τραγικό θάνατο στις 16 Σεπτεμβρίου, όταν μέλη του Λιμενικού τους μετέφεραν κρυφά από τη Σάμο στα ανοιχτά του Αιγαίου και τους πέταξαν στη θάλασσα, ενώ δεν ήξεραν κολύμπι. Μάλιστα, αναφέρεται ότι στις εν λόγω περιπτώσεις, όπως και σε πολλές άλλες, δεν χρησιμοποιούνται σωσίβιοι λέμβοι, όχι για λόγους οικονομίας, αλλά και για να μην προκληθούν υποψίες για εκτεταμένες επαναπροωθήσεις, λόγω αυξημένων προμηθειών.

Κατά καιρούς έχουν δει το φως της δημοσιότητας και άλλες περιπτώσεις ανθρώπων που επαναπροωθούνται από τη χώρα μας, είτε μέσω της θαλάσσιας οδού, είτε μέσω των χερσαίων συνόρων της, χωρίς καν να εξετάζεται τα αιτήματά τους για άσυλο, ή που καταγράφηκαν στα νησιά μετά την τρίτη ή τέταρτη άφιξή τους στο νησί. Υπάρχουν μαρτυρίες ακόμη και για παράνομες επαναπροωθήσεις ασυνόδευτων ανηλίκων, που μέσα σε λίγες ώρες βρέθηκαν από τη Θεσσαλονίκη στην Τουρκία Πρόσφατα, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες εξέφρασε την ανησυχία της για τους αυξανόμενους θανάτους μεταναστών και τις συνεχείς αναφορές για απωθήσεις στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας), ενώ ο ΔΟΜ, στην έκθεσή του για τους αγνοούμενους πρόσφυγες και μετανάστες, αναφέρει ότι από την αρχή της χρονιάς τουλάχιστον 21 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στα χερσαία σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Δυστυχώς, φαίνεται πλέον ότι οι επαναπροωθήσεις αποτελούν μέρος μιας ευρείας και συστηματικής πολιτικής εναντίον άμαχων ανθρώπων με συγκεκριμένο στόχο, την μείωση  των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών.

Σύμφωνα με το Άρθρο 7 του Καταστατικού της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, πράξεις τέτοιου είδους εμπίπτουν στην κατηγορία του «εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας», που αφορά κάθε ευρεία και συστηματική επίθεση κατευθυνόμενη κατά οποιουδήποτε αμάχου πληθυσμού και συντελείται μέσω πράξεων όπως μεταξύ άλλων: «ανθρωποκτονία με πρόθεση, εξόντωση, φυλάκιση ή άλλη σοβαρή στέρηση της σωματικής ελευθερίας κατά παραβίαση βασικών κανόνων του διεθνούς δικαίου, βίαιη εξαφάνιση προσώπων, και άλλων απάνθρωπων πράξεων παρόμοιου χαρακτήρα, οι οποίες με πρόθεση προκαλούν μεγάλο πόνο ή βαρεία σωματική βλάβη ή βαρεία βλάβη της διανοητικής ή σωματικής υγείας».

«Η συστηματική αυτή επίθεση διαπράττεται κατ’ εφαρμογή ή προς εξυπηρέτηση της πολιτικής ενός κράτους ή μιας οργάνωσης που στοχεύει στη διάπραξη τέτοιας επίθεσης», καταλήγει το Καταστατικό του Δικαστηρίου.

Η συστηματική επαναπροώθηση εξουθενωμένων ανθρώπων που κυριολεκτικά με απάνθρωπο τρόπο πετιούνται στη θάλασσα, όταν οριακά φτάνουν σε κάποιο ελληνικό νησί μετά από μέρες περιπλάνησης στο άγνωστο, με μηδαμινές πιθανότητες να αντέξουν να κολυμπήσουν και πάλι μέχρι τα παράλια της Τουρκίας είναι πραγματικά τρομακτική. Είναι χρέος της Ελληνικής κυβέρνησης να επιδιώξει την αποκατάσταση της αλήθειας, όχι μόνο με δηλώσεις, αλλά με παραπομπή του θέματος αυτού στη δικαιοσύνη για ενδελεχή ανεξάρτητη δικαστική έρευνα.

Κάθε καταπάτηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί απειλή για την κοινωνία μας, για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, για τη δημοκρατία, για ό,τι η ανθρωπότητα έχει κατακτήσει μετά το διαφωτισμό και μετά τις φρικαλεότητες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τη δημιουργία των Ηνωμένων Εθνών, του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του Ποινικού Δικαστηρίου κλπ. Αν και το Αιγαίο γίνει Λαμπεντούζα, η περίοδος αυτή με βεβαιότητα θα γραφτεί στα βιβλία της Ιστορίας ως μια σκοτεινή εποχή της Ευρώπης.

*Η Μαρία Δημητροπούλου είναι κοινωνικός επιστήμονας