Πρώτη φορά είχα πάει στο Ταλίν το 1982 επί εποχής Αντρόποφ στην ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης, μέρος της οποίας ήταν τότε η Εσθονία όπως και οι δύο άλλες βαλτικές χώρες, Λετονία και Λιθουανία.

Αυτό που θυμόμουν έντονα από τότε, ήταν ότι στο ξενοδοχείο στο οποίο διέμενα ήταν φίσκα από Φινλανδούς, οι οποίοι έρχονταν με το καράβι από το Ελσίνκι, με αποκλειστικό σκοπό να πιούν. Καθότι το ποτό, όπως και άλλα αγαθά ήταν πολύ φθηνότερα στην Εσθονία.

Τότε, όχι τώρα που ο καπιταλισμός έφερε την ισορροπία και την ισότητα στις υψηλές τιμές μεταξύ των χωρών. Έπιναν που λες οι Φινλανδοί τόσο πολύ που το βράδυ έπεφταν για ύπνο όπου έβρισκαν, στο λόμπι του ξενοδοχείου, επειδή δεν μπορούσαν να ανέβουν στα δωμάτια.

Φέτος επισκέφτηκα την παραμυθένια, λόγω χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας και αδιάκοπης χιονόπτωσης, παλαιά μεσαιωνική πόλη του Ταλίν. Οι τιμές ήταν ελληνικές, μιλάμε δηλαδή για την ίδια ακρίβεια, σε μια χώρα που αναπτύσσεται με σκανδιναβικούς ρυθμούς και έχει τον μεγαλύτερο αριθμό start ups παγκοσμίως, καθώς αποτελεί τον ιδρυτικά τόπο οικείων εργαλείων όπως το skype και άλλες εταιρείες. Όσο κουκλίστικο είναι το παλαιό μεσαιωνικό Ταλίν, τόσο απρόσωπη είναι η νεόδμητη και ταχύτατα αναπτυσσόμενη πόλη.

Είπα λοιπόν να κάνω την αντίστροφη πορεία, από αυτή που ακολουθούσαν οι Φινλανδοί το 1982 για να πιούν του σκασμού και πήρα το πλοίο για το Ελσίνκι το οποίο βρίσκεται δύο ώρες βόρεια. Έκλεισα ηλεκτρονικά το εισιτήριο και φτάνοντας στο λιμάνι μια τεράστια φυσούνα με έβγαλε μέσα σε ένα εξίσου τεράστιο καινούριο πλοίο, το οποίο μπορεί να χωράει μέχρι και 250 νταλίκες.

Ούτε ταλαιπωρία να τρέχεις στον Πειραιά να βρεις το πλοίο και να κινδυνεύεις να σε σπρώξει κανείς στον καταπέλτη για να βρεθείς στην θάλασσα, επειδή έφτασες αργοπορημένος.

Όπως στο Ταλίν έτσι και το Ελσίνκι ήταν χιονοσκέπαστο, με τους μεγάλους δρόμους και τα κτίρια αλλού να θυμίζουν Ρωσία και αλλού Σουηδία. Τεράστια πάρκα, καλοφτιαγμένο παραλιακό μέτωπο και Φινλανδοί υπερήφανοι για κατακτήσεις στο επίπεδο ζωής, την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων που όντως είναι πρωτοποριακή σε παγκόσμιο επίπεδο. Άλλη παράμετρος είναι το κοινωνικό κράτος έστω με τις ρωγμές που υπέστη από την έφοδο του νεοφιλελευθερισμού.

Κάποιος μου δείχνει που μένει ο πρωθυπουργός. Μου λέει ότι μπορείς τον δεις κάποια Κυριακή να παίζει ποδόσφαιρο με τους γείτονες, τόσο κοντά είναι η εξουσία στον λαό. Η πρώην πρωθυπουργός, η Σάνα Μάριν, η οποία ανέλαβε τα ηνία στα τριάντα δύο της, είχε κατηγορηθεί ότι πάρταρε και έπινε με τις φίλες της εν μέσω καραντίνας. Με το που τελείωσε η θητεία της τα παράτησε όλα, χώρισε και από τον σύζυγό της και ζει τη ζωή της περιφερόμενη και φωτογραφιζόμενη celebrity.

Σε αντίθεση με τη Σάνα οι Φινλανδοί είναι εσωστρεφείς, παρότι ανακηρύσσονται ο πιο ευτυχισμένος λαός. Εδώ τίθεται το ερώτημα τι είναι ευτυχία. Μήπως μια τακτοποιημένη και ήρεμη ζωή; Τότε πως συνδυάζεται η ευτυχία με έναν από τους υψηλότερους δείκτες αυτοκτονιών στον κόσμο την ώρα μάλιστα που οι Σκανδιναβικές καταναλώνουν συγκριτικά με άλλες χώρες μεγάλες ποσότητες αντικαταθλιπτικών, ίσως επειδή εκεί τα φάρμακα αυτά συνταγογραφούνται πιο εύκολα. Έστω και εάν στην Φινλανδία κατόρθωσαν από τη δεκαετία του 90 με καμπάνιες, να μειώσουν κάπως τον αριθμό των αυτοκτονιών.

Ο βρετανικός Guardian συνδύασε την ευτυχία των Φινλανδών με την κουλτούρα της σάουνας, σημειώνοντας ότι σε ένα κράτος 5,5 εκατομμυρίων κατοίκων υπάρχουν 3,5 εκατομμύρια σάουνες. Ένας ολόκληρος λαός ιδρώνει για να διώξει ότι μπορεί να του στερήσει την ευτυχία;

Παρακολουθώντας όμως το εσθονικό ντοκιμαντέρ «Η αδελφότητα της καπνιστής σάουνας» που προτάθηκε για τα 96α Όσκαρ διαπιστώνεις μέσα από τις συγκλονιστικές εξομολογήσεις των γυναικών, την σκληρή τους μοίρα. Μέσα στους αχνούς καταλήγουν σε ένα συνταρακτικό και ιαματικό κρεσέντο μύχιων κραυγών: «ιδρώνουμε για να διώξουμε τον πόνο, ιδρώνουμε για να διώξουμε τον φόβο!».

Το καράβι κάνει την αντίστροφη πορείας πλέοντας προς το Ταλίν και παίρνοντας μαζί μου την απορία αν υπάρχουν ευτυχισμένοι λαοί.

Την επόμενη μέρα αντί για καράβι παίρνω ένα λεωφορείο με κατεύθυνση την Ρήγα της Λετονίας την οποία έχω επισκεφτεί και άλλες δύο φορές. Πεντέμισι ώρες ανάμεσα σε δάση που μοιάζουν απολιθωμένα καθώς το χιόνι παγώνει και σχηματίζει σταλακτίτες στα φυλλώματα.

Από το Μεσαιωνικό Ταλίν στο art deco της παλιάς ΡήγαI. Από τον ταξιτζή μέχρι κάποιους που ρώτησα στο δρόμο, ήταν όλοι Ρώσοι. Ένας μάλιστα θύμωνε καθώς επέμεινε να σου δώσει να καταλάβεις ότι μόνο στα Ρωσικά έπρεπε να πάρεις την πληροφορία που ζητούσες. Οι Ρώσοι ήταν τουλάχιστον μέχρι πρότινος πλειοψηφία στην πρωτεύουσα της Λετονίας. Το γεγονός αυτό αποτελεί μια βραδυφλεγή βόμβα σ’ ένα εκρηκτικό πεδίο μετά και από τον πόλεμο στην Ουκρανία .

Μεσαιωνική, art deco ή μπαρόκ όπως στο Βίλνιους, η ομορφιά μπορεί να κάνει κάπως πιο υποφερτή την κατάσταση ενός κόσμου που δεν μπορεί να απαγκιστρωθεί από την βαρβαρότητα των πολέμων. Η ευτυχία ίσως να βρίσκεται μόνο στα βίπερ της ιστορίας.