Η Bundesliga, η κορυφαία κατηγορία ποδοσφαίρου της Γερμανίας, κάνει ένα μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση της διαφάνειας και της καλύτερης κατανόησης των διαιτητικών αποφάσεων, εισάγοντας την πρακτική των ανακοινώσεων από τους διαιτητές για αποφάσεις που σχετίζονται με τη χρήση του Video Assistant Referee (VAR).

Αυτή η κίνηση, που θεωρείται πρωτοποριακή για το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, αποτελεί μέρος ενός πιλοτικού προγράμματος που αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της σύγχυσης και της δυσαρέσκειας των φιλάθλων σχετικά με την εφαρμογή του VAR.

Από την Παρασκευή 31 Ιανουαρίου έως την Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2025, οι φίλαθλοι σε τέσσερις αγώνες της Bundesliga, καθώς και σε έναν αγώνα της δεύτερης κατηγορίας, θα έχουν την ευκαιρία να ακούσουν τους διαιτητές να εξηγούν τις αποφάσεις τους μέσω των μεγαφώνων των σταδίων.

Σημαντικοί αγώνες, όπως αυτός της Μπάγερν Μονάχου ενάντια στη Χολστάιν Κίελ, περιλαμβάνονται στην πιλοτική φάση. Το ίδιο θα συμβεί και στον αγώνα της Ντίσελντορφ απέναντι στην Ουλμ στη δεύτερη κατηγορία, προσφέροντας μια πρώτη γεύση από αυτή την καινοτομία στο γερμανικό ποδόσφαιρο.

Το ιστορικό της χρήσης του VAR: Από τις δοκιμές έως την παγκόσμια εφαρμογή

Η χρήση του Video Assistant Referee δεν είναι κάτι καινούργιο στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Το 2016, η Διεθνής Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (IFAB) ενέκρινε τη χρήση του VAR, έπειτα από χρόνια πειραματισμών, κυρίως στην Ολλανδία. Στόχος ήταν η αποτροπή σοβαρών διαιτητικών λαθών μέσω της ανάλυσης βίντεο.

Η πρώτη επίσημη περίπτωση που μια απόφαση ανατράπηκε λόγω του VAR καταγράφηκε σε αγώνα Κυπέλλου στην Ολλανδία το φθινόπωρο του 2016.

Το VAR εισήχθη στη Bundesliga κατά τη σεζόν 2017-18, ενώ μέχρι τότε είχε ήδη ενσωματωθεί στο ποδόσφαιρο 15 χωρών, όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Βραζιλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2018, η IFAB (διεθνές ποδοσφαιρικό συμβούλιο) ενσωμάτωσε το VAR στον διεθνή κανονισμό ποδοσφαίρου, τις γνωστές «Laws of the Game». Ωστόσο, λόγω του υψηλού κόστους της τεχνολογίας, η εφαρμογή του VAR παραμένει στη διακριτική ευχέρεια των εθνικών ομοσπονδιών.

Πότε ενεργοποιείται το VAR: Οι βασικές αρχές και οι γκρίζες ζώνες

Σύμφωνα με την IFAB, το VAR έχει σχεδιαστεί για να παρεμβαίνει μόνο σε περιπτώσεις «σαφούς και προφανούς λάθους» ή «σοβαρού περιστατικού που διέφυγε της προσοχής» του διαιτητή. Οι τέσσερις βασικές κατηγορίες για τη χρήση του VAR περιλαμβάνουν:

1. Εγκυρότητα γκολ: Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει αμφιβολία αν ένα γκολ είναι κανονικό.
2. Αποφάσεις για πέναλτι: Όταν υπάρχει αμφιβολία για το αν πρέπει να καταλογιστεί ή όχι πέναλτι.
3. Κόκκινες κάρτες: Για σοβαρά περιστατικά που απαιτούν άμεση αποβολή, όχι όμως για δεύτερη κίτρινη κάρτα.
4. Λανθασμένη ταυτοποίηση παίκτη: Όταν ο διαιτητής τιμωρεί λάθος παίκτη με κάρτα ή αποβολή.

Παρόλο που οι κανονισμοί φαίνονται ξεκάθαροι, στην πράξη υπάρχει σημαντικό περιθώριο ερμηνείας. Για παράδειγμα, το κατά πόσο μία φάση πριν από ένα γκολ είναι αρκετά σοβαρή για να ακυρωθεί το γκολ ή αν ένα χέρι είναι «σκόπιμο» ή όχι, αποτελούν σημεία τριβής, που συχνά οδηγούν σε συζητήσεις.

Ο στόχος του πιλοτικού προγράμματος: Διαφάνεια ή περισσότερες καθυστερήσεις;

Η Γερμανική Ποδοσφαιρική Λίγκα (DFL) αποφάσισε να ξεκινήσει αυτή τη νέα πρακτική ως απάντηση στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι φίλαθλοι να κατανοήσουν τις αποφάσεις του VAR. Σε πολλές περιπτώσεις, είτε παρακολουθούν τον αγώνα από το γήπεδο είτε από την τηλεόραση, οι φίλαθλοι δεν έχουν πλήρη εικόνα για το γιατί ένας διαιτητής άλλαξε την αρχική του απόφαση.

Η ιδέα για ανακοινώσεις από τους διαιτητές δεν είναι νέα. Αμερικανικά αθλήματα, όπως το αμερικανικό ποδόσφαιρο, το χόκεϊ επί πάγου και το ράγκμπι, έχουν ενσωματώσει εδώ και χρόνια αυτή την πρακτική, με στόχο τη μεγαλύτερη διαφάνεια. Στο ποδόσφαιρο, η πρώτη δοκιμή έγινε στο Παγκόσμιο Κύπελλο Γυναικών του 2023 στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, όπου η πρακτική έλαβε θετικά σχόλια από τους φιλάθλους και τους ειδικούς.

Η προετοιμασία των διαιτητών: Από την αμηχανία στη νέα πραγματικότητα

Η εφαρμογή του συστήματος δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Όπως δήλωσε ο πρώην διαιτητής Γιόχεν Ντρες, υπεύθυνος για τη χρήση του VAR στη Γερμανική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (DFB), «δεν αισθάνονται όλοι οι διαιτητές άνετα να ακούγεται η φωνή τους σε ένα γήπεδο».

Για τον λόγο αυτό, οργανώθηκαν ειδικά σεμινάρια εκπαίδευσης για τους διαιτητές, με πιο πρόσφατο ένα πρόγραμμα στην Πορτογαλία κατά τη χειμερινή διακοπή. Στόχος αυτών των σεμιναρίων. ήταν να βοηθήσουν τους διαιτητές να μάθουν πώς να διατυπώνουν τις αποφάσεις τους με σαφήνεια και αυτοπεποίθηση, ακόμη και σε περιπτώσεις έντονου θορύβου από το πλήθος.

Το μέλλον της πρακτικής: Από την πιλοτική φάση στην πιθανή καθιέρωση

Η πιλοτική φάση της νέας πρακτικής περιλαμβάνει συνολικά 67 αγώνες στις δύο κορυφαίες κατηγορίες της Γερμανίας. Μετά το τέλος αυτής της περιόδου, η DFB και η DFL θα αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητά της και θα αποφασίσουν αν θα την καθιερώσουν από την αγωνιστική περίοδο 2025-26.

Ωστόσο, το εγχείρημα δεν είναι απαλλαγμένο από επικρίσεις. Μερικοί φοβούνται ότι οι ανακοινώσεις των διαιτητών θα προσθέσουν περισσότερες καθυστερήσεις στους αγώνες, ενώ άλλοι επισημαίνουν ότι ορισμένοι κανόνες, όπως αυτοί που αφορούν το χέρι, παραμένουν δυσνόητοι για τους φιλάθλους, ακόμη και με τις εξηγήσεις.

Η συζήτηση για το αν οι ανακοινώσεις των διαιτητών θα λύσουν τα προβλήματα ή θα δημιουργήσουν νέα, μόλις ξεκινά. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Bundesliga ανοίγει τον δρόμο για μια νέα εποχή στο ποδόσφαιρο, όπου η διαφάνεια και η επικοινωνία με τους φιλάθλους βρίσκονται στο επίκεντρο.