Πριν από τα γεγονότα της Τσεχοσλοβακίας είχε προηγηθεί η διάσπαση του ΚΚΕ το Φεβρουάριο του 1968.Ήμουν κρατούμενος στη φυλακή Αβέρωφ όταν μάθαμε τα νέα για τη διάσπαση από το ραδιόφωνο. Η πρώτη μας αντίδραση, η πρώτη μας σκέψη, ήτανε ότι έσπασε το απόστημα. Ο Λεωνίδας Κύρκος έφυγε από τη ζωή στις 28 Αυγούστου του 2011. Το Tvxs.gr δημοσιεύει ένα αφιέρωμα σε οκτώ μέρη, βασισμένο στις μαρτυρίες που το ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς είχε παραχωρήσει στο Στέλιο Κούλογλου.

Εγώ ήμουνα από τους πιο συγκρατημένους. Η ιδέα της ενότητας πάντα με συγκρατούσε και αυτό μου καταλογίζουν και οι άλλοι σύντροφοί μου κι έχουν δίκιο. Η ιδέα της ενότητας του κινήματος είχε αναχθεί για μένα σε πρωταρχική επιδίωξη. Και γι’ αυτό και μετά τη διάσπαση προσπαθούσα να διαμηνύσω ότι έπρεπε να γίνει μια ευρύτερη συνάντηση, ένα σώμα ευρύτερο το οποίο θα αντιμετώπιζε και θα αναιρούσε τη διάσπαση ώστε να μη γνωρίσει το κίνημα περιπέτειες και δυσκολίες. Ήμουνα υπέρ των ενωτικών διαδικασιών, για τις οποίες όμως δεν υπήρχε έδαφος.

Αυτά ήταν προαποφασισμένα. Ο Κολιγιάννης εφάρμοζε εντολές των Σοβιετικών διότι οι Σοβιετικοί είχαν κατατρομοκρατηθεί από το διογκούμενο κύμα αμφισβήτησης και ανανέωσης που τους έφερνε στη θέση του κατηγορούμενου. Γι’ αυτό προχώρησαν και σε ηλίθιες ενέργειες συντριβής όλων των ανανεωτικών τάσεων, όπου αυτές παρουσιάστηκαν. Οι Σοβιετικοί δεν είχαν καταλάβει τίποτα απολύτως από την παγκόσμια αλλά και την εσωτερική εξέλιξη μέσα στο αριστερό κίνημα.

Διαβάστε επίσης:

• Λεωνίδας Κύρκος: Σοσιαλισμός με τον άνθρωπο στο επίκεντρο
• Αφιέρωμα στον Λεωνίδα Κύρκο: «Μήτσο, οι Εγγλέζοι θα χτυπήσουν»

Σκέφτομαι ότι δίπλα σε όλες αυτές τις αναλύσεις θα πρέπει να τεθεί και το ερώτημα σε ποιο βαθμό βλακείας είχε φτάσει ολόκληρη αυτή η περιβόητη συλλογική ηγεσία, ώστε μέσα από τους μαρξισμούς-λενινισμούς να θάψει και το παραμικρό στοιχείο κριτικής προσέγγισης στα πράγματα. Να διερευνηθεί δηλαδή ο βαθμός της ηλιθιότητας που συλλογικά είχε αναπτυχθεί σε αυτόν τον κακοήθη εγκέφαλο που λεγόταν ηγεσία του ΚΚΣΕ. Όταν βογκάει η πραγματικότητα και σου λέει αυτό είναι, πώς εσύ νομίζεις ότι μπορεί να υπερισχύσεις της πραγματικότητας;

Ο Γκορμπατσόφ ήταν μια άλλη τραγωδία. Ήμουνα από τους πιο ενθουσιώδεις κήρυκες και υποστηριχτές της πολιτικής του. Αναρωτιέμαι όμως κατά πόσο ο Γκορμπατσόφ ήταν ένας σοβαρός άνθρωπος, γιατί, βγαλμένος καθώς ήταν από το μηχανισμό, θα έπρεπε να αντιλαμβάνεται ότι δεν αρκούν μόνο τα οράματα, οι ωραίες και οι γοητευτικές διατυπώσεις που απογείωναν τους ανθρώπους αλλά ότι χρειαζόταν και η στήριξη αυτών των πραγμάτων. Σαν άνθρωπος του κόμματος, έπρεπε να ξέρει ότι μια πολιτική δεν περπατάει μόνη της αλλά ότι περπατάει μόνο όταν στηρίζεται. Που στηρίζονταν ο Γκορμπατσόφ; Τον πολεμούσε λυσσαλέα το κατεστημένο, η νομενκλατούρα η οποία φοβόταν τα προνόμιά της. Ο κόσμος δεν συντάσσονταν μαζί του, γιατί ο Γκορμπατσόφ δεν έφτασε την πολιτική του στον κόσμο, δεν την άνοιξε στον κόσμο, δεν κάλεσε το λαό σε συνελεύσεις, σε επικοινωνία, δεν βγήκε ο ίδιος στην τηλεόραση να πει: «Παιδιά, προσέξτε: διανύσαμε μια διαδρομή, φτάσαμε σε ένα κρίσιμο σημείο, τώρα, να ξέρετε, μας περιμένει ή η απογείωση ή η καταστροφή. Ποιο από τα δύο θέλετε;»

Έπρεπε να πάρει μέτρα όταν έβλεπε ότι στέναζε όλος ο κόσμος. Όχι για την ικανοποίηση των απαιτήσεων της νομενκλατούρας αλλά για την ικανοποίηση των στοιχειωδών αναγκών, των υλικών, των ψυχικών και πολιτιστικών.Νομίζω ότι ήταν ανεπαρκέστατος γι’ αυτό το ιστορικής διάστασης εγχείρημα. Άνοιξε βέβαια ορίζοντες, έκανε τη μεγάλη τομή να σπάσει τη συνέχιση μιας πολιτικής που τελικά μπορούσε να οδηγήσει και στον όλεθρο αλλά δεν μπόρεσε να δώσει νέα πνοή στο σοσιαλιστικό εγχείρημα.

Ίσως είναι υπερβολικό αυτό που υποστηρίζω, το χρεώνω όμως στις ανεπάρκειες της σύλληψης του Γκορμπατσόφ και όχι μόνο στο ότι ο ίδιος σκόνταφτε σε κάθε του βήμα στις αντικειμενικές δυσκολίες, στους μηχανισμούς που είχαν οικοδομηθεί και των οποίων και ο ίδιος ήταν προϊόν. Δείτε αύριο στο tvxs: Λεωνίδας Κύρκος: Σοσιαλισμός με τον άνθρωπο στο επίκεντρο

*Ολόκληρη η μαρτυρία του Λεωνίδα Κύρκου στο βιβλίο του Στέλιου Κούλογλου «Μαρτυρίες για τον εμφύλιο και την ελληνική αριστερά» (εκδόσεις “Εστία”)