Στις εκλογές του Μαΐου για πρώτη φορά στην ιστορία της Βόρειας Ιρλανδίας, το Καθολικό Εθνικιστικό Σιν Φειν (Sinn Féin που σημαίνει «Εμείς»), πήρε 28%  ψήφους πρώτης προτίμησης, με το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP), συμμάχους των Τόριδων του Τζόνσον στο 21%. Σε μια κανονική χώρα, οι εκλογικές επιτυχίες και αποτυχίες των κομμάτων δεν έχουν υπαρξιακό χαρακτήρα. Αλλά η Βόρεια Ιρλανδία δεν είναι φυσιολογική.

Ads

Κατ’ αρχάς δεν είναι χώρα αλλά επαρχία του Ηνωμένου Βασιλείου. Δημιουργήθηκε το 1921 μετά το τέλος του πολέμου μεταξύ Αγγλικών δυνάμεων και Ιρλανδών επαναστατών που αγωνίζονταν για την ανεξαρτησία του νησιού. Η συμφωνία οδήγησε στη διαίρεση του. Το νότιο τμήμα έγινε η ανεξάρτητη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, ενώ η Βόρεια Ιρλανδία παρέμεινε μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου. 

Οι Άγγλοι χάραξαν τα σύνορα με τρόπο που εξασφάλιζε ότι οι Προτεστάντες Ενωτικοί που θέλουν να παραμείνει η Βόρεια Ιρλανδία για πάντα στο Ηνωμένο Βασίλειο θα είχαν μόνιμη πλειοψηφία και την κυβέρνηση. Οι Καθολικοί Εθνικιστές που επιδιώκουν την ένωση του νησιού ήταν καταδικασμένοι να αποτελούν μόνιμη μειοψηφία. Όπως είπε Άγγλος υπουργός όταν φτιάχτηκε το κρατίδιο, «θα είναι μια Προτεσταντική κυβέρνηση για ένα Προτεστάντη λαό». Η Βόρεια Ιρλανδία ήταν ένα από τα πιο χοντρά αποικιοκρατικά μαγειρέματα. Η επαρχία καταδικάστηκε σε συνεχή ένταση κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα και σε πόλεμο μεταξύ των δύο κοινοτήτων για περίπου τριάντα χρόνια. Ήταν τα χρόνια των Ταραχών («Troubles»). Τραυμάτισαν τη χώρα  με τις τεράστιες διακρίσεις εναντίον των Καθολικών και τη βία της τρομοκρατίας.

Οι φετινές εκλογές ανέτρεψαν την ιδρυτική απάτη της επαρχίας. Ήταν η πρώτη φορά που ένα καθολικό κόμμα κέρδισε. Σχολιαστής του BBC είπε το βράδυ των εκλογών, ότι δεν υπήρχε σχέδιο για κάτι τέτοιο. Η χώρα είχε φτιαχτεί έτσι ώστε να μη υπάρξει εθνικιστική πλειοψηφία. Όλη η θεσμική της ύπαρξη στηρίζεται στην πλειοψηφική αρχή των Προτεσταντών που μάχονται για τη διατήρηση της συνταγματικής ένωσης με τη Βρετανία. Η Καθολική μειοψηφία από την άλλη πλευρά αγωνίζεται για την ένωση του νησιού. Για πρώτη φορά η πορεία φαίνεται να αντιστρέφεται. Ταυτόχρονα το Sinn Féin κέρδισε τις πρόσφατες εκλογές και στην Δημοκρατία αλλά ένα αντι- Sinn Féin μέτωπο το απέκλεισε από την κυβέρνηση. Πηγαίνει μπροστά στις δημοσκοπήσεις και υπάρχει το ενδεχόμενο σε δύο χρόνια να έχουμε κυβερνήσεις και στις δύο πλευρές του νησιού που επιδιώκουν την ένωση.

Ads

Δύο ιστορικές πορείες, αυτή που ξεκίνησε το 1921 με τη δημιουργία του τεχνητού κρατιδίου, και η άλλη με το Brexit του 2016 συναρθρώνονται και προετοιμάζουν το τέλος του. Όπως σε όλες τις αποικίες έτσι και στην Ιρλανδία το τέλος της επικυριαρχίας δρομολογήθηκε. 

Τρεις ημερομηνίες σηματοδοτούν της τραυματική ιστορία της Βόρειας Ιρλανδίας: 1972, 1981, 1989.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 οι διακρίσεις της Προτεστάντικης κυβέρνησης και του Λονδίνου οδήγησαν τους Καθολικούς να ξεκινήσουν ένα μεγάλο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα στα πρότυπα του civil rights movement των Αφρο-Αμερικάνων. Στις 30 Ιανουαρίου 1972 ειδικές δυνάμεις του Βρετανικού στρατού πυροβόλησαν και σκότωσαν δεκατέσσερις άοπλους διαδηλωτές στην καθολική πόλη Derry δημιουργώντας παγκόσμια κατακραυγή εναντίον της Βρετανικής πολιτικής. Στις 2 February 1972 η Βρετανική πρεσβεία στο Δουβλίνο κάηκε από εμπρησμό. Έξω από την πρεσβεία οι διαδηλωτές φώναζαν το σύνθημα των μεγάλων ταραχών στο Watts του Los Angeles το 1965: «burn, baby, burn». Η αστυνομία δεν παρενέβη. Θυμάμαι ότι το 1976 επισκεπτόμουνα στο Μπέλφαστ με αυτοκίνητο με Βρετανικές πινακίδες. Φίλοι με προειδοποίησαν να μην πάω στην καθολική πλευρά της πόλης γιατί αυτοκίνητα που έρχονταν από την «εχθρική» χώρα γίνονταν συχνά αντικείμενο επίθεσης.

Θα χρειαστούν σχεδόν 40 χρόνια για  να αναγνωρίσει η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου την αλήθεια. Το επίσημο κρατικό ψέμα όλα αυτά τα χρόνια ήταν ότι οι στρατιώτες είχαν δεχτεί πυρά από τους διαδηλωτές και τρομοκράτες του ΙΡΑ.  Η πρώτη επίσημη έρευνα του λόρδου Widgery, επανέλαβε το ψέμα. Το Βρετανικό κράτος δεν ήταν διατεθειμένο να αναγνωρίσει τι είχε συμβεί.  Μόνο το 2010 νέα έρευνα υπό τον Λόρδο Saville παραδέχτηκε την αλήθεια. Στις εκδηλώσεις μνήμης στις 2 Φεβρουαρίου φέτος, η Βρετανική κυβέρνηση έστειλε αντιπρόσωπο αλλά όχι η Προτεσταντική κοινότητα.

Στις 5 Μαΐου 1981 πέθανε στην φυλακή Maze μετά από 66 μέρες απεργίας πείνας, ο Μπόμπυ Σαντς μέλος του IRA καταδικασμένος για συμμετοχή σε τρομοκρατία. Ο Σαντς ηγήθηκε καμπάνιας των φυλακισμένων για να αναγνωριστούν ως πολιτικοί κρατούμενοι.

Στη διάρκεια την απεργίας εκλέχτηκε βουλευτής στο Westminster αλλά δεν δέχτηκε την έδρα. Οι Ρεπουμπλικάνοι Καθολικοί δεν αναγνωρίζουν την κυριαρχία της Βρετανίας επί της Βόρειας Ιρλανδίας και οι εκλεγμένοι βουλευτές τους δεν συμμετέχουν στις διαδικασίες της Βουλής. Εννέα άλλοι Ρεπουμπλικάνοι κρατούμενοι πέθαναν μετά τον Σαντς. Οι θάνατοι λειτούργησαν κατευναστικά στη Βόρεια Ιρλανδία αλλά και στο Λονδίνο.

Η λογική μιας πολιτικής λύσης στις Ταραχές και την ανώμαλη κατάσταση άρχισε να κερδίζει έδαφος. Ολοκληρώθηκε μετά δύσκολες και μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις με τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998 (Good Friday Agreement). Η Συμφωνία σήμανε το τέλος των Ταραχών στην Βόρεια Ιρλανδία. Οι μεγάλες οργανώσεις και από τις δύο πλευρές εγκατάλειψαν τον ένοπλο αγώνα. Διεθνείς μεσολαβητές εξέτασαν και σφράγισαν τις αποθήκες με τον οπλισμό. Μικρές ακραίες ομάδες και από τις δύο κοινότητες δεν αφοπλίστηκαν. Διατηρούν σχέσεις με εγκληματικές συμμορίες και συνεχίζουν τρομοκρατικές ενέργειες μικρής έντασης. Η βασική ιδέα της Συμφωνίας είναι η ίση συμμετοχή των δύο κοινοτήτων στην περιορισμένη διακυβέρνηση της επαρχίας.

Το πρώτο κόμμα ορίζει τον «Πρώτο Υπουργό», το δεύτερο τον «Αναπληρωτή». Οι δύο τους έχουν εν τούτοις ακριβώς τις ίδιες εξουσίες στο πνεύμα της Συμφωνίας. Ο όρος Πρώτος Υπουργός (First Minister) διαφέρει από το Prime Minister του Johnson θυμίζοντας ότι σε ένα συγκεντρωτικό κράτος όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, οι τοπικοί ηγέτες στην Ιρλανδία, την Σκωτία και την Ουαλία έχουν περιορισμένες εξουσίες.

Η Βόρεια Ιρλανδία βρίσκεται σε κομβικό σημείο. Η βία έχει υποχωρήσει αλλά δεν έχουμε ακόμη πλήρη ειρήνη. Υπάρχει προσέγγιση των δύο κοινοτήτων αλλά και διάχυτη ανησυχία που γιγαντώνεται όταν οι Προτεστάντες κάνουν τις πορείες που γιορτάζουν την νίκη κατά των Καθολικών το 1690 ή ακραίοι Καθολικοί διαπράττουν τρομοκρατικές πράξεις.

Brexit και Ιρλανδία

Το Brexit άνοιξε πληγές που δεν είχαν πλήρως κλείσει και συνεχίζουν να κακοφορμίζουν. Το πρωτόκολλο που επέτρεψε στη Βρετάνια να αποφύγει πλήρη αποκλεισμό από την ενιαία αγορά σημαίνει ότι η Βόρεια Ιρλανδία αποτελεί ενιαίο οικονομικό χώρο με τη Δημοκρατία για να αποφευχθεί η δημιουργία συνόρων και φυλακίων στα όρια τους κάτι που θα θύμιζε τα σκληρά χρόνια της τρομοκρατίας.  Ένα συμβολικό σύνορο έχει μπει έτσι στην Ιρλανδική θάλασσα μεταξύ της Βρετανία και της Ιρλανδίας. Αλλά αυτό είναι ανάθεμα για τους Ενωτικούς. Η συμφωνία του Brexit έχει παίξει ρόλο να επιστρέψουν οι φόβοι και οι ανησυχίες των προτεσταντών που υποστηρίζουν την συνταγματική ένωση με τη Βρετάνια επέστρεψαν. Δημογραφικά στοιχεία επίσης δείχνουν ότι σύντομα οι καθολικοί θα αποτελούν την πλειοψηφία αν δεν φανεί ήδη στον φετινό απολογισμό.

Τα προτεσταντικά κόμματα αποφάσισαν να μην συμμετάσχουν στην κυβέρνηση και απαιτούν από το Λονδίνο να καταργήσει το πρωτόκολλο με την ΕΕ. Σύμφωνα με τη Συμφωνία για να δημιουργηθεί τοπική κυβέρνηση πρέπει να συμμετέχουν και οι δύο κοινότητες. Έτσι η επαρχία παραμένει χωρίς κυβέρνηση και διοικείται από τον Λονδίνο. Όπως είπε ο Σαρτρ, «το μόνο καλό της αποικιοκρατίας είναι ότι για να επιβιώσει πρέπει να φαίνεται αδιάλλακτη αλλά με την αδιαλλαξία της προετοιμάζει το τέλος της». 

Οι εξελίξεις αυτές έβαλαν στο κέντρο της διαμάχης το Brexit και τα αποτελέσματα του στα δύο νησιά. Γι’ αυτό στο επόμενο.