Δανείζομαι τον τίτλο απ’ το ομώνυμο κομμάτι των Last Drive.

Οκτώ βιβλία μεταφρασμένης πεζογραφίας που προτείνω για τα οκτώ χρόνια του TVXS. Οι τίτλοι που ακολουθούν εκδόθηκαν στην Ελλάδα την τελευταία οκταετία, ενώ στο εξωτερικό η έκδοσή στους έγινε λίγο νωρίτερα. 

Thomas Pynchon – Ενάντια στη μέρα (εκδ. Καστανιώτη, 2009, μτφ. Γιώργος Κυριαζής)

Τοποθετημένο σ’ έναν κόσμο που αλλάζει, σ’ ένα fin de siècle που επιταχύνεται από τις ραγδαίες επιστημονικές ανακαλύψεις, το Ενάντια στη μέρα, με τις 1.234 σελίδες του, είναι το τελευταίο (ως τώρα) Μεγάλο Μυθιστόρημα του Pynchon. Η αφήγηση εκκινεί από την Παγκόσμια Έκθεση του Σικάγο (1893), κι έπειτα ξεχύνεται προς τα Δυτικά, όπου μαίνονται οι ταξικές συγκρούσεις, μέχρις ότου επεκταθεί στην ταραγμένη Ευρώπη των παραμονών του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Η δαιδαλώδης πλοκή του βιβλίου υποστηρίζεται από τον σπερματικό λόγο και την υπέροχη γλώσσα του Pynchon, την άλλοτε ποιητική και άλλοτε φευγάτη, την τόσο πλούσια σε αναπάντεχα λογοτεχνικά πυροτεχνήματα.

Roberto Bolaño -2666 (Άγρα, 2011, μτφ. Κρίτωνας Ηλιόπουλος)

Αν ο Μπόρχες προτιμούσε το μυθιστόρημα από τη μικρή φόρμα, το αποτέλεσμα ίσως να ήταν η λογοτεχνία του Roberto Bolaño. Ο πρόωρα χαμένος Χιλιανός συγγραφέας (1953 -2003), ένας από τους πιο πληθωρικούς αφηγητές της γενιάς του, δεν πρόλαβε να δει δημοσιευμένο το magnum opus του, που εκδόθηκε έναν χρόνο μετά τον θάνατό του. Δομημένο σε πέντε διακριτά βιβλία, που καλύπτουν συνολική έκταση 1.166 σελίδων, το μυθιστόρημα τοποθετείται κατά το μεγαλύτερο μέρος του στην έρημο της Σονόρα στα σύνορα Μεξικού-Τέξας, ενώ ένα μικρότερο κομμάτι του εκτυλίσσεται στην κατεστραμμένη Ευρώπη του Μεσοπολέμου. Με άξονα την υπόθεση μιας σειράς άλυτων φόνων και με αφετηρία τη ζωή ενός επινοημένου συγγραφέα, ο Bolaño χτίζει ένα πολυεπίπεδο έργο, που συνδυάζει τις βιβλιοφιλικές αφηγήσεις με το σκληρό νουάρ και το μυθιστόρημα ενηλικίωσης με το δημοσιογραφικό ρεπορτάζ.

William T. Vollman – Κεντρική Ευρώπη (Κέδρος, 2011, μτφ. Αλέξης Καλοφωλιάς)  

Κανένας άλλος συγγραφέας δεν έχει καταφέρει να αναπαραστήσει τόσο καλειδοσκοπικά την ιστορία της Κεντρικής-Ανατολικής Ευρώπης των χρόνων του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Με μια προσέγγιση βαθειά ανθρωποκεντρική, ο Wollman ανατέμνει τη διαλεκτική μεταξύ της χιτλερικής Γερμανίας και της σταλινικής Ρωσίας, αποτυπώνει με συγκλονιστικό τρόπο τη φρίκη του πολέμου και συγχρόνως πλέκει έναν ύμνο «στη δύναμη της τέχνης και στην ελπίδα που δίνει ο έρωτας». Η αφήγηση ζουμάρει σε ιστορικές προσωπικότητες όπως ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς, η Άννα Αχμάτοβα και ο στρατάρχης φον Πάουλους, όμως στον πυρήνα της συλλογιστικής του Wollman, αληθινός πρωταγωνιστής είναι ο απλός, ανώνυμος άνθρωπος που βιώνει την εποχή της καταστροφής.

Richard Ford – Ημέρα Ανεξαρτησίας (εκδ. Πατάκη, 2016, μτφ. Θωμάς Σκάσσης)

Το τρίτο μέρος της τριλογίας με ήρωα τον πρώην αθλητικογράφο Φρανκ Μπάσκομπ είναι μια Οδύσσεια-σε-24-ώρες. Η αφήγηση, τοποθετημένη σε μια ημερομηνία που βαραίνει συμβολικά (4η Ιουλίου), επικεντρώνεται στην επανασύνδεση του Φρανκ με τον έφηβο γιο του. Η επανασύνδεση αυτή συνιστά καταρχάς μια πράξη αναγνώρισης (Τηλέμαχος-Οδυσσέας), που εξελίσσεται σε ταξίδι αυτογνωσίας: απ’ το Μουσείο Μπάσκετ Φρανκ Νέισμιθ ως το Μουσείο που φυλάσσεται η Χάρτα της Ανεξαρτησίας. Με όλα τα λάθη (και είναι πολλά, όπως λέει ο ίδιος ο συγγραφέας) που έχει κάνει στη ζωή του, με όλες τις προσωπικές του αντιφάσεις, ο Φρανκ θέλει, κόντρα στη συνθήκη του ρεπουμπλικανικού νεοσυντηρητισμού, να μοιραστεί με τον γιο του μιαν άλλη Αμερική.

Ο Ford συχνά επικαλείται τον Emerson (επομένως και τον Thoreau) και η πρόζα του κινείται στυλιστικά ανάμεσα  στον βρώμικο ρεαλισμό του John Updike και στη νέα δημοσιογραφία του Norman Mailer. Πέρα ωστόσο από τις λογοτεχνικές αναφορές, η Αμερική που περιγράφει, είναι η Αμερική του Springsteen. 

Hilary Mantel – Γουλφ Χολ (εκδ. Πάπυρος, 2010, μτφ. Αθανάσιος Ζάβαλος)

Το Γουλφ Χολ και η συνέχειά του, τα Γεράκια, τιμήθηκαν συνεχόμενες χρονιές με το Booker, κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί. Η μυθιστορία της Μαντέλ, με άξονα την άνοδο και την πτώση του Τόμας Κρόμγουελ, που από γιος ταπεινού σιδηρουργού κατέληξε Πρώτος Καγκελάριος στην αυλή του Ερρίκου Η’, μέχρι να χάσει το κεφάλι του, θριαμβεύει εκεί που λανθάνουν τα περισσότερα ιστορικά μυθιστορήματα: στο θέμα της γλώσσας, της γλώσσας ως πεδίου αναπαράστασης. Την ιστορία του Τόμας Κρόμγουελ μπορούμε να τη βρούμε αλλού και, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι αυτό το ζητούμενο στη λογοτεχνία. Στον αντίποδα, η ενδελεχής έρευνα της Μαντέλ δεν στοχεύει σε μια εκ νέου αποτύπωση γεγονότων και ημερομηνιών, αλλά στην (επαν)ερμηνεία μέσω της γλώσσας του zeitgeist της εποχής που πραγματεύεται. Μιας γλώσσας που δεν ενδίδει στον πειρασμό του αναχρονισμού ούτε όμως μοχλεύεται τις ευκολίες ενός λανθάνοντος μεταμοντερνισμού.
  
Rachel Kushner, Τα φλογοβόλα (εκδ. Ίκαρος, 2014, μτφ. Γιώργος – Ίκαρος Μπαμπασάκης)

Το δεύτερο μυθιστόρημα της ανερχόμενης συγγραφέα εκτυλίσσεται  στη Νέα Υόρκη και στο Μιλάνο της δεκαετίας του ’70. Παρακολουθεί σε, πρώτο πλάνο, τη ναρκισσιστική στροφή του underground μετά το τέλος των 60’ς και πριν από το punk, ενώ, σε δεύτερο, ιχνηλατεί τα μολυβένια χρόνια.

Η μεταλλική πρόζα της Κούσνερ σε πολλά σημεία προσιδιάζει περισσότερο σε κοινωνιολογία παρά σε τυπική μυθοπλασία. Υπό αυτό το πρίσμα, συνομιλεί με τη λογοτεχνία του Ντον Ντελίλλο, ειδικά με βιβλία του όπως το Μάο ΙΙ ή το Λευκός Θόρυβος, που πραγματεύονται παρεμφερή θέματα. Παρόμοια με τον Ντελίλλο, η Κούσνερ χρησιμοποιεί, κάπως πιο ελεύθερα, την τεχνική του κινηματογραφικού μοντάζ: οι διάλογοι παραπέμπουν σε ταινίες όπως οι Σκιές του Τζον Κασσαβέτη, ενώ το σκηνικό της Νέας Υόρκης έχει κάτι από τα νυχτερινά πλάνα του Ταξιτζή του Μάρτιν Σκορτσέζε. Εξάλλου πρότυπο για την κεντρική ηρωίδα του βιβλίου αποτέλεσε το Girl On A Motorcycle (1968) του σκηνοθέτη Jack Cardiff, με πρωταγωνιστές τη Marianne Faithful και τον Alain Delon.

Maurice Attia – Το Μαύρο Αλγέρι (Πόλις, 2009, μτφ. Μαρία Μηλολιδάκη)

Αλγερία, 1960. Ο αγώνας του Μετώπου Εθνικής Απελευθέρωσης (FLN) κατά των Γάλλων βρίσκεται στον κολοφώνα του. Οι Αλγερινοί είναι ένα βήμα πριν από την πολυπόθητη αυτοδιάθεση, στην οποία συναινεί από πραγματισμό και ο Ντε Γκολ. Συγχρόνως, ξεσπά το πραξικόπημα των ακροδεξιών της OAS υπό τον στρατηγό Σαλάν και η Κάσμπα του Αλγερίου παίρνει φωτιά. Σ’ αυτό το πολεμικό περιβάλλον, τα πτώματα ενός Αλγερινού και μιας Γαλλίδας ανευρίσκονται σε μια πολυσύχναστη παραλία. Την υπόθεση αναλαμβάνουν ο Γαλλοαλγερινός αστυνόμος Σουκρούν κι ο ισπανικής καταγωγής ομόλογός του Πάκο Μαρτίνεθ.

Επηρεασμένος από το neo-polar του Jean-Patrick Manchette, ο Maurice Attia παραδίδει ένα από τα πιο συναρπαστικά γαλλικά νουάρ μυθιστορήματα των τελευταίων χρόνων. Οι περιγραφές από το αντάρτικο της Κάσμπα, δοσμένες σε ασπρόμαυρο, παραπέμπουν καρέ-καρέ στη Μάχη της Αλγερίας του Τζίλο Ποντεκόρβο.

Patti Smith – Πάτι και Ρόμπερτ (Κέδρος, 2015, μτφ. Αλέξης Καλοφωλιάς)

Πέρα από χρονικό του underground και του νεοϋορκέζικου punk του 70, η μη μυθοπλαστική πρόζα της μέγιστης ποιήτριας, που μεταλαμπαδεύει την ποίηση του Whitman, του Ginsberg και του Dylan, μιλά για δυο παιδιά (just kids) που τρέχουν στους δρόμους της μεγαλούπολης. Η Patti και ο Robert (Mapplethorpe),  αν λογιστούν ως λογοτεχνικοί ήρωες, είναι απόγονοι του Huckleberry Finn και του Holden Caulfield, κεντρικού χαρακτήρα του Φύλακα στη σίκαλη. Smells like teen spirit. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
• Και οι 8 ήταν υπέροχες. Του Στέλιου Κούλογλου
• Ποιοί είστε οι αναγνώστες του tvxs.gr
• Όταν το Tvxs αποκάλυψε την παραποίηση της δολοφονίας Γρηγορόπουλου από το Mega
• Όταν το Tvxs αποκάλυψε ότι οι «μπαχαλάκηδες» των Δεκεμβριανών ήταν… συνεργάτες της αστυνομίας
• Όταν το Tvxs βρέθηκε μπροστά στη σύλληψη του εκφωνητή του Πολυτεχνείου στο Φλοράλ

* O Θανάσης Μήνας είναι δημοσιογράφος, μουσικός συντάκτης, dj, ραδιοφωνικός παραγωγός κι εργάζεται στο τμήμα λογοτεχνίας των εκδόσεων «Κέδρος».