Η συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) δεν περιορίζεται πλέον στις δυνατότητές της, αλλά επεκτείνεται στους κινδύνους που ενδέχεται να φέρει στην ανθρώπινη σκέψη και μνήμη. Σύμφωνα με τη θεωρία του Marshall McLuhan, κάθε μέσο που χρησιμοποιείται υπερβολικά, καταλήγει να λειτουργεί αντίθετα από τον αρχικό του σκοπό.

Στην περίπτωση της ΤΝ, αυτό σημαίνει ότι αντί να ενισχύει την ανθρώπινη σκέψη, μπορεί να την αδρανοποιήσει. Αυτά ισχυρίζεται και η Εύα Αλάδρο Βίκο, καθηγήτρια Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Κομπλουτένσε της Μαδρίτης σε σχετική αρθρογραφία της.

Όταν σταματά η συνθετική σκέψη, ο εγκέφαλος σταδιακά παύει να ενεργοποιείται

Η ανθρώπινη νοημοσύνη είναι ένα δυναμικό «μυαλό» ένας μυς που απαιτεί άσκηση. Δεν είναι στατική, αλλά εξελίσσεται, ενδυναμώνεται ή εξασθενεί αναλόγως των ερεθισμάτων που λαμβάνει. Όταν τη λειτουργία αυτή την αναλαμβάνει πλήρως η ΤΝ, όπως συμβαίνει όλο και συχνότερα στον ακαδημαϊκό χώρο, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ατροφίας.

Ήδη από το 2015, μελέτες μιλούσαν για «ψηφιακή αμνησία» και εννοούσαν την απώλεια πληροφοριών από τον ανθρώπινο εγκέφαλο, λόγω της συνεχούς προσφυγής σε ψηφιακά εργαλεία. Το γνωστό «φαινόμενο Google», δηλαδή η εναπόθεση κάθε αναζήτησης στη μηχανή, μας απομακρύνει από την κριτική ικανότητα και τη μνημονική λειτουργία. Οι φοιτητές πλέον ζητούν από την ΤΝ να κάνει για αυτούς αυτό που κάποτε απαιτούσε προσωπική εμπλοκή: ανάλυση, περίληψη, κατανόηση, ιδέες.

Η Δρ. Κάθριν Μιλς προειδοποιεί ότι όταν σταματά η αναζήτηση, η μνήμη και η συνθετική σκέψη, ο εγκέφαλος σταδιακά παύει να ενεργοποιείται. Ιδιαίτερα για νέους ανθρώπους, η υποκατάσταση αυτή φέρνει σοβαρές επιπτώσεις στη δημιουργική σκέψη και την προσωπική παραγωγή ιδεών. Αυτή η αυτοματοποιημένη γνώση δεν απειλεί απλώς την παραγωγικότητα, αλλά τη θεμελιώδη ικανότητα του ανθρώπου να σκέφτεται.

• Διαβάστε επίσης: «Her» / Τόσο προφητική ταινία που το 2025 σε κάνει να νιώθεις άβολα

Αν η ΤΝ αναλαμβάνει συνεχώς τον ρόλο του δημιουργού και του ερμηνευτή, τότε τι μένει στον άνθρωπο;

Ο κοινωνιολόγος Ντιέγκο Ιδάλγο, μιλάει επίσης για αυτή αυτή τη νέα πνευματική αδράνεια, ενώ ο ειδικός στις νέες τεχνολογίες Δαβίδ Βιδάνκος, μιλά για μια «…επικίνδυνη απώλεια συγκέντρωσης και στοχασμού». Αν η τεχνητή νοημοσύνη αναλαμβάνει συνεχώς τον ρόλο του δημιουργού και του ερμηνευτή, τότε τι μένει στον άνθρωπο;

Η πρώτη μεγάλη συνέπεια είναι η ατροφία της σκέψης. Για πρώτη φορά στην ιστορία, οι φοιτητές διαθέτουν εργαλεία που μπορούν να «σκέφτονται» για λογαριασμό τους. Αν δεν υπάρξει συνειδητή αντίσταση, αυτό σημαίνει απώλεια της πιο θεμελιώδους ανθρώπινης ικανότητας: της σκέψης.

Η δεύτερη συνέπεια που εντοπίζουν οι επιστήμονες είναι αυτό που ονομάζουν «κορεσμός στην πληροφόρηση». Το διαδίκτυο γεμίζει πλέον από κείμενα που έχουν παραχθεί από τεχνητά συστήματα. Η αναζήτηση αυθεντικών πηγών γίνεται δυσκολότερη. Η Φρέγια Ολμέρ, επικρίτρια της τάσης αυτής, μιλά για τον «παρασιτικό καρκίνο» της ΤΝ που εμποδίζει την εύρεση ποιοτικής γνώσης. Η Wikipedia φαντάζει πλέον ως το πιο αξιόπιστο καταφύγιο, παρότι παλαιότερα αντιμετωπιζόταν με καχυποψία.

• Διαβάστε επίσης: Μελέτη / Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί πλέον να αυτοαναπαραχθεί

Αδρανείς θεατές της ίδιας μας της σκέψης

Το ερώτημα που προκύπτει είναι βαθύ: Αν οι άνθρωποι σταματήσουν να σκέφτονται, ποιος θα είναι ο ρόλος τους σε έναν κόσμο στον οποίο κυριαρχούν οι μηχανές; Το δυστοπικό σενάριο του 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος, με ήρωα έναν αδρανή άνθρωπο που έχει παραδώσει τον έλεγχο της σκέψης σε μια μηχανή, δεν μοιάζει πλέον τόσο μακρινό.

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι αναμφίβολα εργαλείο μεγάλης δύναμης. Αλλά όπως κάθε εργαλείο, χρειάζεται φειδώ, παιδεία και κριτική χρήση. Διαφορετικά, αντί να μας ενδυναμώσει, θα μας καταστήσει αδρανείς θεατές της ίδιας μας της σκέψης.

Πηγή: Τhe Conversation